De werken van Vondel. Deel 5. 1645-1656

[p. 790]

Vertooningen in Salmoneus.^*

Salmoneus Iupiter, gevolght van Godendommen,^{vs. 1}

Treet, aengeprickelt van de Staetzucht, naer de brugh,²

Daer Elis uitziet om dien Godt te wellekommen.

Wie steiler klimt dan 't past, kan nauwelyx te rugh.⁴

Het Priesterdom en 't volck, op 't klincken der trompetten,

Aenbidden, offeren een sterfelycke maght,

Die met den blixem dreight weêrspannigen te pletten.

Zoo staet een taeje boogh gespannen uit zyn kracht.⁸

Hier leght Salmoneus met zyn' Hierofant getroffen,⁹

En in zyn wagenprael geknackt, gebrant, geschent.

Aldus verleert de wraeck van boven 't ydel stoffen.¹¹

Wie wys is, hou zich laegh, en in zyn element.¹²

* Van 1657. Afgedrukt volgens den tekst in Hollantsche Parnas, 1660. blz. 448.
Deze zgn. ‘stomme’ vertooningen, die de hoogtepunten van het drama moesten illustreeren en den kijklust van het publiek bevredigen, bestonden in een ‘tableau vivant’, of een ballet met muziek, waaraan de deklamatie van enkele uitleg-verzen voorafging. Vondel schreef zulke vss. voor Gebroeders (zie Dl. 3, blz. 867 en 902) en, naar 't schijnt, ook als een naspel voor Lucifer (dus van Engelen), die echter door Jan Vos voor eigen werk verdrongen werd. In Salmoneus hield Vondel blijkbaar de zaak in handen en schreef hij deze drie strofen, die resp. achter de vss. 1558; 1570 en 1804 schijnen te moeten worden ingelascht.

vs. 1 Godendommen: godheden., de verkleede hovelingen, vgl. vs. 1535-vv.

2 de Staetzucht: als een persoon voorgesteld.

4 steiler: hooger; nauwelyx: moeilijk.

8 Zoo moet de boog, waarvan te veel geeischt wordt, breken; uit: buiten.

9 leght: ligt; met zyn' Hierofant: vgl. vs. 1755.

11 Zoo leert de wraak (van Jupiter) Salmoneus de ijdele grootspraak (stoffen) af.

12 De grondtoon van Vondels antirevolutionnaire dramatiek, ja van zijn heele levenshouding.