De werken van Vondel. Deel 5. 1645-1656

[p. 528]

De Leeuw Aen Bandt.
Voor David Leeuw En Cornelia Hooft.aant.^*

Op de wijse van de Musch.

Zyn de Jongmans al rechtschapen,¹

En by zinnen, die aen d'Echt,²

Aen een Jongkvrouw zich vergapen,

En verkussen al hun recht?

Die hun vryheit laten varen,

Om een korte razerny,

En het quickste van hun jaren⁷

Slijten gaen in slaverny?

Moet men hierom loopen jancken,⁹

Door den regen, door den wint,

En de liefste noch bedancken,

Soo men haer gespraeckzaem vint?¹²

Geeft het zoenen van de stoepen¹³

Zulck een blyschap in de smart,

Of de wang een zoen t'ontsnoepen

Zulck een 't roost aen 't bange hart?

Neen, wy zijn te vry geboren:

Niemant sluite ons in een kou.¹⁸

Zou een Maeght een man bekoren,

Of hem leggen aen een touw?

Zou een LEEUW zich laten toomen,

Die zijn eige krachten kent?

Zou een LEEUW voor iemant schroomen?

Vryheit is zijn element.

* Van 1651. Afgedrukt volgens de tekst in Verscheyde Nederduytsche Gedichten 1651, blz. 35.
David Leeuw (geb. 1632) trouwde de 14de Mei 1651 met Cornelia Hooft, dochter van Pieter Gerritsz. Hooft. De Doopsgezinde familie Leeuw was door verschillende huweliken verwant met de Doopsgezinde families Block en De Flines, en behoorde tot Vondel's engere vriendenkring. Cornelia was een achternicht van de Drost.

1 rechtschapen: rechtgeaard.

2 by zinnen: verstandig.

7 guickste: het levendigst, het beste deel.

9 jancken: jammeren (niet met de tegenwoordige ongunstige kleur).

12 gespraeckzaem: geneigd tot een vriendelik gesprek.

13 het zoenen van de stoepen: nl. voor de gesloten deur van de geliefde.

18 kou: kooi.

[p. 529]

25

In de vryheit moet hy leven,

 

Moet hy sterven, als een Helt:

 

Z'is hem, als een Recht, gegeven,

 

Dat hy by zijn tytels stelt.²⁸

 

Sufferts passen minnejucken,

30

En de boey van hun vriendin.

 

Eeuwigh mont op mont te drucken

 

Voeght een slaef van wulpsche Min.^{vs. 1-3232}

 

Minne hoorde 't ydel stoffen³³

 

Aen den oever van de Vecht:³⁴

35

Daetlijck wert de LEEUW getroffen

 

In den boezem, diep en hecht:

 

Want de Schutter doock in d'oogen³⁷

 

Van CORNELI op dit pas.³⁸

 

Naulijx was de pijl gevlogen,

40

Of het Leeushart zeegh in 't gras:⁴⁰

 

Of de LEEUW begon te kermen:

 

Och, vertroostme: wat is dit?

 

Laet ick sterven in uw armen,

 

Mijn vermaeck, mijn eenigh wit.⁴⁴

45

Al de Nimfen van de Vlieten

 

Vliegen op dat steenen aen,

 

Uit de biezen, uit de rieten.

 

Ieder is met hem belaên.⁴⁸

 

d'Een brengt water, d'andre kruiden,

50

d'Andre bloemen op dien kreet,

 

En de koelte blaest van 't zuiden,

 

Tot verquicking van zijn leedt.

 

Maer geen kruit noch bloemen helpen,

 

Noch het water bluscht geen vier.

55

Leeuwenbloet is quaet te stelpen.⁵⁵

 

Och, wat raet, wat troost is hier!

 

Waer is nu de roem gebleven,

 

En dat stoffen, al te rijp?⁵⁸

 

Doch men moet het hem vergeven:

60

't Is een onverzocht vergrijp.⁶⁰

 

Onverzochtheit kan niet vatten

28 tytels: rechtmatige aanspraken.

vs. 1-32 Alleenspraak van David Leeuw.

32 wulpsche: dartele.

33 Minne: de verpersoonlikte Amor; ydel stoffen: zinloze bluffen.

34 de Vecht: daar had de familie Leeuw blijkbaar een buitenverblijf.

37 de Schutter: Amor, met pijlen gewapend; doock: verschool zich.

38 op dit pas: op dit ogenblik.

40 zeegh in 't gras: zonk neer, zakte hem in de schoenen.

44 wit: doel.

48 belaên: bekommerd.

55 quaet: moeielik.

58 al te rijp: te ver gaande (Ned. Wdb. XIII, 371).

60 een onverzocht vergrijp: een vergrijp dat voorkomt uit Onverzochtheit (61), d.i. gebrek aan ervaring (Ned. Wdb. X, 2160).

[p. 530]

 

Wat een Jongkvrouw waerdigh zy.

 

't Huwelijck bewaert de schatten,

 

Zet de Deught veel zegens by.

65

Zonder 't huwen, zonder 't paren

 

Waer het met de weerelt uit.

 

Zou de boom geen telgen baren,

 

Zoo verstorven boom en spruit.

 

Deze Nootwet is gevonden⁶⁹

70

Om de vrientschap aen te voên,⁷⁰

 

Die de stammen houdt gebonden,

 

Even jeughdigh, even groen.

 

Spaer den jongen LEEUW het leven,

 

En verschoon hem uit gena:

75

Want het lot heeft hem gegeven

 

Zijne rechte wederga.

 

Toen CORNELIA dit hoorde,⁷⁷

 

Hiefze den gewonden op

 

Met een' lonck, die 't hart bekoorde.

80

Wacht voor 't jaer een jonge pop.⁸⁰

 

 

J.V. VONDEL.

69 Nootwet: wet, voortgekomen uit de noot, de noodzakelikheid.

70 aen te voên: aan te wakkeren.

77 dit: die verontschuldiging van de Nimfen (vs. 59-76).

80 voor 't jaer: eer het jaar om is.