De werken van Vondel. Deel 4. 1640-1645 (1930)

De werken van Vondel. Deel 4. 1640-1645

(1930)–Joost van den Vondel– rechtenstatus

Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Regelnummers proza verbergen

[pagina 457]
[S. Caecilia]
S. Caecilia.Ga naar voetnoot* 1 CAECILIA, een dochter van ridderlijcken geslachte, te Rome, onder Keizer Markus Aurelius, 2 was vroegh van Godt verlicht, heimelijck, aen zynen eenigen Zoon, getrouwt, en, door dwang 3 der ouderen, ondertrouwt met Valeriaen; waerom zy, verlegen tegens d'aenstaende bruiloft,Ga naar voetnootr. 3 4 in 't hairen kleet, onder hare kostelijcke gewaden, met vasten waken bidden en inwendigeGa naar voetnoot4-5 5 lofzangen, onder orgelspel, vast by haren goddelijcken bruidegom, om een blyde uitkomst 6 aenhiel; tot datze, ter bruiloftskamer ingetreden, de rechte gelegenheit den ridder openbarende,Ga naar voetnoot6 7 hem waerschouwde voor den Engel, haren wachter. Hy, haer woort en Gode betrouwende,Ga naar voetnoot7 8 liet zich van Urbaen, het hooft der Kercke, doopen, zagh den Engel zyner gewaende bruit,Ga naar voetnoot8 9 en, zynen broeder Tiburtius Gode winnende, volharde met hem in godtvruchtige oeffeningen:Ga naar voetnoot9 10 waer over zy beyde van Almach, den bewintsman der stede, gevangen gepynight en gemarteltGa naar voetnoot10 11 wierden. De Maeght, na hun aengetast, weigerde d'afgoden te vieren ten spiegel van veeleGa naar voetnoot11 12 anderen, die Christus quamen te belijden: weshalven men haer in een drooge en heete badt-Ga naar voetnoot12 13 stove opsloot: maer de hitte van Godt wonderlijck verkoelt zijnde, zoo holp men haer, metGa naar voetnoot13 14 drie slagen in den neck (waer na zy noch drie dagen zieltooghde) aen d'eene zyde.Ga naar voetnoot14
[pagina 458]

Caecilia aen Valeriaen, haren Bruidegom. Caecilia, ten echte u onlangs toegestaen,Ga naar voetnootvs. 1 Door dwangk der ouderen, begroet Valeriaen,Ga naar voetnoot2 Haer' Bruidegom, die nu, voor d'Engelen, gaet trouwenGa naar voetnoot3 Godts aenschijn, 't schoonste 't welck de hemelen aenschouwen.Ga naar voetnoot4 5[regelnummer] Myn heer, en Bruidegom, doch niet met dat beding,Ga naar voetnoot5 Waer op ick bevend met dees hant uw trouw ontfing, Op dat ghy slechts den dienst des lichaems zoudt genieten,Ga naar voetnoot7 En vrolijckheit, gemengt met smerte, en huisverdrieten; Maer bruigom door den bant van 't hemelsche gemoedt:Ga naar voetnoot9 10[regelnummer] Hoe is uw hoop verkeert, op eenen andren voetGa naar voetnoot10 Dan toen ghy pleghtigh met Caecilia vergaerde,Ga naar voetnoot11 Eer zy haer hartewit u heimlijck openbaerde;Ga naar voetnoot12 Daer ghy, ter vrolijcke bruitskamer ingetreên, Naer uw verstant, met haer vereenight waert en een;Ga naar voetnoot14 15[regelnummer] Eer zy uw hevigheit betemmen gingk met koordenGa naar voetnoot15 Van hemelval, en bont met onverwachte woorden;Ga naar voetnoot16 Daer 't kostelijcke bedt gespreit lagh, en bestroit,Ga naar voetnoot17
[pagina 459]
En 't morgenroot zoo na den Hymen zagh voltoit,Ga naar voetnoot18 Dat ghy, op dat de Bruit van maeght uw vrouw moght worden, 20[regelnummer] Alreede op 't bruitsbedt woudt haer' blooden riem ontgorden.Ga naar voetnoot20 Valeriaen, myn troost, genade, braefste heer, Zoo sprack ick al verbaest, en zeegh bykans ter neêr,Ga naar voetnoot22 En hiel uw handen vast, en al mijn leden beefden;Ga naar voetnoot23 (Want zuiverheit en echt elckander wederstreefden)Ga naar voetnoot24 25[regelnummer] De liefde, die ick aen uw minne schuldigh ben, Als eene die uw deught en dapperheit erken, En d'eerste liefde, vroegh een' andren opgedragen.Ga naar voetnoot27 Uw aengezicht ontstack, als vier; en voort aen 't vragen,Ga naar voetnoot28 Aen wien ick was verlooft: wat boel my liever wasGa naar voetnoot29 30[regelnummer] Dan echtgenoot. hoe heet die schelm, die schender? ras, Zegh op. wat booswicht is 't? dat ick myn moedt magh koelen.Ga naar voetnoot31 Hy zal, dat vloeck ick hem, hy zal eerlang gevoelen,Ga naar voetnoot32 Dat wy van vromer bloet gesproten zyn dan hy.Ga naar voetnoot33 Maer toen die donkre wolck een luttel dreef voorby, 35[regelnummer] En uwe hevigheit gehoor gaf, op myn bede, Zoo knoopte ick deze rede aen d'aengevange rede: De voorgemelde liefde en trouw gebieden myGa naar voetnoot37 Te zorgen voor uw ziele; en geen verradery, Ten intre van deze echt, zoo trouweloos te plegen. 40[regelnummer] 't Is anders dan men waent met deze Bruit gelegen. z'Is reede aen een gehuwt, die 't al, wat adem schept,Ga naar voetnoot41 Geschapen heeft, en voedt: dies zoo ghy roert of rept Haer ongerepte leên; ick zie een' gloenden degenGa naar voetnoot43 U druipen op het hooft; het welck de hemel zegenGa naar voetnoot44 45[regelnummer] Voor onheil. wacht u dan voor 't naeckende gevaer. Ick ben myn eigen niet. bedaer wat. wel is waerGa naar voetnoot46 De feest heeft haer beslagh, en alle pleghtighedenGa naar voetnoot47 Voltrocken, kan men naeu van hier te rugge treden.Ga naar voetnoot48 De voorwaerde is gemaeckt: de bruitschat toegetelt:Ga naar voetnoot49 50[regelnummer] 't Geluck gewenscht: bancket en bruitsbedt toegestelt.Ga naar voetnoot50
[pagina 460]
De vlammesluier deckte en schaduwde myn kaecken.Ga naar voetnoot51 De torenkroon myn hair. men zagh de fackels blaecken.Ga naar voetnoot52 De trouw vlocht hant in hant. de pypen zwygen nu,Ga naar voetnoot53 En ick, u t'huisgeleit, ben dier verknocht aen u.Ga naar voetnoot54 55[regelnummer] Wat hier verbeurt is, met zoo verre voort te varen, Wyt my. ick schrickte dit myne oudren t'openbaeren.Ga naar voetnoot56 De schroomte is eigen, doch hier strafbaer, in een maeght, Die, Christensch, oogen moet op 't geen dien heer behaeght,Ga naar voetnoot58 Waer aen zy zich verbont. 'k heb zomtijts heele dagen 60[regelnummer] En nachten langk gebeên met traenen; en gedragen, En draegh nu noch, op 't bloote en afgevaste lyf, Ja onder bruitsgewaet en gordel, beide styf Van parlen en gesteente, een onderkleet, geweven Van borstligh steeckligh hair; op hoop of Godt wou geven 65[regelnummer] Een eerlijcke uitkomste, in den maeghdelijcken strijt,Ga naar voetnoot65 En kuischen staet, alleen de starren toegewijt.Ga naar voetnoot66 'k Heb, onder galm van wint en loode en tinne tongen,Ga naar voetnoot67 Myn' Jesus, in mijn hart, zijn' Hymen toegezongen.Ga naar voetnoot68 Nu volgh myn' raet, en laet mijn kuischeit ongeraeckt; 70[regelnummer] Zoo zult ghy zien wat geest, wat godtheit om haer waeckt.Ga naar voetnoot70 Dit spreeckende; zagh ick, en kon het schaers gelooven,Ga naar voetnoot71 Hoe ghy, door eene kracht, op u gestort, van boven, Van eenen dollen leeuw in een zachtmoedigh lamGa naar voetnoot73 Veranderde, en uw hart myn' raet ter harte nam,Ga naar voetnoot74 75[regelnummer] En yverde, om Urbaen der Priestren zon te spreken;Ga naar voetnoot75 Daer, tusschen grafgebeente en martel-asch, versteken,Ga naar voetnoot76 Dit hooft van Rome u goot het water op het hooft,Ga naar voetnoot77 En kleede met een kleet, dat zelf de sneeuw verdooft;Ga naar voetnoot78
[pagina 461]
Een teecken, dat uw ziel noch witter was gewassen.Ga naar voetnoot79 80[regelnummer] Zoo quaemt ghy vrolijck my, in mijn salet, verrassen,Ga naar voetnoot80 En zaeght, daer uwe Bruit ter neder lagh gestreckt, Den heldren wachter, die haer zuiverheit bedeckt,Ga naar voetnoot82 Met goddelijcken glans, en schemerende wiecken.Ga naar voetnoot83 Hy kranste uw hooft en 't mijn met roozen, die noch riecken, 85[regelnummer] En witte lelien. toen kont ghy klaer verstaen,Ga naar voetnoot83-85 Dat ick met geenderley bedrogh hadde omgegaen. Tiburtius, uw broêr, en nu uw megevangen, Bereit een martelkroon, aen uwe zy, t'ontfangen, Geraeckte, langs den draet van uw en mijn bericht, 90[regelnummer] Uit 's afgronts Labyrinth, in 't noit betrocken licht.Ga naar voetnoot89-90 Toen rees 'er wieroock van gebeên en milde gaven. Toen luste u 't martellijck, by duister, te begraven;Ga naar voetnoot92 Waerover Allemach u in den kercker smeet,Ga naar voetnoot93 En sloegh met scharpe roên, 't welck ghy geduldigh leedt;Ga naar voetnoot94 95[regelnummer] Dies 's kamerlings gezin en zelfs de lijftrauwanten Aen 't botten zijn, als van uw bloet bedaude planten;Ga naar voetnoot95-96 Verwachtende de zon, die morgen op zal gaen, En zien met wat gelaet ghy voor dat zwaert zult staen,Ga naar voetnoot97-98 't Welck hooft en hals en lyf en ziel gezwint zal scheiden, 100[regelnummer] Hoe kan ick minder, dan voor 't jongste, u noch geleiden,Ga naar voetnoot100 En wencken, of ick 't hart van verre stercken kon, Daer myn bedruckt gezicht gekeert staet van de zon,Ga naar voetnoot102 Ten Noorden, op een rots, bedauwt met zilte droppen,Ga naar voetnoot103 Langs 't aenschijn neergerolt, voor 't rollen van twee koppen;Ga naar voetnoot104
[pagina 462]
105[regelnummer] Eer waerdiger gekroont met onverwelckend lof,Ga naar voetnoot105 Dan, in hun bloet geverft, te gapen naer het stof.Ga naar voetnoot106 Maer neen, geen lauwerkrans kan u meer glori geven, Dan dus, voor Jesus eer, door 't eerloos stael te sneven; En geen triomf maeckte oit den triomfeerder waert,Ga naar voetnoot109 110[regelnummer] Die, aengebeên van 't volck, ten Kapitole vaert,Ga naar voetnoot110 Maer dees, die, door den roock en smoock van lasteringen,Ga naar voetnoot111 En lasternevels, recht ten hemel op komt dringen, Daer 't heir der Engelen den triomfeerder wacht,Ga naar voetnoot113 By schooner dagh, getreên van geenen zwarten nacht.Ga naar voetnoot114 115[regelnummer] Daer hoop ick u eerlangk, die myner gingt ontfarmen,Ga naar voetnoot115 t'Omhelzen met myn ziel, en haer onzichtbre armen:Ga naar voetnoot116 Want 't leit my op de leên, dat, op uw spoor van bloet,Ga naar voetnoot117 De Bruit Caecilia den Bruigom natreên moet, In 't drooge stoofbadt, heet gestoockt, gelijck een oven;Ga naar voetnoot119 120[regelnummer] Of door een zwaertquetsuur; om Godt te hooren loven;Ga naar voetnoot120 Die zijn geheilight paer ontpaerde, hier beneên,Ga naar voetnoot121 Op dat hy het, om hoogh, zou smelten onder een. Verwacht ons slechts een poos, in die behoude haven;Ga naar voetnoot123 En ly, dat wy u met onze eige hant begraven;Ga naar voetnoot124 125[regelnummer] En (schoon de grafdienst u vergolden wiert zoo straf)Ga naar voetnoot125 Tot uw gedachtenis dit snyden op uw graf:Ga naar voetnoot126 Hier rust Valeriaen. wat heeft die helt bedreven? Hy spaerde om Godt zijn Bruit, maer niet zijn jonge leven.	voetnoot* S. Caecilia: De marteldood van deze Romeinsche jonkvrouw viel waarschijnlijk in 177 onder de vervolging van Marcus Aurelius; haar feestdag is 22 November. voetnootr. 3 ouderen: ouders; ondertrouwt: uitgehuwelijkt; Valeriaen: Valerianus van het adellijk geslacht der Valerii; de jongeman was heiden, toen de gedoopte Cecilia hem werd toegewezen; verlegen: in verlegenheid. voetnoot4-5 't hairen kleet: een grof boetehemd; met inwendige lofzangen, onder orgelspel: in het Rom. Brevier, puttend uit de oude Acta staat: ‘Cantantibus organis Caecilia virgo in corde suo soli Domino decantabat’. (Bij het spelen der muziekinstrumenten [nl. van Cecilia's bruiloft] zong de maagd Cecilia in haar hart alleen voor den Heer). Op deze woorden is de overigens door niets gesteunde vereering van Cecilia als patrones der Muziek gegrond. voetnoot6 aenhiel: aanhield, smeekte; de rechte gelegenheit: de ware toedracht, nl. dat zij als maagd aan Christus verloofd was en dus van 't huwelijksgebruik afzag. voetnoot7 wachter: bewaarder; betrouwende: vertrouwende op. voetnoot8 Urbaen, het hooft der Kercke: Urbanus de Paus; maar dit is een vergissing in Cecilia's geschiedenis, want de eerste paus Urbanus verschijnt pas in 223; de hier bedoelde Urbanus schijnt een bisschop in de buurt van Rome geweest te zijn. voetnoot9 Tiburtius, evenals zijn broer Valerianus gedoopt en gemarteld, wordt samen met den ook gekerstenden en gemartelden kamerdienaar Maximus (vs. 95-v.v.) tot de martelgezellen van de H. Cecilia gerekend. voetnoot10 over: om; Almach, den bewintsman der stede: Turcius Almachius, Praefectus Urbis. voetnoot11 na hun: na hen, nl. Valerianus en Tiburtius; vieren: eeren, met bijgedachte aan offerof wierook vuur; ten spiegel: ten voorbeeld. voetnoot12 badtstove: badkamer. voetnoot13 van Godt: door God; holp: hielp, bracht. voetnoot14 aen d'eene zyde: eigenlijk: aan de andere zijde, nl. van het graf, dus: om het leven. voetnootvs. 1 ten echte: als echtgenoote voetnoot2 ouderen: ouders. voetnoot3 die: slaat op Cecilia. voetnoot4 Godts aenschijn: Christus, wschl. met zinspeling op Hebr. I, 3. voetnoot5 Bruidegom, doch niet met dat beding: Vondel schijnt te bedoelen: Bruidegom, maar met beding, dat ge mijn bruidegom niet zijt, dan alleen in ruimeren zin, zooals in vs. 9 nader verklaard wordt. voetnoot7 dienst des lichaems: lichamelijke hulp en verzorging. voetnoot9 Versta: Bruigom alleen in hooger, hemelschen zin. voetnoot10 Men bedenke, dat Cecilia deze woorden tot Valeriaan richt, nadat hij als Christen inzag, dat hij haar te respekteeren had. voetnoot11 Nl. in den huwelijksnacht. voetnoot12 hartewit: de bedoeling van haar binnenste; heimlijck: in het Romeinsch Brevier: ‘Est secretum Valeriane quod tibi volo dicere’. (Er is een geheim, o Valeriaan, dat ik u wil meedeelen). voetnoot14 verstant: begrip. voetnoot15 hevigheit: hartstocht; betemmen: intoomen. voetnoot16 hemelval: als uit den hemel gevallen taal bont: inbond. voetnoot17 't kostelijcke: prachtig opgemaakte, naar de oud-Hollandsche gewoonte. voetnoot18 na: bijna; Hymen: de huwelijksgod, het huwelijk; voltoit: voltrokken. voetnoot20 haer' blooden riem ontgorden: den gordel van haar maagdom losmaken, 't Latijnsch zonam solvere. voetnoot22 al verbaest: geheel ontdaan. voetnoot23 hiel: hield. voetnoot24 zuiverheit: maagdelijkheid. voetnoot27 een' andren: een anderen bruidegom, Christus; opgedragen: achter dit woord leze men....; Cecilia onderbreekt zich zelf, om den indruk dezer eerste woorden op Valeriaan te schilderen; in vs. 37 neemt zij den draad weer op. voetnoot28 voort aan 't vragen: terstond begont gij te vragen. voetnoot29 boel: minnaar. voetnoot31 magh: moge, kan. voetnoot32 vloeck: zweer. voetnoot33 vromer: heroïscher. voetnoot37 De voorgemelde liefde: de vermelde liefde, nl. in vs. 27. voetnoot41 aen een: aan iemand, Christus. voetnoot43 gloenden degen: gloeiend, vlammend zwaard, als beeld van Gods wraak. voetnoot44 druipen: recht neer vallen als een druppel; zegen: beware. voetnoot46 Ick ben myn eigen niet: ik behoor mij zelf niet toe. voetnoot47 De feest: feest is dikwijls mannelijk bij Vondel. voetnoot48 naeu: nauwelijks, moeilijk. voetnoot49 De voorwaerde: de onderlinge afspraak, het huwelijkskontrakt. voetnoot50 toegestelt: gereed gemaakt. voetnoot51 vlammesluier: bruidssluier. voetnoot52 torenkroon: hier blijkbaar het hoog opgetorend kapsel, zooals bij aanzienlijke bruiden in Vondels dagen gebruikelijk was; de kroon van toornen, waarmee volgens den vorigen Brief vs. 67 Vesta getooid is, beteekent een stedekroon. voetnoot53 pypen: blaasinstrumenten. voetnoot54 dier: duurzaam. voetnoot56 oudren: ouders. voetnoot58 Christensch: Christus toebehoorend; oogen: zien, letten; dien heer: Christus. voetnoot65 eerlijcke: eervolle. voetnoot66 de starren: den Hemel. voetnoot67 galm van wint enz.: orgelspel, het ‘cantantibus organis’ van het Rom. Brevier, zie bij r. 4-5 van 't onderschrift. voetnoot68 zijn' Hymen: zijn bruiloftslied. voetnoot70 wat geest, wat godtheit: wat engel namens God; Rom. Brev.: ‘Ego, Valeriane, in Angeli tutela sum, qui virginitatem meam custodit’. (Ik sta, o Valeriaan, onder bescherming van een engel, die mijn maagdelijkheid bewaart). voetnoot71 schaers: nauwelijks. voetnoot73 Vgl. Rom. Brev.: ‘Sponsum, quem quasi leonem ferocem accepit, ad te quasi agnum mansuetissimum destinavit’. (De bruidegom, dien zij als een wilden leeuw ontving, heeft ze als een mak lam tot u gezonden). voetnoot74 uw hart myn' raet ter harte nam: Vondel heeft hier achter elkaar eenige sterke voorbeelden van zijn soms kinderlijk, maar misschien onbewust woordspel; zie hooft - hooft in vs. 77, kleede - kleet 78, was gewassen 79, gerolt -rollen 104, eer - eerloos 108, triomf - triomfeerder 109, paer - ontpaerde 121. voetnoot75 Urbaen der Priestren zon: de opperpriester, paus; zie echter bij r. 8 van 't onderschrift. voetnoot76 martel-asch: overblijfselen der martelaren, die vaak verbrand waren; bedoeld zijn de geheime begraafplaatsen der vervolgde Christenen, de Katakomben; 't Rom. Brev.: ‘Urbanus Papa, qui propter persecutionem in martyrum sepulcris via Appia latebat’. (paus Urbaan, die om de vervolging bij de graven der martelaren aan den Appischen weg verscholen was). In die Katakombe aan de Via Appia (San Callisto geheeten) werd ook Cecilia bijgezet. voetnoot77 goot enz.: doopte. voetnoot78 En kleede enz.: de staat van onschuld, dien het doopsel de ziel geeft, wordt in de kath. doop-liturgie verzinnebeeld door een wit kleed over den doopeling. voetnoot79 noch witter: noch reiner dan dat kleed; gewassen: gewasschen. voetnoot80 salet: slaapkamer. voetnoot82 Den heldren wachter: den stralenden engel; Rom. Brev.: ‘cum ea angelum divino splendore fulgentem invenit. (hij vond bij haar een engel stralend van hemelschen luister). voetnoot83 schemerende: schimmerende, schitterende. voetnoot83-85 Metaphrastes verhaalt, dat de engel met zijn stralende vleugels twee kronen van rozen en lelies in de hand hield, éen voor Cecilia en éen voor Valerianus; De Probatis Sanctorum Historiis, Coloniae Agrippinae, MDLXXIV, tom. VI, blz. 505. voetnoot89-90 Toespeling op de mythe van Theseus, die door den draad van Ariadne den uitgang van het labyrinth (doolhof) van Kreta terugvond; 's afgronts Labyrinth: de dwaalleer; betrocken: benevelt. voetnoot92 't martellijck: het lijk van den martelaar; volgens Metaphrastes beijverden Valerianus en Tiburtius na hun bekeering zich om de lijken der martelaren, die Almachius verbood te begraven, in de Katakomben bij te zetten. l.c. blz. 510. voetnoot93 Waerover: waarom; Allemach: Turcius Almachius, de stadsprefekt. voetnoot94 scharpe roên: scherpe geeselroeden. voetnoot95-96 Metaphrastes verhaalt, hoe Maximus, de kamerdienaar van Almachius (kamerling, cubicularius Praefecti), die Valerianus en Tiburtius ter dood moest brengen, met zijn gezin en met de lijfwacht (lijftrauwanten) door de woorden der martelaars bekeerd werden: ‘Quorum praedicatione ipse Maximus cum tota sua familia et ipsis lictoribus crediderunt’, l.c. blz. 512. (Door hun prediking werd Maximus zelf met heel zijn gezin en zelfs met de lictoren tot het geloof bekeerd); botten: uitbotten, bloeien in geestelijken zin; bedaude: besproeide. voetnoot97-98 de zon: in natuurlijken en bovennatuurlijken zin. Vondel verwerkt hier Methaphrastes: ‘Tunc Maximus dicebat: vidi Angelos Dei tamquam solem resplendentes ea hora qua gladii sunt percussi’. (Toen zei Maximus: Ik zag de engelen Gods schitterend als de zon, op 't oogenblik, dat zij (Val. en Tib.) door het zwaard getroffen werden, l.c. blz. 512). voetnoot100 't jongste: 't laatste; noch: nog. voetnoot102 gekeert: afgewend. voetnoot103 Deze bizonderheden klinken geheimzinnig; in de bronnen vond ik niets, dat ze verklaart; zilte droppen: tranen. voetnoot104 twee koppen: de hoofden van Valeriaan en Tiburtius. voetnoot105 Metaphrastes: ‘... aeternam et quae non potest marcescere martyrii coronam’ (de eeuwige en onverwelkbare kroon van het martelaarschap, l.c. blz. 512). voetnoot106 Dan te gapen: dan dat ze gapen, met den mond open liggen. voetnoot109 waert: van waarde. voetnoot110 De Romeinsche overwinnaars gingen langs de via triumphalis door het toegestroomde volk naar den tempel van Jupiter op het Kapitool. voetnoot111 lasteringen: valsche beschuldigingen. voetnoot113 den triomfeerder: den geestelijken overwinnaar, den martelaar. voetnoot114 getreên: nagetreden; versta: in een dag, waarop geen nacht volgt, in den Hemel. voetnoot115 u: Valeriaan; die myner gingt ontfarmen: die mij hebt ontzien, nl. door haar als maagd te eerbiedigen. voetnoot116 onzichtbre armen: de ziel als geest heeft geen armen, maar de liefde en vreugde van den gezaligden Valeriaan worden hiermee uitgedrukt. voetnoot117 't leit my op de leên: ik heb een voorgevoelen. voetnoot119 't drooge stoofbadt: de badkamer vol heete lucht, het caldarium. voetnoot120 zwaertquetsuur: zwaardwonde, de drie zwaardhouwen, waarmee Cecilia in den hals werd getroffen. voetnoot121 ontpaerde: lichamelijk scheidde. voetnoot123 Verwacht: wacht; een poos: korte tijd; die behoude haven: de Hemel, de haven der behoudenis. voetnoot124 ly: sta toe; Metaphrastes deelt mee, dat Cecilia Valeriaan, Tiburtius en Maximus bij elkaar begroef, l.c. blz. 512. voetnoot125 de grafdienst: het begraven der martelaren, vgl. vs. 92. voetnoot126 snyden: griffen, de epigrafie, die gewoonlijk op de graven in de Katakomben werd aangebracht.

Vorige Volgende

Over het gehele werk

titels

De werken van Vondel (10 dln) (WB-editie)

auteurs