Logo DBNL
De werken van Vondel. Deel 4. 1640-1645 (1930)

De werken van Vondel. Deel 4. 1640-1645

(1930)–Joost van den Vondel–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

[S. Barber]



illustratie

S. Barber.*

1 BARBER, dochter van den Heidenschen Dioskorus, een Griex edelman, te Nikomedie, ten 2 tyde van Maximyn, wert, om niet gezien noch geschaeckt te worden, van haren vader, inr. 2 3 eenen toren, opgesloten; en, daer van Godt verlicht, om haer betrouwen op Christus, en het 4 versmaden der afgoden, geschopt, gestooten, geslagen, met den haire gesleept, met den zwaerde 5 gedreight, en aen Martiniaen, den Lantvooght, overgelevert; die de Maeght met beloften en5 6 dreigementen, te vergeefs, aenging; daer na, met fackelen ossepezen potscherven en yzere6 7 haecken het lichaem gepynight, en de borsten afgeruckt hebbende, haer zoo, ten spiegel der 8 jeught, door de stadt, liet omvoeren: waer na de vader zijn eigen kint met zijn sabel ont- 9 hoofde, dies hy, van den blixem getroffen, dit lasterstuck boette.9

Barber aen Dioscorus, haren Vader.

 
De zelve Barber, die uw kint te wezen plagh,vs. 1
 
Draeght Vader, zoo zy u noch Vader noemen magh,
 
Haer' groet op met haer hart, genegen u te volgen,
 
Tot Christus outer toe. ghy wort noch meer verbolgen,4
5
Om dat myn jongsten aêm volhart, by d'oude spraeck5
 
Van 't heir der Christenen. men magh, in 's hemels zaeck,
 
Den eens gestaefden eedt niet krencken, nochte kreucken,
 
't En zy op zielverbeurte, en met onboetbre breucken8
 
Den veltheer te voldoen, die stip staet op zyn' eisch,9
10
En d'overtreders doemde, en strafte, reis op reis,10
 
Ten spiegel van de geen, die, noch in zyn slaghorden,11
 
Het sterven lichter valt, dan weifelaers te worden.
 
Dat houdt de dochter, die van vaders rechte hant
 
Den slagh des doots verbeit, in den verleden stant,14
15
Gereet ten offer, gansch stantvastigh, en geduldigh.
 
Heet dat hartneckigheit, zy draeght dien naem onschuldigh,16
 
Als eene, die niet steunt op ongegronden raet
 
Van eigenzinnigheit; maer op haer' toeverlaet,
 
Der sterfelijcken troost, Augustus Ryck verschenen,18-19
20
Gelijck een nieuwe zon; belooft zoo lang voorhenen,20
 
Eer zy te voorschijn quam, met wonderheên, en kracht
 
Van wysheit en genade; en dreef den duistren nacht
 
Van 's werelts aengezicht, en 't Heidendom, door logen,
 
In zynen eersten droom, te jammerlijck bedrogen.24
25
Van kintsbeen af is my dit licht geopenbaert,25
 
En klaerder, daer ick, op den toren, zat bewaert,
 
Door uw zorghvuldigheit; eer yemants minne blaeckte,
 
Om 't opgaen myner bloeme, en haer verruckte, of schaeckte.28
 
Want als ick eenzaem daer bedacht, hoe dit Heelal,
30
Zoo schoon, zoo welgeschickt, niet, by een wuft geval,30
 
Te hoop geronnen was, noch door nootzaecklijckheden31
 
Van eeuwigheit gebouwt, maer door een wyze reden,
 
En maght, als oorzaeck en begin van werck en stof;
 
Dan viel ick op myn knien, en gaf den bouwheer lof,29-3434
35
Den goeden, maghtigen, alwyzen, ongeschapen;
 
En spoogh uw' Mars, waer aen zich d'ydelen vergapen,36
 
In 't gruwelijck gezicht, zoo blint als steen, en hout;
 
Een ydlen troost, voor elck die op een Niet betrouwt.38
 
Zoo Vader hierom my verstoot, gelijck een bastert;39
40
Ick heb zyn' afgodt wel, maer niet den Godt gelastert,
 
Dien hy, noch zijn geslacht, gedient heeft, noch gekent;
 
En zal om vleiery, noch vloeck, noch dreigement,
 
Een' voet uit myn gelit (Godt stercke my) verzetten.
 
Laet vry Martiniaen uw' haet op 't scherpste wetten,44
45
Ten dienst van Maximyn, zoo bitterlijck ontstelt,
 
Om 't groeien van Godts zaet. wy trotsen dit gewelt,46
 
Dat, door Bithynie en heel Asie uitgevaren,47
 
Te Nicomedie, 't schavot der martelaren
 
Gesticht heeft, ja gedoopt in dit gedoopte bloet,49
50
Het welck hem overtuight, dat hy al t'ydel woet,
 
En pooght met lycken, meer dan yemants mont kan tellen,
 
Te stoppen eene wel, die t'elckens op komt wellen,
 
En perssen tegens hem en zynen wrevel aen.53
 
Dat voelt ghy, die tot noch met kercker, lemmer, slaen,54
55
Noch sleuren met het hair, door struicken, haegh en doren,
 
't Godtvruchtigh opzet stuite, in 't heetste van uw toren.56
 
Dat voelt de Lantvooght, die dit weecke en naeckte vleesch,
 
Na'et vleien, gingk te keer met eene taeie pees;
 
De stramen met de scherf, en fackelen, en klaeuwen59
60
Van yzer; en al 't geen den yver zou verflaeuwen,
 
In zoo een ziel, naeu vast aen eenen dunnen draet61
 
Des lichaems, borsteloos ten toon gevoert op straet,62
 
Met Juliane, die, door mynen moedt gesteven,63
 
Myn lotgenoot verstreckt, en morgen hoopt te leven,
65
By Jesus, aen mijn zy, 't en waer ghy u te nacht,
 
Getroffen van om hoogh, hooghtydelijck bedacht.66
 
Zoo schrijft uw Barber niet, als eene die verlegen,67
 
Het hart in 't lichaem krimpt voor uwen blancken degen,
 
Gegrepen van de vuist, belust om toe te slaen.69
70
Neen Vader, sla vry. eens zal slechts die sabel gaen
 
Door mynen teeren hals, maer endeloos door uwen,71
 
Noch feller door uw ziel; wiens doot ick wensch te schuwen,72
 
Oock door mijn eigen doot, en wreeder noch dan dees;73
 
Die toch niet langer duurt dan 't knacken van een pees,
75
Of 't springen van een snaer. 'k heb lang de doot geleden,75
 
Ja duizentmael zoo veel; en stort alleen gebeden
 
Voor my, om uwent wil, van wien ick ben geteelt,
 
Die ziel en lichaem heb, met u en Godt, gedeelt;
 
De ziel alleen met Godt, den vader allerzielen;79
80
Met u, 't geen van u quam: het welck ghy kunt vernielen,80
 
Verdelgen, maer geensins den nimmer bluschbren geest,81
 
Des hemels eigendom. ontfingen wy het meest'82
 
En edelste van Godt, zoo laet het u behagen,
 
Dat Godt zijn eigen wert gehoorzaem opgedragen;84
85
En schelt eens quyt al 't geen men ons te laste leit
 
Van wederspannigheit, en ongehoorzaemheit.
 
Wy dragen Godt in 't hart, en u op onze schouders:87
 
Want Christus wet verbint de kinders aen hun ouders,88
 
Zoo veer zijn vaders eere, en zijn volmaeckte wet89
90
Behouden haren glans: maer eer de minste smet90
 
Die zou bezoedelen, door 't luistren naer een Heiden,
 
Of Heidensch onbescheit; zoo most de dochter scheiden92
 
Van haren vader, en de moeder van den zoon.
 
Dat raeckt den appel van Godts oogen, en zijn kroon.
95
Dan gelt 'er weifelen, noch mompelen, noch veinzen,
 
Door eenig werck of woort, of losheit van gepeinzen:
 
En wat herbore vrucht van Godt, haer stam, veraert,97
 
Verliest haer erf om hoogh, en is dat heil niet waert.98
 
In Jesus vierschaer heeft geen bant van maeghschap voordeel.99
100
Zy rekent niemants bloet, maer strijckt een effen oordeel.100
 
Des werelts fackel heeft dit heiligh vier gestoockt,101
 
Den brant daer menigh lant, en Ryck by Ryck, van roockt.102
 
Dat zwaert vaert immer voort met stadt op stadt te winnen,103
 
En deelt de harten, en geheele huisgezinnen,104
105
En baert een vroom geschil; en toont het onderscheit
 
Van licht en duisternis, daer elck om 't yvrighst pleit.
 
Zoo kent men eerst, die 't al, om 't eenigh, op durf zetten;107
 
Om 't eeuwigh, 't geen vergaet; en wie, uit 's weerelts netten,
 
Door alle hindernis, zich red; en wie blijft staen,
110
Voor 't wisselbare licht, dat afneemt, als de maen,110
 
Of toeneemt, met een schijn, om luttel tijts te duren.
 
O vader, schat men zoo een blick van weinige uuren112
 
En smeltende eer, dat ghy vervalt tot zulck een schant,
 
Van uw onnozel kroost te slaghten met uw hant;114
115
Noch gruwelijcker dan de veltheer van ons Griecken;115
 
Aen wiens bekladde faem zijn nazaet schroomt te riecken;116
 
Hoewel dat hooft, uit dwangk, ten beste van de vloot,117
 
En noch door 's priesters mes, die jongkvrouw broght ter doot.
 
Hoe kan de volgende eeuw dit gruwelstuck gelooven.119
120
Dioskorus zal Agamemnons moort verdooven;120
 
En Pelops hof, geschent met d'onuitwisbre kladt,121
 
Zich wasschen door dit bloet, verwatener dan dat.122
 
Zoo ras de zinnen, na het ongeluck, bedaren,
 
En voor uw voeten zien een bloem van zestien jaren,124
125
Uw eenige erfgenaem, en waerdighste juweel,
 
Getrapt in 't roockend bloet; gemaeit van haren steel;
 
Wat wil'er dan een licht in uw gemoet verryzen!127
 
Hoe zult ghy, van u zelf en uw gedachten, yzen!
 
Indien de hemel u noch die genade doet,
130
Dat hy niet, op de daet, u treffe met den gloet130
 
Des blixems, uit de lucht, in dees bezoedelde oogen,
 
Die 't gruwzaemst dat men hoorde aenschouden onbewogen.
 
Hebt ghy tot zulck een eindt een wettigh kint geteelt?
 
En schent de vader zoo zyn handen aen zyn beelt?
135
Kan 't priesterdom van Mars hier eere en roem uit trecken,135
 
Dat het zyn tempels gaet met kindermoort bevlecken,
 
Ja zelf natuur vermoort; die d'ouders aen hun kint137
 
Door zulck een naeuwen bant onscheibaer t'zamenbint?
 
De wiltste dieren voên en bergen zelfs hun jongen,
140
En sparen 't uit den buick; indienze, hardt besprongen140
 
Door koude en wintersneeuw en hagel, zien vergaen
 
Het uitgehongert nest, op 't uiterste. ick laet staen
 
Dat zy, hoewelze, na drie dagen jaghts, verflaeuwen,143
 
Hun lief gebroet ontzien te quetsen met de klaeuwen.
145
Geen wolf verslint den wolf, geen aert zijn eigen aert,145
 
Geworpen in een hol, en woutspelonck. hoe vaert
 
Een vader dan voorby 't onredelijckst van allen,146-47
 
Dat hy 't Barbarisch stael op Barbers hals laet vallen;148
 
Nadien hy, over 't vlack van Helle, herwaert quam,149
150
En rekent zijn geslacht en adel van den stam
 
Der wyze Griecken, niet van stroopende Barbaren,
 
Of Scythen, al van outs in gruwelen ervaren.152
 
Maer dempt ghy alle reên, zoo doe ick 't geen ick magh:153
 
'k Vergeef myn' vader, Godt vergeef hem dezen slagh.

Vorige Volgende

Over het gehele werk

titels


auteurs