Logo DBNL
De werken van Vondel. Deel 4. 1640-1645 (1930)

De werken van Vondel. Deel 4. 1640-1645

(1930)–Joost van den Vondel–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Brief XIX Sappho aen Phaon.*

1 Warom kenden uwe oogen onzen brief, met een geleerde hant ge-r. 1 2 schreven, zoo ras zy hem zagen? of zoudt ghy niet konnen weten van 3 wien dit werck u ter handt komt, tenwaer ghy laest den naem van Sapphoe 4 die dit schryft? mogelyck zult ghy oock vragen, waerom ick vaerzen schryf 5 die by beurte van voeten veranderen, nadien ick my best op de lierdichten5-6 6 versta. ick moet myn minne betreuren, en klaeghdichten luiden treurigh. 7 de lierpen doet tot myn tranen niet. ick brande gelyck een vruchtbare7 8 acker brant wanneer men den oegst aensteeckt met een stokert van eenen8 9 oostenwint, die int vier blaest. Phaon viert verscheide ackers leggende9 10 op Aetna waaronder Typheus versmoort leit: maer ick blaeck van eenen10 11 gloet die niet min heet is dan Aetna. en ick lever geen vaerzen uit die11 12 ick pare met myn welgestelde snaren: die vaerzen zyn een werck van een12 13 ledigh gemoedt. en ick ben met de Pyrrhiades en Metymniasche meiskens,13 14 en de overige schare van de Lesbische niet beholpen. Amythore acht ick14 15 luttel, luttel acht ick de blancke Cydno, en Atthis gevalt myn oogen niet15 16 als weleer. en hondert andere, die ick niet ongelastert beminde. ghy16 17 eenige onrustige, hebt tgeen veele te zamen hadden. ghy hebt een lief17

18 opzicht; uwe jaren lusten te deunen. o opzicht al te bekoorlyck voor18 19 myne oogen! rant snaer en pylkoker aen: ghy zyt de rechte Apollo. zet19 20 horens opt hooft: ghy zult Bacchus gelycken. Phoebus beminde Daphne,20 21 en Bacchus Ariadne, en d'eene nocht d'andere verstont zich op geen lier-21 22 gezangk. maer de zanggodinnen helpen my smeeckende vaerzen dichten.22 23 myn naem wort alree over de gansche werelt gezongen. en Alceus myn23 24 lantsman en liergenoot heeft [geen] meer roems dan ick: hoewel hy deftiger24-25 25 kan brommen. heeft natuur my uit warsheit schoonheit geweigert; ick 26 vergoede het ontbeeren van schoonheit met myn geestigheit. ick ben kort26 27 van stal, maer myn naem propt alle landen: ick zelf meet myn naem wel27 28 breedt uit. ick ben niet blanck, maer de Cepheesche Andromeda, een28 29 zwarte moorin, behaeghde Perseus wel. en menighmael paren witte duiven29 30 zich met kakelbonte, en een groen vogel bemint de zwarte tortel. wordt 31 'er niet eene gevonden, welcker aenschyn u schynt te behagen: zoo is er31 32 niet een die u zal behagen. maer toen ghy myne vaerzen laest, scheen ick 33 u oock schoon: ghy zwoert dat een alleen behoorde te spreken. het heught33 34 my dat ick zong (alle vryers heught dit noch) en ghy kuste my vast onder34 35 het zingen. ghy preest dese dingen: en ick behaeghde u aen alle kanten, 36 maar voornamelyck als myn werck van minnestof was. dan kittelde onze36 37 dartelheit u meer dan gemeen: en die luchtige zwieren; en genoeghelycke37 38 praetjes: en omdat waer de lust van ons beide in een gesmolten wert, daer38 39 quynde het vermoeide lichaem niet luttel. nu komen de Siciliaensche 40 meiskens, een nieuwe roof, u aen boort. wat heb ick met een Lesbosche te40-41 41 schaffen? ick wil een Siciliaensche wezen. o Nisiasche vrouwen, o Nisia- 42 sche schoondochters, zent ons weder thuis den genen die buiten zant om42 43 zwerft. laet geen vleiende tongen u met logens bedriegen. tgeen zy u gezeit43 44 heeft, zeideze te voren tegens my. ghy oock o Erycina die op de Sica-44-45 45 nische bergen feest houdt, o godin, raedt uwe waerzeghster ten beste,

46 want ick ben uw eige. of zingt de gesteurde fortuin al den zelven zangk?46 47 en blyft zy altyt even hardt op haer stuck staen? myn zes geboortedagen47 48 waren al voorby, als myn moeders gelezen gebeente myne tranen dronck48 49 voor zyn tydt. myn nootdruftige broeder blaeckte, vervoert door hoeremin,49 50 en hy leedter schade en schande by. beroit zynde sloegh hy zyn handen 51 aen den riem zeewaert in, en zocht door quade middelen, zyn middelen51 52 die hy door quade middelen verloren hadde. en hy haet my oock, om dat 53 ick hem in vele zaeken ten goede riedt: myn goedtrontsheit en oprechtig-53 54 heit int vermanen haelde my dit op den hals: en gelyck of er ontbraecken 55 die my zonder einde matteren, zyn kleene dochter doet myn bekomme-55 56 ringen groeien. nu wort ghy op 't leste een oirzaeck van ons verdriet. myn 57 kiel vaert niet met haer eigen windt. myn hair hangt ongetoit en slordigh57 58 omt hooft, en ick steeck geene diamantringk aen myn vinger. ick ga slecht58 59 gekleet, en knoop myn hair niet met goudt op. myn vlechten riecken niet 60 naer Arabischen balssem. ick ongeluckige om wien blaeck ick? of wien60 61 poogh ick te behagen? hy, d'eenige oirzaeck waerom ick my optoy, is 62 van der hant? myn teder hart staet ten doel van lichte pylen, en altydt is62 63 er reden waerom ick altydt minne. het zy de zusters van 't nootlot my63 64 toen ick geboren wert die wet voorschreven: zy hebben zulcke harde65 65 draden voor myn leven gesponnen. het zy ick my oeffen in zeden en 66 meesterlycke wetenschappen, Thalia verleende ons een zachten aerdt. wat66 67 wonder is 't, dat d'aenkomende jonkheit, en de jaren waerop een vryer 68 vlamt, my verruckten? ick Aurora vreesde dat ghy dezen voor Cephalus68 69 zoudt schaecken: en ghy zoudt het doen, maer d'eerste roof houdt vast.69 70 zoo [de] maen die alles ziet, dezen komt te zien, zoo zalze Phaon bevelen70 71 te blyven slapen. Venus hadde dezen met haren yvoiren wagen ten hemel 72 gevoert, maer zy let oock om haren Mars te mogen behagen. o nutte7272-73 73 oude van eenen die noch jongeling noch jongen is: o cieraet, en groote

74 roem van uwen tydt. kom toch herwaert, o ghy schoone, en valt in onzen 75 schoot. ick bidde u niet dat ghy bemint, maer u van my laet beminnen.75 76 wy schryven, en de tranen staen in onze oogen. zie eens hoe veel schrifts76 77 op deze plaats vervloeit. had ghy zoo zeker gestemt van hier te gaen, ghy77 78 had zediger gegaen, indien ghy tegens my gezeit had: o meisken van78 79 Lesbos, vaer wel. ghy zoudt onze kuskens en tranen niet met u gedragen79 80 hebben. endelyck ick had geen schroomte dat ick treure zoude. ghy hebt8080-82 81 van my niet medegenomen als het ongelyck alleen: en vermaent u dit niet, 82 hoe ghy een vrysters geschenck hebt. ick heb u geen bevel gegeven, 83 nochte hadde het u gegeven, dan alleen dat ghy myner niet meer zoudt83 84 gedencken. ick zweer u by de liefde, die nimmer veer by u te zoecken is,84 85 en by de negen godinnen, onze heiligheden, toen yemant, ick weet niet wie85 86 tegens my seide: uw blyschap vertreckt; kon ick niet lang schreien nocht86 87 spreecken: en myn oogen konden niet schreien, myn lippen niet spreken: 88 en myn hart [was] zoo koudt als ys bevrozen. na dat myn droefheit88 89 minderde, schaemde ick my niet voor myn borst te slaen, en te huilen met 90 uitgetrocken hair. niet anders dan gelyck een medoogende moeder die 91 haren zoon verliesende het doode/ydele lichaem naer den lyckstapel brengt.91 92 myn broeder Charaxus is vermaeckt, en groeit in onzen druck, en wandelt92 93 voor myn oogen heen en weder, en hy seit, op dat ick my om d'oorzaeck93 94 van myn droefheit zoude schamen: waerom treurt deze? zeker haer 95 dochter leeft noch. schaemte en liefde vallen niet in een zelve hart. alle95 96 het volck zagh het: ick had myn boezem opgescheurt zoo dat men hem 97 bloot zagh. o Phaon om u ben ick bekommert. in den droom verschynt 98 ghy my: in den droom die blancker is dan de klare dagh. daer vinde ick 99 u, hoewel ghy heele landen verre van my zyt. maer de blyschap in mynen 100 slaep duurt niet lang genoegh. dickwils dunckt my dat ick mynen hals in 101 uwen arm legge, en zomtydts dat uwe hals in mynen arm leit. ick ken de 102 kuskens, die ghy gewoon waert myne tonge te bieden, en aerdigh te 103 nemen en aerdig te geven. Ondertussen vley ick u, en spreeck woorden103 104 die waerachtigh schynen, en myn oogen waecken door myn zinnen. andere104

105 dingen schaem ick my te verhalen: maer zy gebeuren alle. en het doet 106 my wel, en ick kan sonder u niet wezen. maer wanneer Titan zich en alle106 107 dingen met zich vertoont, zoo klaegh ick dat my de slaep zoo dra verlaet. 108 en ick zoeck holen en bossen, gelyck of holen en bossen my konden 109 helpen: zy hebben kennis van gestolen lusten. beroit van hooft, gelyck109 110 een van de dolle Erichtho geraekt, vliegh ick derwaert henen met het110 111 ongesnoerde hair in den neck. myn oogen zien de holen hangen ruw van111 112 puimsteen, by my geacht als Mygdonischen marmer. ick vind er het bosch112 113 twelk ons dickwils een bed spreide, en bedeckte het met veel schaduwe113 114 van loof. maer ick vinde hier mynen boschheer niet. de plaets is een114 115 slechte gront, hy was 't huwelyxgoet van de plaets. ick ken het gekreuckte115 116 gras wel van de bekende zoden: het gras was geperst van onze zwaerte.116 117 ick lag er en raeckte de plaets aen, daer ghy gelegen hadt: het aengenaeme 118 kruit dronck eerst myne tranen. ja de tacken schenen oock met hangende118 119 bladeren te treuren, en geen vogelen zingen hier vrolyck. de Daulische119 120 vogel, te voren een bedruckte moeder, alleen haren man niet gewroken120 121 hebbende zong van de Ismarische Itys.....................................121 122 gelyck de overige dingen ter middernacht zwygen. een zuivere beeck is 123 er doorluchtiger dan glas, een heilige bron: vele gelooven dat hier vry wat 124 heiligheits in schuilt. over deze beeck spant....... zyn gewassche tacken124-25 125 uit. het lant met een bosch groenter van een tedere zode. als hier ick 126 droevigh myn moede leden had uitgestreckt, stonter eene Najas voor myne126 127 oogen; zy stont 'er en zeide: om dat ghy niet van een gelyck vier blaeckt, 128 moet ghy naer het Ambracische lant trecken. Phoebus ziet uit den hoogen128 129 over de zee, zoo breet als zy daer leit: de lieden noemen haer de Acteesche129 130 en Leucadische zee. Deucalion ontsteecken door de liefde van Pyrrha130 131 gaf zich hier naer toe, en quam met zyn lichaem ongequetst op 't water131

132 neder. de liefde, zonder vertreck, omgekeert vloot den taeien boezem des132-33 133 gedompeldens. Deucalion was door het vier verlicht. die plaets onder- 134 houdt deze wet. ga terstont naer het hooge Leucas toe, en vrees niet van134 135 den steen te springen, na dat zy dit vermaent hadde, verdweense met hare135 136 stemme. ick rees verbaest op, en de zwangere kaecken onthielden zich136 137 niet van tranen. o Nymph, wy zullen henegaen, en de rotsen zoecken die 138 ghy ons wyst. de vrees overwonnen door zinnelooze liefde zy verre van 139 ons. wat er van zyn zal, het zal haest beter zyn.........139 140 ........ en myn lichamen wegen niet zwaer. ghy oock o 141 tedere liefde bestel den vallenden wiecken, op dat myn doot geen laster141-42 142 vant Leucadische water strecke. daer na zal ick Phebus myn lierpen als 143 een gemeen geschenck opdragen, en onder het spel een beurtvaers zingen.143 144 o Phebus, de poeetsche Sappho heeft danckbaerlyck u hare lier toegewyt:144 145 die behoort my, die behoort u toe. waerom zent ghy nochtans my ellendige145 146 naer de Arctiasche kusten? nadien ghy uwen vlughtigen voet van dat lant146 147 kunt zetten. ghy kunt my heelzamer zyn dan het water van Leucas, en147 148 ghy zult door de verdiensten van uwe schoonheit my een Phebus ver- 149 strecken. of zult ghy, o die forsser zyt dan die klippen en dat water, zoo149 150 ick sterf, wel den titel van myn doot kunnen bewaren? maer hoe veel150 151 beter kunnen wy boezem aen boezem voegen, als die met van den rotsen151 152 neer te werpen ons kunnen geven. dit zyn, o Phaon, de dingen, die ghy152-53 153 plaght te roemen, en ghy hebt die geestigheden dickwils gezien. nu moght 154 ick wenschen welsprekende te wezen, maer hartewee hindert myn leden, 155 en al myn vernuft wort door myn rampen verlet. de voorige kracht zit in155 156 myne vaerzen niet. de lierpen zwyght van pyne, en de lier is stom van 157 smarte. de Zeeusche Lesbische meiskens en de getroude en ondertroude,157 158 de Lesbische namen op myne lier gespeelt: o Lesbische myn beminde, die158 159 my onteert hebt, ghy schare houdt op myne lier te genaecken. Phaon159

160 heeft het al mede genomen, tgeen u te voren behaeghde. o my ellendige,160 161 zeide ick, die naulix meer myn eigen zyt. brengt te wege dat hy weder- 162 kome, en uwe poetin zal oock wederkomen. hy geeft myn vernuft kracht,162 163 en beneemt het haer. waerom handel ick door gebeden? wort dat onbe-163 164 suisde gemoedt wel eens bewogen? of is't verhardt? en vliegen de woorden 165 in den windt? ick wenschte dat ze die myne woorden weghbrengen, uw165 166 schip overbraghten. waert ghy kloeck, dit werck sou u o ghy trage passen. 167 het zy ghy wederkeert, en de schenckaedien die voor uw schip bereit167 168 worden. vertoef, wat pynight ghy myn hart? ontmeer uw schip, Venus168 169 uit der zee gesproten, bestelt den minnaer een reisbaer water. het winde-169 170 ken zal u voorthelpen. ontmeer ghy slechs uw schip. Cupido self zal te 171 roer zitten, en de zeilen met zyn tedere handekens ophalen en inhalen: het 172 zy het den Pelasger helpt dat Sappho verre gevloden zy, nochtans zult172 173 ghy niet bevinden dat ick waerdigh ben te vlughten. ten minste zegge de173 174 wreede brief dit: hoe ick de fortuin van 't water van Leucas ga zoecken.+


Vorige Volgende

Over het gehele werk

titels


auteurs