De werken van Vondel. Deel 4. 1640-1645

[p. 217]

Op het krackeel des Drossaerts van Muiden
met Mevrouwe van Wickvort,aant.

Wie van beide de kaers zou draegen.^*

Uit C. van Baerles Latyn vertaelt.

Een vriendelycke twist begost^{vs. 1}

zich, tusschen Anna en den Drost

te mengen: of het Hoofd van Muiden,³
dat, voor al Neerlands dichters, huiden⁴

de fackel draeght, vooruit zou treên,⁵

en draegen 't licht, daer 't licht af scheen⁶

of dat de schoone huiswaerdinne,⁷
de torts van kuische en eerbre minne,⁸

beleeftheid, trouwe, en goude zeên,⁹

en 't licht der joffren, 't licht voorheen

zou voeren, en den nacht verdryven.^10-1111
Apollo scheen om 't Recht te kyven,

en met zyn zuster in de war;¹³

of d'avond- met de morgenstar;

Heleen met Kastor; Mars met Veste.¹⁵
Hy wil, zy niet. Elck doet zyn beste,

en geen van beide als d'ander wil.

elck heeft zyn zin in dit geschil.¹⁸

Twee, die elkanderen gelycken
in deughden, weigeren te wycken,

door ongelyckheid van verstand.²¹

* Van 1641. Afgedrukt volgens de tekst van Vondels handschrift. Het werd voor 't eerst gedrukt in Vondels Poëzy 1682 I, blz. 404.
In Julie 1641 logeerde Barlaeus met Hooft en zijn vrouw op het huis ter Kolve, bij Wassenaer, als gasten van Joachim de Wicquefort. Op het beschreven ‘krackeel’ met de gastvrouw Anna maakte Barlaeus een gedicht (Poëmata II, blz. 361), dat door Vondel vertaald werd (Vgl. Oud-Holland I, blz. 146 en VI, blz. 24).

vs. 1 begost: Brabantse vorm naast: begon.

3 te mengen: te ontwikkelen (eig.: tussenbeiden te plaatsen).

4 dat: in 't hs. stond eerst: die. Het onzijdige doet de woordspeling beter uitkomen.

5 de fackel draeght: hen voorlicht, een luisterrijk voorbeeld is; vooruit zou treên: voor zou gaan (waarschijnlik een trap op).

6 draeghen 't licht: de aangestoken kaars.

7 huiswaerdinne: gastvrouw.

8 de torts: ook zij was een lichtend voorbeeld (vgl. de fackel in vs. 5).

9 beleeftheid: vriendelikheid; goude zeên: voortreffelike eigenschappen (door Brandt ten onrechte in goede veranderd).

10-11 voorheen zou voeren: vooruit zou dragen.

11 den nacht verdryven: de duisternis verlichten.

13 zyn zuster: Artemis.

15 Heleen: Helena was de zuster van Castor; Veste: Vesta was de vredelievende godin van de huiselike haard.

18 heeft zyn zin: wil zijn zin volgen.

21 ongelyckheid van verstand: verschil van inzicht, van opvatting (nl. van de beleefdheid).

[p. 218]

 

De Drost drijft, dat Apolloos brandt²²

 

de zee en 't aerdryck toe- en aenlicht,

 

en dat de maen hem naer zyn aenzicht²⁴

25

(waeruit zy leven schept) moet zien.

 

Maer Anna wil, dat zy hem dien'

 

en dat die groote gast gehouwen²⁷

 

is 't licht zyn dischvrouw te vertrouwen.²⁸

 

terwyl men dus om 't licht krackeelt,

30

en elck zyn end houd, en verscheelt;³⁰

 

slaet Hoofd zyn armen om haer leden,

 

en beurt zyn dischvrouw van beneden

 

om hoogh, en maeckt een nieuw gestarnt,

 

en vrouwebaeck, die heerlyck barnt.³⁴

35

vrouw Wickevort, om 't scheel te slechten,³⁵

 

gewint den kaersstryd, na al 't vechten.

 

De Drost, die haer op d'armen draeght,³⁷

 

wiens dienstbre heuscheid hem mishaeght,³⁸

 

vermaeckt zich, dat hy triomfeere.

40

Hier blyckt geen onderscheid van eere;

 

want slaet men gast en dischvrouw gaê.

 

hier is geen' orden, voor nocht nae.

 

Hy, die om Goeiland te bescharmen⁴³

 

de rechtsroê draeght, draeght op zyn armen⁴⁴

45

dees vrouw, die menigh licht verdooft;⁴⁵

 

en torts en vrouw gehoorzaemt Hoofd.⁴⁶

 

wy zien met lust en onverbolgen⁴⁷

 

hier niemant voorgaen, niemant volgen,

 

daer niemant heer noch paedje kent,⁴⁹

50

en elck zyn kroon houd ongeschendt;⁵⁰

 

terwyl zy elck den kaersprys strycken,⁵¹

 

daer geen den andren komt te wycken;⁵²

 

elck deel aen dezen zege heeft

 

in 't veld, daer 't Hoofd nocht Anna geeft.⁵⁴

22 drijft: beweert; brandt: gloed, licht (V. schreef eerst: hand).

24 Dat de vrouw (de maen) zich moet richten naar de man (de zon Apollo).

27 gehouwen: verplicht.

28 dischvrouw: gastvrouw.

30 zyn end houd (fig.): op zijn stuk blijft staan; verscheelt: van mening blijft verschillen.

34 vrouwebaeck: een baeck is, figuurlik, een persoon of zaak die tot voorbeeld of waarschuwing dient (Ned. Wdb. II, 805). - heerlyck barnt: schitterend brandt.

35 't scheel: het geschil.

37 haer (met accent).

38 wiens: wier; dienstbre heuscheid: loffelike, vriendelike onderdanigheid.

43 Hier is geen sprake van voorgaan of volgen.

44 de rechtsroê draeght: als baljuw van Gooiland.

45 die menigh licht verdooft: die menige voortreffelike vrouw in de schaduw stelt (verdooft dof maakt).

46 torts: de kaars.

47 onverbolgen: niet ontstemd, met voldoening.

49 paedje: page, dienaar of dienares (er stond eerst: pagi); kent: erkent.

50 ongeschendt: ongeschonden zijn eer bewaart.

51 strycken: behalen.

52 In plaats van deze regel stond er eerst: Daer geen van twee den andren wycken.

54 't veld: het strijdperk; 't geeft: zich gewonnen geeft.

TEKSTKRITIEK: in vs. 38 heeft het handschrift heuseid.