De werken van Vondel. Deel 3. 1627-1640

[p. 255]

[Gedichten]

Over het verongelucken van den Iongen Kevrvorst.
Liick Traenen. aant.^*

Ah Keurvorstelijcke siel!

'k Vloeck uw noodlot, en de kiel

Die twee Fredericken deylde,^{vs. 3}
Soon en vader overseylde.

Ghy omarremt noch den mast,

Daer de dood het al verrascht:

Daer die heldenharten sweecken,⁷
Gaf een kind een manlijck teecken.⁸

Silverhayr of blonde jeughd

Maeckt geen' oude, maer de deughd,

Die met kracht den nood dar weerstaen,¹¹
En kloeckmoedigh houd haere heerbaen.¹²

Oh oh vader! kreet de soon,

Redme redme, en 't lijf verschoon

Van uw' oudste en eerstgeboren:
Help o helpme, 'k ga verloren:

't Water op de lippen staet,

En de noodscheer 's levens draed¹⁸

Dun en teer dreyght af te knippen.
Bergh mijn' siel alree aen 't slippen,

In den jongsten oogenblick.

Met soo gaeftghe snick op snick,²²

En de winden gingen weyen²³
Over 't water met uw schreyen.

Leydstar, hoop van 't Duytsche volck,

* Van 1629. Afgedrukt volgens de tekst achter de eerste uitgave van de Hippolytus.
De jonge keurvorst was de zoon van Frederik, de verdreven koning van Boheme. De 17de Januarie 1629 zeilde het gezelschap bij stormweer uit, om de door Piet Heyn behaalde buit te gaan zien. De schuit werd door een ander vaartuig overzeild en zonk. De koning werd gered, maar de oudste zoon met zijn edellieden verdronken.

vs. 3 deylde: van elkaar scheidde.

7 sweecken: bezweken.

8 Gaf een manlijck teecken: bewees werkelik een man te zijn. De verklaring wordt gegeven in de volgende regels. De eigenlike leeftijd (oude: ouderdom) d.w.z. de rijpheid, wordt niet bepaald door het aantal levensjaren (silverhayr of blonde lokken), maar door karaktereigenschappen (deughd).

11 dar: durft.

12 houd haere heerbaen: de grote, rechte weg volgt.

18 noodscheer: de schaar van het Noodlot, gehanteerd door Atropos, een der drie Schikgodinnen, die de levensdraad afsnijdt.

22 Met: tegelijk.

23 weyen: waaien; dus ook het rijmwoord schreyen met ai te lezen.

[p. 256]

 

Ah ah, ah! een' waterwolck²⁶

 

Bluscht uw' koninglijcken luyster,

 

En uw vader kermt in 't duyster.

 

Bitter noodlot, most het sijn?

30

Most soo d'opgang van den Rhijn³⁰

 

Met sijn' Goddelijcke straelen,

 

In den Ystroom nederdaelen?

 

Mostghe sneven, jonge Vorst?

 

Die met onvertsaeghde borst

35

Had belooft de wraeck te wecken,³⁵

 

Om in Bayeren te trecken,

 

En na 's vyands neerlaegh, weer

 

Op te rechten 's vaders eer;

 

Daer de boeren wijngaerd planten,

40

Aen de vruchtbre waterkanten,

 

Van den Neckervliet besproeyt;

 

Daer het jaer soo weeldigh bloeyt.

 

Lijck, daer Duytschland om sal swijmen,⁴³

 

Neem voor lief ons' droeve rijmen.

45

Ah Keurvorstelijcke siel!

 

'k Vloeck uw noodlot, en de kiel

 

Die twee Fredericken deylde,

 

Soon en vader overseylde.

26 waterwolck: een zware regenwolk, die het licht van de star verdooft. Tegelijk een woordspeling met het water, waarin hij verdronk.

30 d'opgang van den Rhijn: de zon die in het Oosten, aan de Rijnzijde opging.

35 de wraeck is hier verpersoonlikt. Om wraak te nemen over het geleden onrecht.

43 swijmen: bezwijmen van smart over het verlies.