De werken van Vondel. Deel 2. 1620-1627

[p. 316]

Adam.

1. COR. 15.^*

Want gelyck zy alle door Adam sterven: alzoo zullen wy alle door Christum levendigh worden.

* 1 Cor. 15: eerste Brief van de Apostel Paulus aan de Corinthenaren hfst. 15 (vs. 22).

[p. 317]

Der vaderen vader.

Ziet hier een klomp gezielt nae 's Hemels beeldenissen:^{Vs. 1}
Die om gehouwt te zyn most flucx een ribbe missen:^{vs. 2}
Die geeuwende uyt den droom ontsprongen d'eerste dagh^{vs. 3}
Zyns levens voor hem staen zyn hertzlieve Eva sagh.^{vs. 4}
Hy riep (doen schaemrood zy ontzagh te komen nader)^{vs. 5}
Myn Bruytjen treed vry toe, wy twee zyn doch te gader^{vs. 6}
Een zelve vleesch, en been. Manninne zydy daer?^{vs. 7}
Is 't u te wil? zeght jae; zoo is ons houw'lyck klaer:^{vs. 8}
Ia ja riep d'eerste Maeghd, laet ons de bruyloft vieren,
En d'Eng'len noo'n ter feest, de vog'len, en de dieren.
De Bruygom nam zyn Bruyt, den Schepper zongmen prys,^{vs. 11}
Men hielter open hof in 't weeldigh Paradys.^{vs. 12}
Maer och! 't en leed niet lang, 't ouwd Slangevel bezeten^{vs. 13}
Bekoorde 't jonge Wyf met zotte lust, om t'eten
Van 't korts verboden fruyt, om toetzen goed en quaed,^{vs. 15}
En Adam, onbedacht, volght heyloos 's vrouwen raed.^{vs. 16}
Daer lagh een huys! helaes! uyt was 't met al haer weelde,^{vs. 17}
Zo flucx begeerlyckheyd vernoeght de zonde teelde.^{vs. 18}
Men weefder vygebla'en, men schooler onder 't lof^{vs. 19}
Doen God zyn donderstem liet hooren inden hof.
't Onsterf'lyck boomgroen meer hun hayr niet mocht beschimmen:^{vs. 21}
De gaerde wierd bewaeckt van een der Cherubimmen:^{vs. 22}
Der Vad'ren Besteva'er in zweet en ongemack^{vs. 23}
Most d'acker ploegen, die met doornen van zich stack:^{vs. 24}
En 's werelds Moeder, laes! met duyzend smerten tevens
Haer kind'ren brengen voort in 't bange licht des levens.
Het ongeluckigh paer in d'oegst van zoo veel ween^{vs. 27}
Vlood met 't gemoed van d'aerde, en bouwde d'hope alleen^{vs. 28}
Op 't heyligh vrouwen zaed, dat haer, en haer zaeds smetten^{vs. 29-30}
Afwasschen zoude, en eens 't Serpent den kop verpletten.

Vs. 1 klomp: 'n klomp aarde; gezielt...: waarin 'n ziel gestort is, naar 't beeld van God (gezielt 'n vertaling van 't Latijnse animatus); beeldenis: beeld (ouwere vorm van beeltenis).

vs. 2 gehouwt: gehuwd; flucx: weldra.

vs. 3 uyt den droom ontsprongen: uit z'n droom ontwaakt; ontspringen (uit den slaap) gewone uitdrukking voor ontwaken.

vs. 4 hertzlieve: hartelik geliefde (hert vooral Zuid-Nederl. voor hart, voor de spelling hertz, verg. Dl. 1 blz. 448 op vs. 18).

vs. 5 ontzagh: vreesde.

vs. 6 te gader: te samen, allebei.

vs. 7 Manninne: vrouw bij de man behorende (zie Schepping 2:23).

vs. 8 Is 't u te wil: is 't u naar uw wens.

vs. 11 prys: lof.

vs. 12 Men hielter open hof: men vierd'er groot feest (eigenlik: men stelde z'n feest(maal) open voor iedereen).

vs. 13 leed: duurde; 't ouwd Slangevel bezeten: 't ouwe gemene slangebeest van satan bezeten.

vs. 15 korts: pas; om toetzen: om naar waarde af te meten, om te kennen.

vs. 16 heyloos: goddeloos, misdadig.

vs. 17 Daer lagh een huys: daar lag 'n huis(gezin) gevallen; haer: hun.

vs. 18 begeerlyckheyd vernoeght: de bevrediging van de begeerte (letterlik: de bevredigde begeerte, Latijnse zegswijze).

vs. 19 't lof: 't loof.

vs. 21 beschimmen: beschaduwen (schim: schaduw, de ouwere betekenis).

vs. 22 De gaerde: de lusthof, 't paradijs; Cherubimmen: Cherubijnen (zie blz. 151 aant. op vs. 1024).

vs. 23 Besteva'er: stamvader; Adam (eigenlik: grootvader).

vs. 24 van zich stack: van zich afstak.

vs. 27 in d'oegst: in d'overvloed.

vs. 28 Vlood met 't gemoed van d'aerde: vluchtte met hun hart weg van de aarde.

vs. 29-30 't heyligh vrouwen zaed: de heilige zoon van de Vrouw (Maria): Kristus (Schepping 3:15); haer: hun; haer zaeds: van hun afstammelingen.