Kruistriomf en gezangen

Nacht op den middag.

Toon: Sarabande Roial.

Sol caput obscura nitidum ferrugine texit.

MEn zwyg van^* Faëton,

Te stout in 't mennen
Der zonnekoetse, aan 't hollen met die vracht.
Zwygt, dichters, hoe de zon
Verdwaalt in 't rennen,

* De fabel van Faëton, den zonnewagen aan 't hollen brengende, is meest bekent uit Ovidius, anders ook gemelt by Apollonius Rodier in zyn vierde boek, en meer anderen. Luciaan bespot hierom op zyn manier de poëten en de goden. Maar hy past elders dit verdichtsel historischer wyze op enen Faëton, die den loop der zonne eerst naspoorde en ontdekte. Plato in zynen Timeüs, Aristoteles in zyn boek van de Werelt, en Lukretius in zyn vyfde boek, duiden 't, met een natuurlyke verklaringe, op onmatige hitte en brant, van den hemel in de lucht en het aardtryk ontsteken.

[p. 87]

 

Verbystert door^* Thessaalsche toverkracht;

 

Hoe^† Argos schreide,

 

Toen 't licht daar scheidde,

 

Zyn' dienst ontzeide

 

Pelops moortgeslacht.

 

 

 

De kruisvloek van Godts zoon

 

(Dit 's zuivre waarheit)

* De tovervaarzen, voornamelyk der toveressen van Thessalie, (waarom by Aristofanes een toveres door een Thessaalsche vrou wort betekent, en by Horatius een toverstem en toverkruiden door een Thessaalsche stem en Thessaalsch vergift) is van outs kracht toegeschreven, die zon en maan en starren in haren loop kon stuiten, en uit den hemel slepen. Menander dichtte hierop een toneelspel, en noemde het de Thessaalsche. Erichtho spreekt hier breedt van by Lukanus, Medea by Ovidius, Seneka en Valerius Flakkus, en Apulejus in zyne Herscheppingen: ook Maro, en zyne uitleggers over deze woorden; Carmina vel caelo possunt deducere lunam. 't Geeft Plinius vreemt, dat Thessalie, Achilles vaderlant, na Chirons geneeskunst, door deze kunst zo vuil berucht was. Maar Plutarchus brengt in zyne Huwlyxlessen voor reden by, dat Aganike, een prinses van Thessalie, zich op den loop des hemels verstaande, de verduistering der mane door den aardtkloot, dieze te gemoet zag, listig onder de vrouwen zich zelve toeschreef, als wiertze door hare kunst veroorzaakt.

† Dat de zon te Argos verduistert wiert door het gruwelyk bedryf van Pelops zonen; als schromende te zien, hoe Thyestes zyne vermoorde zoons van zynen broeder Atreus wierden opgedischt, melt Seneka in zynen Thyestes: na Karkyn, zo het schynt, een Grieksch poëet, in zyn treurspel van den zelven name, by Aristoteles opgehaalt. Hugo de Groot dient zich van Senekaas Rei en gedachten in zynen Lydenden Christus, en den Rei van Roomsche soldaten, de duisternis, door dat lyden verwekt, daar betreurende.

[p. 88]

 

Verdryft den dag, verduistert 's werelts oog;

 

En wekt een' jammertoon,

 

Waar zulk een naarheit

 

Den middag bluscht, de volken van omhoog

 

Met schrik komt treffen,

 

En 't kruis verheffen.

 

Wie kon beseffen,

 

Waar de zon vertoog?

 

 

 

Geen wonder, dat de bron

 

Van licht en luister

 

Zelf licht ontbeerde, en droevig rougewaat

 

Heur kracht en klaarheit schon.

 

Is 't niet helduister

 

In Jesus ziel, daar 's Vaders bly gelaat

 

(Al 't licht te gader)

 

Hem, 's levens ader,

 

Der lichten vader,

 

Stervende, ondergaat?

 

 

 

Dees nare roulievrei

 

Beklaagt op't deerlykst

 

Het vonnis, van Romein en Joodt gevelt;

 

Betreurt het kruisgeschrei;

 

Ontdekt op't heerlykst

 

De kracht des Godts, die 't licht zyn palen stelt;

[p. 89]

 

Toont, hem dienstvaardig,

 

Den dag onwaardig,

 

Al wat boosaardig

 

Groeit in 't moortgewelt.

 

 

 

Dit roukleedt zonder ga

 

Dekt 's hemels aanzicht,

 

Beschroomt te zien zyn Scheppers ongelyk.

 

Maar streedt voor Josua

 

De zon en 't maanlicht,

 

Dit lichtverlies verstrekt een blyder blyk,

 

Hoe tot Godts ere

 

Zich Godt vernêre,

 

En triomfere

 

Over 't zwarte ryk.

 

 

 

Hoe hardt helaas is 't hart,

 

Dat boos durft schimpen

 

Met Jesus kruis en kruispyn! Och! wien zou

 

Van 's Heilants smaat en smart

 

Het hart niet krimpen?

 

Die 't aardtryk schudt, die 't hemelsche gebou

 

Met kracht komt steuren,

 

Benaawt doet treuren,

 

Zyn feestkleedt scheuren,

 

Zich verkleên in rou.

[p. 90]

 

Is Abrams zaat niet blint,

 

En snoot verbastert,

 

Dat voor den glans der heilzon, lang verwacht,

 

De wet, haar schaduw, mint,

 

Die zon noch lastert?

 

Och duurde dit dry uren, bleef dees nacht

 

Alleen dry dagen!⁺

 

Gy schept behagen

 

In Faroos plagen,

 

O verstokt geslacht.

 

 

 

Ons straalt, als Gozen, uit

 

Dees duisternissen

 

't Genalicht toe van dien gekruisten Heer.

 

Maar wie 't gezicht nu sluit,

 

Blyft ewig missen

 

Dien hemelglans. Zie neêr, ô Godt, zie neêr,

 

O alvermogen,

 

Met mededogen.

 

Of voor onze ogen

 

Daagt het nimmermeer.

1681.

+ Exod. X. 22. 23.