Dagboek uit een kamp

25 aug.

Gisteren werd ik ontslagen. Ik had al ingezien dat er een overcompleet was en Abel had voelhorens uitgestoken bij

[p. 67]

Friedmann. Die zei dat ik goed mijn best deed, en dat er geen sprake van was dat ik ontslagen zou worden.

Nu is Fr. chef-kok; baas in de schilkeuken is Jacob Soep, een Doppelstaatler, die heel goed met Theo overweg kan. Deze zag mij toch al met lede ogen. Edgar had mij hem min of meer aangesmeerd. Ik ben te zeer een jongeheer.

(Doppelstaatler zijn deels afstammelingen van joden, die in het laatst van de vorige eeuw naar Engeland vertrokken, omdat ze van een bevriend commissaris de tip gekregen hadden dat ze maar eens Engelse bokking moesten gaan eten [ze heten daarom ook wel bokkingeters]. Was het delict vergeten, dan kwamen ze terug, met de door hen verwekte kinderen, die nu twee nationaliteiten hadden: de Hollandse van pa, de Engelse door in Engeland te zijn geboren.

1964: één Doppelstaatler, wijlen de heer Bierman, toen ik hem enkele jaren na de oorlog bij de kapper ontmoette, had dit dag boek in de gedrukte versie gelezen en hij zei: ‘Maar jij behoorde óók tot een groep.’ Toen ik dat niet meteen begreep noemde hij een aantal gewone mensen op, met wie in mijn ogen niets speciaals was...

Voor het eerst begreep ik wat een ‘groep’ is! Nu zie ik in dat het enkel vooroordeel moet zijn geweest, waardoor ik bovengegeven verklaring van het ontstaan van die groep kritiekloos aannam.)

Gisterochtend nu, werden van de 10 nieuwe 5 ontslagen. Friedmann legitimeerde zich als veelbelovend man door te zeggen dat de zaak alweer in orde was, wat niet wegnam dat vanmorgen wel een van de ontslagenen teruggenomen is, maar niet ik: een Doppelstaatler. Straks zal ik dat toch Friedmann onder de neus wrijven, maar niet zo dat hij een excuus krijgt ruzie met me te maken. Mevr. S., wier man in hetzelfde schuitje vaart als ik, heeft mevr. Friedmann al zodanig opgestookt dat ze beter op de hoogte bleek dan haar man. Al met al was het gisteren een rotdag. Vandaag vond ik het zo leuk dat ik meteen weer een (voorlopig) baantje in het kamp had, dat ik - nog -

[p. 68]

geen last had van honger. Dat gevoel was ik in een week volkomen vergeten! Naar voel ik me van de prontosil, die ik met weinig succes tegen impetigo inneem. Goed politiek nieuws van de laatste dagen blijkt nergens bevestigd te worden: wel spreekt men van... Paketsperre over heel Duitsland. ‘De duivel schijt op een grote hoop’ geldt ook in het negatieve! En niet alleen voor de duivel, naar ik al gemerkt heb in mijn nieuwe baan: plees schoonmaken en wacht houden in het washok van de 12.

Beter dan Der triebhafte Karakter van Reich geeft de volgende anekdote het karakter van de Doppelstaatler weer: ik vraag mevrouw X. waarom haar man in de bunker zat. ‘Me man hep een ringetje gevonden, en toen hep een italjaan 'n valse eed geswore, dattie em hém heb aangebode.’

Elkeen aan haar tafel geloofde dat kennelijk. Abel, die openbaar aanklager is, legde me echter uit dat 1) het ringetje een gouden ring geweest was en niet alleen dat, maar 2) ook een zakmes, dat er 3) de naam van den eigenaar in stond, dat 4) de Italiaan die een valse eed gezworen had, er vier geweest waren, dat 5) genoemde voorwerpen waren weggeraakt in het washok juist op de dag, dat X. ze te koop had aangeboden, X., die nog wilde beweren, dat hij ermee op weg was naar ‘gevonden voorwerpen’. Toch is het nuttig, dat X.’ lezing van de zaak algemeen geaccepteerd wordt.