Dagboek uit een kamp

7 aug. 's morgens.

Gisteren was een zwarte zondag voor wie in de schoenen werkte. Luchtalarm, zodat ze pas om 3 uur thuiskwamen, en bevel om halfvier weer aan te treden; hun enige vrije middag werkten zij, en wel tot 's avonds 9 uur.

Ik voer het bestaan van een luiaard, dit is - doordat het initiatief snel reageren en handelen tegen sterke suggesties in vereist - veel opwindender en opvoedender dan braaf naar 't werk te gaan. De 14 dagen, die de joden mij geven, zijn immers niet meer dan 14 dagen medewerking. Zelf moet ik maar zien me niet te laten snappen door de Duitsers. Moeten ‘alle mannen direct naar appèl’ dan neem ik een bezem en ga ergens bezemen. (Nu is er een verbetering: op een afgelegen plaats komen wij op een soort particulier appèl bijeen, dat de Duitsers nog niet is opgevallen.)

Het gesprek met Landauer bracht eergisteren malaise: de ‘Geest van Laplace’-fictie, die ik aanhaalde, noemde hij pathologisch. Gisteren kwamen we elkaar wat nader; er zijn nog misverstanden en partis-pris. In elk geval zijn volgens hem Heymans' ideeën ‘Gedankeneisbergen’, en is het pathologisch ze zelfs maar au sérieux te nemen. De zaak is dat hij er niets van begrijpt, en ik het slecht uiteenzet. Een analyse kan het niet worden, maar misschien een ‘short cut’ of althans besprekingen met enig therapeutisch of ander effect. M'n verzen liet ik aan mevrouw G. lezen, die ze, geloof ik, niet mooi vond, maar geen oordeel durft hebben. Ze is gek, maar niet onaardig, lijkt veel op J.K., haar nicht, maar niets op haar neef Vic.

De keukenkwestie is niet definitief van de baan: Friedmann zei ongevraagd dat ik nog wat geduld moest hebben. Ik ken echter het geval van iemand, veel sterker dan ik, die ondanks

[p. 57]

een hoge introductie bij F. door de anderen is ‘stukgedraaid’. Dat kan in keuken i gebeuren; in keuken ii is een ongeschikter mof, maar werken veel hachsjarajongens in betere kameraadschap. Er wordt meer gewerkt echter, en er schijnt (want geen outsider komt er ooit achter) minder af te vallen. L. vertelde ook van analysanten, wier filosofische ‘vlucht uit de werkelijkheid’ na analyse tot een goed geslaagde sublimering werd. Juist de neurose stond hun ontplooiing in de weg. Ik zou dus een beroemd filosoof kunnen worden, als ik maar de illusie opzij zette een beroemd filosoof te zullen worden.

's Avonds.

Weer werken de schoenen tot 9 uur: bijna ga ik me toch nog generen. Gisteren kwam er nog een transport Italianen binnen, 50 man sterk. Er worden op terrein, dat nog binnen de afrastering van het kamp valt, grote tenten gebouwd; de keuken wordt een beetje vergroot. De ipa vertelt dat mannen en vrouwen gescheiden zullen worden, en bij de oogst en in munitiefabrieken tewerkgesteld.

Weer met L. gepraat; ik blijk een soort obstructie te voeren: ik wil blijkbaar deze scheve situatie niet.

Grote ruzie met plaatsvervangend barakleider; ik laat me veel te veel zeggen, en lijk te jong. Hij moet morgen me niet nóg eens verwijten dat ik niets uitvoer, de volgevreten proleet! Gelukkig heb ook ik hier zogenaamde ‘relaties’.