Neem je bed op en wandel

[p. 106]

Amsterdam, 28 november 1968

Beste vriend Bert,

Je moet langzamerhand wel gaan denken: die vent kan ik afschrijven, daar hoor ik niets meer van. Om die gedachtengang snel de pas af te snijden heb ik mijn vierenvijftigste toneelvertaling maar uit de machine getrokken en er dit vel in gezet. Dat toneel vreet me op, jongen. Ik word er de godganse dag bij betrokken, met stukken, met brieven, met telefoontjes. En als ik eens probeer me een tijdje gedekt te houden, krijg ik ruzie met Paul, die zegt dat mijn belangstelling voor ‘de zaak’ tanende is, en dat ik ‘afdrijf’. Ik heb toen wel geantwoord dat hij me misschien iets te verwijten heeft, maar niet dat ik een aborteur ben. Ik wou, bij God, dat ik er af was. Maar wat moet je op je 50ste doen? Een geheel nieuwe branche opzetten? Weer terugvallen op de hachelijke positie van een kleine zelfstandige? Wachten op opdrachten? Dat kan niet meer. De spoeling wordt dun in het nieuwe toneelbestel. Volgend jaar nog maar zes premières per seizoen, dus minder vraag naar vertalingen. Sorry, dat ik in de aanhef meteen met mijn sores op tafel kom. Dat was niet de bedoeling. Jij hebt recht op een epistel waarbij je kunt relaxen.

Hoe is het nu met je? Die misselijkheid een beetje over? Nog veel pijn? We zouden je erg graag eens komen opzoeken; maar over het tijdstip moet jij beslissen. Als je het gevoel hebt: nou kan ik ze hebben, bel dan even. Vorige week belde ik - na ik weet niet hoe lang - met Jany. Hij vroeg of we eens naar Bergen kwamen. Zei: ‘Je stem herken ik nog heel goed, Bert, maar je poëzie niet meer. Daar ben ik denkelijk te oud voor.’ Daarna begon een van misverstanden zijnerzijds aan elkaar hangend gedelibereer over zijn adres en zijn telefoonnummer, die ik allebei allang heb. Op de achtergrond hoorde ik Didia er doorheen roepen, waardoor hij het helemaal niet meer wist. Enfin, we spraken af eens naar Bergen te komen.

Daarnet komt Maatstaf 7 - een uiterst simpel nummertje, zou ik zeggen. Begrijpelijk. Jij kunt er nu niet zoveel meer

[p. 107]

aan doen. Van wie hoorde ik van de week toch dat je het volgend jaar opdoekt? Misschien niet eens zo'n gek idee. Je speelt immers al jaren met de gedachte. Ik kan me voorstellen dat het een blok aan het been van de uitgeverij wordt. Hoe loopt het daar overigens? Wij horen zo weinig. Ook de afrekening van d'oude Van der Harst is nog niet binnen. Maar maak jij je daar niet druk over. Dat nemen we wel met Bertje op. Gisteren was ik op de Bij, waar ik Joop de Leur op de expeditie bezig zag grote pakken te maken van de nog aanwezige kleine pockets. Ook van mijn eigen werken. Denkend dat het om een monsterbestelling ging, vroeg ik wie de afnemer was. ‘O’, zegt Joop, ‘weet je dat nog niet? Van de week gaan alle kleine pockets de deur uit. We kappen ermee. We hebben de hele handel overgedaan aan een firma, die ze tegen sterk verlaagde prijs aan de boekhandel levert. Je hoeft dus niet bang te zijn dat ze bij De Slegte komen te liggen.’ Geruststellend idee - maar toch: haal uit je winst. Ik wilde er wel graag het fijne van weten en Joop vertelde me toen, dat de kleine pockets met geen stok meer de deur uit te krijgen waren. Hij beweert dat het publiek de lage prijs wantrouwt... ‘Ze hebben liever een paperback van dezelfde omvang, voor zes gulden vijftig.’ Enige belangstelling was er nog wel geweest voor pockets die ze herdrukt hadden en een gulden duurder gemaakt. Ik vertel het je maar, omdat je misschien iets aan deze wetenschap hebt. Het bittere kruid als paperback voor zeg ƒ3,50 of ƒ4,50 - zou dat niet wat zijn? Natuurlijk ook de ánderen waar loop in zit - zo egoïstisch zijn we niet.

Maak weinig mee de laatste tijd - zit permanent achter Witsens enorme bureau, linkeroor en linkerhand pijnlijk van het telefoneren (gemiddelde duur van een gesprek 20 minuten). In de polder komen we zelden. We waren wel twee weken geleden een weekend in België, bij de Zeijlstra's, die nu een riante villa bewonen in Alsemberg, zuidwestelijk van Brussel. Het huis ligt op een heuvel en vanuit je slaapkamerraam heb je een schitterend uitzicht op de stad. Alle gemakken aanwezig: een lichtblauw zwembad en een geweldige tuin er omheen; de drankkast vol produkten van de fa. Bols.

[p. 108]

Wat een land daar! We hebben er lange wandelingen gemaakt over de diverse ‘wegels’, in een uitgestorven kroeg gezeten 's avonds laat met een dood Mortierorgel dat een hele wand besloeg, we zijn naar een cabrioleur gaan kijken, een in vettig leer verpakte Fransoos die met een vaart van 90 km op een berg autowrakken zou inrijden, maar daarmee wachtte, omdat er op het weiland nog te weinig betalende bezoekers waren, zodat we dit schouwspel moesten missen. Ik heb met Max boule gespeeld in het laantje naast zijn huis en met 2 punten verschil gewonnen. Prijs voor de winnaar: 1 fles whiskey. Het contact met de inboorlingen gaf me wel weer de bevestiging van wat dr. Julius Pée eens over zijn landgenoten heeft gezegd: ‘Belgen? 't Stoemste volk van de wèreld, maar iel artelijk, menier, iel àrtelijk!’

Zojuist twee ambtenaren van Rijksgebouwendienst te woord gestaan, die mijn huis kwamen bekijken voor het - misschien, wie weet, mogelijkerwijs - verbouwd zal worden volgens een plan van Jan Rietveld. Ik merk dat ik met mijn elleboog in de as van een van hun sigaren heb gezeten (door míj gepresenteerd uiteraard). Meneer Van de Wetering, met brilletje en korte grijze kuif, beklopte alles, en zijn makker meneer Hofstra, een vriendelijke kalende Groninger, schreef alles op. Naar het resultaat van deze samenwerking kan ik alleen maar gissen. Beiden stonden op de zolder langdurig te wiebelen op twee doorzakkende vloerdelen. ‘Zit geen balk onder’, zei v.d. Wetering. ‘Nee’, zei Hofstra, ‘daar zit kennelijk geen balk onder. Even verder kijken.’ En daarop gingen ze met zijn tweeën successievelijk op alle vloerplanken staan. Om de meter zat er een wiebel in. Ik zeg zo langs mijn neus weg: ‘Nou ja, het huis stáát er natuurlijk al een tijdje. Vroeger was dit de vliering van Witsen, weet u wel, de schilder Willem Witsen. Hij moest hier niet zo vaak zijn, dus een balk minder hier en daar was geen doodwond.’ Maar nu ontspon zich tussen de rijksgebouwers een technische dialoog over schroten, trekijzers en schietspoelen, die mij iets te hoog ging. ‘Kijk’, zei Van de Wetering ineens, ‘de schoorstenen zijn ook losgekomen!’ En verdomd, wat ik nog nooit gezien had: tussen schoorsteen en muur was een opening waar je je

[p. 109]

hand in kon steken. Intussen hadden we ook nog bezoek gekregen van de heer Van Benthem, niet de Amerikaspecialist maar de elektrizein, die de hele discussie met de grootst mogelijke scepsis volgde en mij af en toe aankeek met een gezicht waarop met koeien van letters geschreven stond: ‘Doe 't niet, man, het is een puinhoop. Neem een flatje in Buitenveldert, ben je van al het gelazer af.’ Toen ik beneden kwam zag ik Marg van ellende in elkaar gedoken op de bank zitten. Onafhankelijk van de heer Van Benthem was ze op hetzelfde idee gekomen. Maar waar vind je een huis dat betaalbaar is? We zouden dan natuurlijk ons buitenverblijf moeten verkopen. - Net heb ik de drie Wijzen uitgelaten. Man voor man nog een verse sigaar in de kop laten steken. Met een mooie Braziliaan doe je nog wel eens wat (om van een mooie Braziliaanse maar niet te spreken). We moeten nu het rapport afwachten, dat eerst nog gesigneerd moet worden door de eerstaanwezend hoofdkloot in Haarlem en de paraaf moet dragen van drie oetlullen van sectie 4 B afdeling Amsterdam. En ondertussen barsten we hier met ons vieren uit de zoveel kubieke meter allertreurigst verdeelde ruimte. Goed, dat er altijd wat te wensen overblijft in het leven. Wat zou het zijn als je niets had om op te ketteren, vriend? Ik zal je in ieder geval van de gang van zaken op de hoogte houden. Marg heeft weer alle kranten gekocht om ‘huizen aangeboden’ na te kijken. Ze kent nu omtrent 60% van alle makelaars in Mokum en ze heeft er nog niet genoeg van. Haar tv-spel is goddank af en ingestuurd. Nu is ze bezig aan een verhaal. Wat denk jij, kan ze voor volgend jaar een werkbeurs aanvragen (dus geen stipendium)? Ze wou het wel proberen. - Laat eens gauw iets van je horen, Bert. Wij wensen je allemaal alles wat heilzaam is. Doe vooral Cathrien onze hartelijke groeten. Een poot - als steeds je

Bert