Neem je bed op en wandel

[p. 71]

Bilthoven, 14 augustus 1961
Vermeerlaan 31

Beste vriend Bert,

't Is net droog, maar gelukkig zitten we zo dicht bij het weerstation, dat nieuwe buien ons binnen een kwartier kunnen bereiken. Het huis is zeer ruim en genoeglijk en de geïsoleerd gelegen werkkamer dringt aan op creatieve daden. Om ons heen circa drieduizend van hun rente levende lieden, rijke oudjes met rashonden, planters die net voor de bui binnen waren, nouveaux riches in protserige kasten, afgebladderde adel in pensions, kouwelijke indo's verdwaald in een erkertje met clivia's. Totaalindruk: het dorp van de oude dag, vol scheuten en knobbels en galstenen en troebel water en maag-zuur. In de verte de jeugd van deze wereld, in een schietstoel geboren, met de nabranders aan de lucht in, een smerig, goddeloos lawaai waar kinderen de handen voor tegen de oren slaan, een nieuwe reflexbeweging. Ik moet steeds weer wennen aan het beeld van de moeder die, als zo'n rotstraal overkomt, haar kind tegen zich aandrukt en de handen over zijn oren legt. Beiden kijken naar boven alsof het godverdomme oorlog is. En als je nog even wacht, zijn we weer zover. Heb je je voorraadje cyaankali al in huis? Een paar beelden uit Hiroshima mon amour zijn genoeg om je de overtuiging te geven dat je beter zelf de poort uit kunt gaan dan je levend te laten braden. Opwekkende gedachten in de nabijheid van een struik vol dikke gele rozen en een watervalletje van clematis...

Dat O.L.H. merkwaardige kostgangers heeft is je bekend, je bent er zelf ook een van. Maar gisteren kregen we bezoek van een uitgesproken treurig specimen. Op een briefje dat we bij onze aankomst vonden stond: ‘Er kan een jongetje aankomen dat niet kan praten; het is Tuuk, een vrindje’. Wij dachten dus dat hij stom was. In de druilerigheid van de zondagmiddag zag ik iemand over het grasveld naar de achterdeur lopen, een dunne, scheefgegroeide jongen met lange stijve handen. Ik ging hem tegemoet en zei, dat de bewoners

[p. 72]

in Friesland waren en pas over veertien dagen terug zouden komen. Hij scheen me niet te horen, waarop ik dacht dat hij ook doof was. Ik riep: ‘Ze zijn er niet!’ Hij glimlachte en liep langs mij heen naar de zitkamer waar Marg met de kinderen voor de open haard zat. Jessica schrok nogal toen hij zich onmiddellijk op haar speelgoed concentreerde. ‘Popje’, zei de jongen, in wiens vijfentwintigjarig lichaam de geest van een kind van drie bleek te huizen, ‘van wie popje?’ We zeiden hem van wie het popje was. ‘Tandarts e-weest’, hij trok langzaam zijn mond open, waarin de voortanden ontbraken. Zijn potloodachtige vingers maakten een gebaar van trekken. ‘Pijn edaan, dondedag weer’, zei hij. ‘Waar oom Jan?’ Ik vertelde hem dat oom Jan in Friesland zat. Moeizaam stak hij zijn hand in zijn binnenzak en haalde er een envelop met prentbriefkaarten uit. ‘Amtedam eweest, jij ook Amtedam eweest?’ Wij zeiden dat we er woonden. Hij spreidde de foto's op tafel uit. ‘Eest komt Sinteklaas, dan kesmis, dan nieuwjaar...’ ‘En dan Pasen’, zei ik. ‘Diekoningen’, corrigeerde hij mij. Hij keek je niet aan; met het hoofd scheef zocht hij de kamer af, aldoor glimlachend. ‘Eest Sinteklaas, Tuuk lief eweest, dan kesmis, dan nieuwjaar, dan diekoningen, popje, beiwerk, boek, waar koffers?’ Hij maakte de inventaris op van onze bezittingen en wilde ons het huis uit hebben. ‘Jij ook lief eweest? Vanavond pakjes.’ Hij bukte zich, deed een enorme schoen uit en zocht daarin naar een steentje. Met iets van triomf wierp hij het in het vuur en deed de schoen weer aan. Voor de zenuwen van de kinderen was het wel genoeg; zij gingen naar boven. Wij dachten: hoe krijgen we hem weg? Hij stond op en maakte de ronde langs dingen die van ons waren. Een zak met knikkers trok hij dicht, zette hem neer en zei ‘Zóóó!’ alsof hij te kennen wilde geven dat we hem alleen nog maar in de koffer hoefden te doen. ‘Waar koffers?’ vroeg hij. Wij namen hem mee naar de slaapkamer en toonden ze hem. ‘Eest Sinteklaas’, zei hij, ‘dan kesmis, dan nieuwjaar...’ Ik wilde net aan een opsomming van de katholieke heiligendagen beginnen, toen Marg hem naar buiten kreeg door zijn aandacht te vestigen op de auto. Hij streek er zachtjes met zijn hand langs, mompelde ‘wielen,

[p. 73]

piegeltje, ramen, rij jij weg?’ en schoof het tuinpad af. Ik keek hem na. Op de Vermeerlaan stond hij een paar keer stil en frommelde wat met zijn handen. ‘Morgen’, had ik hem nog horen zeggen. Dat hield een belofte in, die hij zoëven prompt heeft ingelost. Hij kwam kennelijk kijken of we nog niet weg waren. Zijn blik was een beetje duister. Onmiddellijk vroeg hij ‘Waar koffers?’ Hij wilde naar de slaapkamer lopen, maar ik was hem voor, want de werkster had ons net verteld dat hij maar één passie heeft: make-up flesjes. Om toch nog even in huis te kunnen blijven, ging hij naar de w.c. Als buit bracht hij de kartonnen koker mee, die het hart vormt van een rol toiletpapier. ‘Ga jij naar huis?’ vroeg hij nadrukkelijk. Ik verzekerde het hem, maar ik ben er van overtuigd dat hij elke dag poolshoogte komt nemen.

Het spijt me dat ik niet iets luchtigers voor je had vandaag. Maar ‘het is niet alle dagen kermis’ zei mijn grootmoeder in haar wijsheid. En de oude Will, die ik hier onder handen heb, zegt hetzelfde: ‘If all the year were playing holidays/ To sport would be as tedious as to work;/ But when they seldom come, they wished for come,/ And nothing pleaseth but rare accidents’. Daar kun je niet omheen.

Wij allen wensen jullie in ieder geval het beste,

als steeds je Bert

P.S. Heeft de heer O. Kawee nog iets afgeschoven?

Het perspectief blijft uitermate bewolkt.