Neem je bed op en wandel

[p. 36]

Amsterdam, 17 februari 1961

Beste Bert,

Wat heb ik je gezegd? De moffen. Een zekere Pfeiffer, een grote Pommerse boereklooi zou, naar verluidt, zijn virus in je gepoot hebben. Maar dat hoef je niet te nemen, vriend. Dat geef je hem dubbel en dwars terug, al zou je het onder de deur door moeten duwen. Zijn ze nou belazerd.

Als je wilt stuur ik per ommegaande mijn geheimgenezer op je af. Want die heb ik, sinds enkele dagen. Ik had weer zo'n verdomde last van mijn hernia en zo weinig fiducie in de pil met zijn prikken en kwikken, dat ik dacht: laat ik het eens over de paranormale boeg gooien. Eddie's Eva gaf me het adres van ene Hulzezon in het Gooi, een wonderman aan wie ze haar genezing van een ernstige huidaandoening te danken heeft. Specialisten? Je kunt ze zo duur niet noemen of ze had ze geconsulteerd. Niet alleen dat hun behandelingen niet hielpen, zij maakten de kwaal nog erger. Toen ze tenslotte als een mummie ingezwachteld lag te sterven van de jeuk, verscheen Hulzezon - and he did it. Bij hem lag dus mijn uitkomst.

Ik bel hem op en zijn dochter zegt dat hij me dinsdagavond zal komen bezoeken. ‘Dan doet hij toch zijn ronde in Amsterdam.’ Hij komt even na zevenen. Een grote, dikkige man met een jolig gezicht en zilvergrijs haar, waarop een jagershoedje dat hem iets te klein is. Hij gaat breed zitten - maar niet onaangenaam breed - zijn wijde grijze pak als een waterval over de stoel. Ik geef hem een sigaartje, zie onmiddellijk dat dit veel te iel voor hem is, maar zie tot mijn opluchting dat hij met welbehagen rookt.

‘Mag ik even naar buiten kijken?’ vraagt hij. Hij loopt naar het raam en kijkt uit over het donkere Oosterpark. ‘Dit is mijn ouwe buurt’, zegt hij. ‘Hier heb ik jaren gezeten.’

‘Dan hebt u misschien de oude mevrouw Witsen, de weduwe van Willem, nog gekend. Ze heeft in dit huis gewoond.’

[p. 37]

Ja, die heeft hij gekend.

‘Ze was een beetje vreemd de laatste jaren van haar leven.’

‘Wie niet?’ zegt Hulzezon. Hij blijft bij het raam staan.

Maria Witsen-Schorr beweerde dat ze geregeld spiritistisch contact had met haar in 1923 overleden man. Ze hield haar totaal verwaarloosde huis voor iedereen dicht, behalve voor mevrouw Hout van bloemenmagazijn Flora; die mocht haar eens in de week bezoeken. Tegen haar zei ze op een dag: ‘Willem heeft me geroepen. Overmorgen ga ik naar hem toe.’ Ze leed aan kanker, maar een dokter wilde ze niet aan haar lijf. ‘Precies twintig jaar na Witsen, op dezelfde dag en hetzelfde uur is ze gestorven. De buren vonden haar op een bed van oude kranten, met een in rafels hangend overhemd van Willem aan. Een geraamte.’

‘En wat dan nog?’ Hulzezon haalt zijn schouders op, waarbij zijn kolossaal colbert om hem heen wappert. Maar de inleiding tot het gesprek over de kwaal is gemaakt. Ik vertel hem wat eraan schort en hoe ik o.a. behandeld ben met injecties tussen de rugwervels. Hij trekt een gezicht alsof hij het op dat ogenblik zelf voelt.

‘Ga eens op een gewone stoel zitten’, zegt hij. Hij betast, zonder dat ik me hoef te ontkleden, mijn ruggegraat, drukt op de pijnlijke plek, mompelt iets van ‘heiligbeen, geen ischias, geen hernia, nee’, en vraagt me dan mijn rechterschoen uit te trekken. Hij laat zich, voor zo'n zware man met verwonderlijk gemak, op de grond neer, harmonikagewijs ineenzakkend, de benen gekruist, pakt mijn voet en drukt met zijn vinger stevig tegen de zool.

‘Pijn?’

‘Nee.’

‘En nu?’

‘Nee.’

‘En hier?’

‘Ik voel niks’, zeg ik naar waarheid.

‘Trek je schoen maar weer aan’, zegt hij. En na een bijna gewijde stilte: ‘Waarom heb je dat eigenlijk gekregen?’

[p. 38]

‘Het is een jaar of drie geleden begonnen met spit en toen...’

‘Nee, ik vraag waarom heb je het gekregen. Die spit was geen spit. Er was iets anders.’

‘Nou ja’, zeg ik, om hem op het terrein van de psychomatiek wat voet te geven, ‘mijn dokter heeft eens gezegd: ik geef je die prikken nu wel, maar je moet jezelf cureren.’

‘Dat is nog niet zo stom’, roept Hulzezon, ‘maar ik mis iets belangrijks: je hebt jezelf ziek gemaakt dus moet je jezelf cureren. Probeer nou eens uit te vissen waarom je destijds onder het tandenpoetsen (dat had ik hem verteld) ineens pijn in je lenden hebt gekregen. Maar wacht es even...’ - zijn blauwe ogen beginnen te schitteren, zijn mond maakt voortdurend o's - ‘ben je vroeger erg mager geweest, heel erg mager?’

‘Vel over been. Vlak na de oorlog woog ik 51 kilo. O ja, en ik ben voor de dienst afgekeurd omdat ik te smal van borst was. Daar kan best een traumaatje van over gebleven zijn, want ik zei tegen iedereen dat ik was afgekeurd op mijn slechte ogen.’

‘Je vader was groter dan je moeder’, zegt Hulzezon, ‘en je grootvader was groter dan je grootmoeder.’

‘Dat klopt. Ze waren allebei ruim een kop groter.’

‘Maar je overgrootvader - heb je je overgrootvader gekend?’

‘Nee. Ik heb ook nooit foto's van hem gezien. Paus Voeten noemden ze hem. Zeker omdat hij altijd hoog zat; hij was leidekkersbaas. Ik weet alleen dat hij tijdens de bouw van de Bredase koepelgevangenis van het dak is gevallen. Hij had jenever in plaats van koffie in zijn schaftkruik.’

‘Nou, jouw overgrootvader was kleiner dan jouw overgrootmoeder, een stuk kleiner. Begrijp je het nou?’

‘Ja’, zeg ik, want meespelen is het halve werk.

‘Ik help je er van af!’

Hij rijst even moeiteloos op als hij is gaan zitten en loopt glimlachend de kamer door. ‘Je zult geen pijn meer hebben, niets meer, maar 't is niet leuk wat je doen moet. Levertraan

[p. 39]

is het enige. Je zou eigenlijk iedere dag een kopje vol levertraan moeten drinken; ja, en geen sanostol, maar puur - echte gestoomde Noorse levertraan.’ Hij ziet de walging op mijn gezicht. ‘Wil je er af komen, ja of nee? Je moet gewoon gesmeerd worden, man. Dat skelet van jou staat droog. En zeg nou niet: dan ga ik veel vet eten, want dat helpt je geen donder. Levertraan. Je huid zou er van af moeten geven. Het zou in je hemmetje moeten kruipen. Maar begin voorlopig twee eetlepels per dag te nemen, twee warme eetlepels, suikerklontje na, weg. Je voert 't op tot vier eetlepels per dag. Over een maand kom ik bij je terug. Dan moet 't radicaal genezen zijn. En dan zal ik je ook vertellen waarom je het gekregen hebt - als je er zelf nog niet achter gekomen bent.’ Hij gaat stralend zitten.

‘Nog een sigaartje?’

‘Nee, 't is goed zo’, zegt hij. ‘Doe je 't?’

‘Ik doe 't.’

Hij is nu een grote blije grijze jongen. Zijn buitengezicht glimt een beetje en hij smikkelt alsof er een toffee op zijn tong ligt. We krijgen het over zijn gave. Ik vraag wanneer hij die ontdekt heeft.

‘Ik heb jarenlang gevaren’, zegt hij. ‘Ik was tweede stuur op de grote vaart. We lagen 'n keer in een Indische haven te lossen, toen er een koelie in het ruim viel. Ik dacht meteen: die is kapoerewiets. Ze haalden hem naar boven en brachten hem naar een oud kereltje dat aan dek rijst zat te koken voor zijn kameraden. Dat mannetje streek met zijn handen over hem heen zonder hem aan te raken, en na een half uur liep die koelie weer onder een zak. Daar sta je dan wel van te kijken als Amsterdamse jongen. Ik ga naar dat mannetje toe en ik vraag: “Hoe doe je dat?” Hij kijkt me een tijdje aan en hij zegt: “Dat kan jij ook.” Nou, vanaf die tijd ben ik alles gaan lezen over de geheime krachten in de mens. Die dingen kan je natuurlijk niet uit boekies leren. Je moet ze uit jezelf losmaken. 't Is eigenlijk allemaal door het kamp gekomen. In het kamp had ik ze nodig, voor de anderen en voor mezelf. Ik probeerde 't en ze kwamen naar boven.’

[p. 40]

‘Hoelang heeft u in het kamp gezeten?’

‘Zes maanden, de laatste zes maanden van de oorlog. Het was een rotkamp en de commandant was een rotsadist. Hij sloeg altijd de glimlach van mijn gezicht. Ja, dat klinkt gek, maar ik glimlachte constant en dat kon hij niet velen. En hoe harder hij sloeg, hoe meer ik glimlachte. Op een dag liet hij me roepen. Hij lag in het Revier, met een beklemde breuk, en hij wist dat ik dikwijls jongens hielp. Of ik hem beter wou maken. “Ik wou dat je eraan kapot ging”, zei ik. “Maar ik heb die gave niet van mezelf, ik moet je helpen.” En ik heb hem geholpen. Hij heeft me daarna met rust gelaten. Hij liep zelfs met een boogje om me heen. Na de oorlog kwam ik bij een levensverzekeringsmaatschappij in dienst, als wiskundige; ja, ik ben ook kandidaat-actuaris. Maar toen ze hoorden dat ik mensen beter maakte, zei de chef tegen me: “Je moet maar eens een half jaartje verlof nemen, Hulzezon.” Je snapt 't niet - een levensverzekeringsmaatschappij! Ze hadden er toch alleen maar voordeel van! Na dat halve jaar ben ik er uitgestapt. Mijn vrouw moest er even aan wennen, geen vast salaris meer. Maar ik had nou eenmaal een opdracht. En ik rooi 't wel.’

‘Wat ben ik u schuldig, meneer Hulzezon?’

Hij lacht. ‘Geef me maar vijf piek’, zegt hij, ‘als je 't missen kunt, hoor. Anders is een riks ook goed.’ Hij geeft me van een tientje terug uit een etui waarin guldens en rijksdaalders in uitgespaarde rondjes van plastic opgeborgen zijn. Terwijl ik hem in zijn jas help stopt hij me over zijn schouder nog een uitspraak toe over ‘de Geest waaraan alles ondergeschikt is; alle stof is uitdrukking van die Geest’, zet het jagershoedje schuin op zijn hoofd en schudt me de hand. ‘Tot over een maand’, zegt hij, ‘en denk erom: levertraan, uitsluitend levertraan!’

Straks neem ik mijn derde lepel voor vandaag. Het is ontzettend, maar Hulzezon heeft het gezegd. Het gaat om het geloof, en dan is hij ook bij jou aan het goede adres. Nogmaals, als je voelt dat je hem nodig hebt, stuur ik hem door naar het Rode Kruis Ziekenhuis, vermomd als bevriende

[p. 41]

boekverkoper, want de concurrentie is daar natuurlijk extra op haar qui-vive. Hou je goed, jongen. Het allerbeste van Marga en je

Bert