Doortocht. Een oorlogsdagboek 1940-1945

[p. 151]

24 September

Van vroeg tot laat dreunt het afweergeschut rondom. In den avond zetten zoeklichtbundels en uiteenspattende granaten een fantastisch vuurwerk tegen den hemel. Gedurig leeft het stadje in alarmtoestand. Geruchten over evacuatie doen de ronde. De soldaten van den bezetter nemen heerenhuizen en kloosters in beslag. Menschen trekken weg met inderhaast bijeengezocht beddegoed en een teiltje levensmiddelen. In mijn bed hoor ik eindelooze transporten door den nacht zuidwaarts rollen. De mof brengt ijlings versterkingen en materiaal naar Frankrijk.

Het leven is tot in zijn kernen van oorlog vervuld. Niets is er meer dan de dag, het uur. Doelloos ga ik door dit schoone, zachte najaar. De zon is nog warm tot ver in den middag. Een kleine, streelende warmte, die éven waait over de huid, zonder door te dringen.

Gisteren heb ik ergens tusschen de velden gedwaald. Een enkele boer ging achter zijn paardenspan. Kraaien zwierven onrustig langs den grijsblauwen hemel. Mijn gedachten liepen voor mij uit. Ik keek er naar. Ik was mij slechts vaag bewust van hun gestalten. Strofen kwamen in mij op, flarden van onderbewust levende verzen. Ik kon er geen vorm voor vinden. Ineens zag ik mezèlf loopen, met gebogen hoofd, mijn jas wijd open, mijn haar fladderend in den wind, mijn voeten traag naast elkaar voortgaand. Ik zag mijn gezicht: smal, met scherpe voegen, en oogen, die soms droomerig over de landen blikten. Motorgeronk kwam nader, zwol aan tot een massaal, alles doortrillend geluid. Ik keek naar de lucht. Uit het Oosten naderde, over bijna de geheele breedte van den einder, een geweldige luchtvloot. De Amerikanen. Terug van een grooten dagaanval op de vitale oorlogsinstallaties van den mof. In strakke formaties schoven zij over de polders van den

[p. 152]

Westhoek, zoo laag, dat ik het zonlicht blikkeren zag in het glas der geschutskoepels.

Landarbeiders, de pet in de oogen, volgden met open mond de eskaders. Paarden stampten onrustig. Koeien waggelden dwaas van hun drinkplaatsen weg. Luid krijschend vluchtten vogelzwermen over de velden. De gansche natuur was eensklaps vervuld van spanning en onrust, als bij de nadering van een onweer.

Plotseling zag ik, hoe uit de wolken twee jagers opdoken. Nòg twee en ginds nòg meer. Wel een dozijn. Pijlsnel stortten de machines zich, als watervlugge roofvogels, op de buitenste vliegende forten. De eskaders vervolgden, oogenschijnlijk volmaakt rustig, hun weg. Maar ik voelde, dat daar boven mij een drama bezig was zich te voltrekken.

Een oorverdoovend geratel van machinegeweren en boordkanonnen begeleidde nu het gedender der motoren. Als venijnige insecten dansten de Duitsche jagers om de bommenwerpers. Zij troffen, tegelijkertijd, de twee buitenste van een formatie. Die dreven langzaam van de andere weg, dikke rookslierten achter zich aan trekkend. Zij richtten den neus naar de aarde, terwijl kleine zwarte stippen de toestellen verlieten. Een oogenblik later dreven elf parachutes op den wind. Daarboven spatte het eene fort met een donderenden knal uit elkaar. De stukken kwamen langzaam, plechtig haast, naar de braakliggende gronden vallen. De andere machine gleed als een fakkel langs den bleeken Septemberhemel. Voorbij het dorpje een derde... Toen was het afgeloopen. De eskaders waren nog slechts stippen tegen het Westen. De mannen aan de parachutes dreven ver af.

Ademloos stond ik op den smallen veldweg. De landarbeiders waren weer aan hun werk. De koeien lieten zich loom zinken. Onbewogen lag het landschap om mij heen.

[p. 153]

Alleen op den horizon stonden drie rookkolommen. Boven de wrakken der bombardeurs.