9 Augustus
In een halfslaap zag ik weer de rijen grauwe grafsteenen met het sobere opschrift: ‘Gevallen voor het Vaderland’. Handen schreven de letters na, telkens weer. Spoorboomen wuifden rood en wit er boven.
‘Voor het Vaderland’, dacht ik later, ‘asyl voor een rottig parlementair systeem, dat een leger-zonder-veerkracht kweekte, een vermolmd instituut wat bijspijkerde, oplapte met tweedehandsch wapentuig en zoo de tienduizenden in het veldgrijze pakje het drama liet opvoeren, het drama in vijf akten. Het werd niet eens een generale repetitie. Het viel in duigen. Het werd een débacle. De auteurs konden het ten slotte niet meer aanzien en verdwenen uit hun loge. De acteurs lagen in hun bloed. Dat was het eenige ‘echte’. Zíj hadden gedaan wat zij konden. Maar de regie deugde niet. De décors waren Kitsch, de attributen belachelijk, de rolvastheid nul, op enkele uitzonderingen na... ‘In de zaal’ hebben velen nochtans hun tranen niet kunnen bedwingen.