Doortocht. Een oorlogsdagboek 1940-1945

30 April

Mijn volk roert zich weer heftig, nu de onderdrukker bevolen heeft, dat alle leden van het gecapituleerde leger opnieuw in krijgsgevangenschap moeten worden weggevoerd.

Stakingen en oproeren worden van alle kanten gemeld.

In enkele provincies is het standrecht afgekondigd. De moord-pelotons krijgen weer werk.

Duizenden zoeken hun boeltje bijeen. Als slaven zal men ze naar het Herrenland drijven.

Anderen zoeken een goed heenkomen, duiken onder, verlaten hun familie, hun naam, hun beroep, liever dan zich vrijwillig aan den vijand over te geven.

Sprak vanavond, na de uitzending van Radio Oranje, Wijnand. Hij heeft als stukscommandant tegen de moffen gevochten in de Peel en aan de Grebbe.

‘Natuurlijk duik ik’, zei hij. ‘Je moet wel dwaas zijn, als je je zonder meer aan dat tuig uitlevert. Londen predikte

[p. 126]

zooeven verzet... Verzet! Prachtig. We staken, we demonstreeren, we saboteeren. Maar wat baat het uiteindelijk? Wat moeten we met onze bloote vuisten tegen bajonetstaal? Wat doet een spreekkoor tegen het ratelen van een paar zware machinegeweren? Het slot is altijd: een berg slachtoffers. “Verzet”, toeteren de heeren aan den overkant. Om dezen tijd zitten ze genoeglijk te dineeren in hun club. Wij moeten een hooiberg zien te vinden om ons voor de Grüne te verbergen. Zal ik je eens wat zeggen? Een dictatuur die slaven maakt is erg, maar een democratie, die van achter de Noordzee tot revolutie aanspoort en ons verder kalmpjes laat krepeeren, is even beroerd!’ Verbitterd ging hij heen.

Velen hoor ik in deze dagen spreken zooals Wijnand. Zij weten zich aan alle zijden bedreigd door de politiediensten van den tiran en door het verraad in eigen volk. Zij zien weliswaar de fronten niet langer door Duitsche triomftochten beheerscht, des te heviger echter worden zij den druk der bezetting gewaar. Elken dag staan zij op in de hoop dat er hulp zal komen ‘van den overkant’. Zij plegen verzet. Zij zien kameraden grijpen, wegslepen, doodranselen. Maar de hulp komt niet. De tijd is nog niet rijp.