Chronijcke van Ghendt

XV^c LXXXIX.

....Den lesten Januarij, up Lichtmesse avont, zoo ghebuerdet dat tAstene jnden bosch, up dese sijde de wintmuelen, ontrent den drij hueren naer noene, quamen uuyt ghespronghen derthien vrijbuyters, wel

[p. 387]

voorsien van wapene, aldaer zij aenreefden elf persoonen, danof de viere missagiers waeren ende de zeven cooplieden, alle te peerde, ende zij vinghense alle ghelijck; ende commende met de ghevanghenen ontrent Eeckeloo, lach (een) capitein, Hansken van Ooteghem ghenaemt, die hem hielt up tcasteel van Oodonc met zijn volck; ende de wete hebbende datse aldaer commen souden met de ghevanghenen, heeft hemlieden de ghevanghenen afghesleghen ende ghenomen, ende jsser met ghecommen naer Oodonck. Ende commende al bij Oodonck zijn hemlieden ghevolcht de vrijbuyters ende hebbense hem wederom afghesleghen, midts Hansken dochte dat hij al bij zijn casteel was, ende hadde veel van zijne knechten ghesonden jn andere plaetsen. Ende hij en behielt niet meer dan twee Spaengaerden, dat cooplieden waeren van costelicke ghesteenten, de welcke Hansken met zijn volck zeer beschoncken, midts dat zij tlijf behielden; ende met de reste waeren de Vrijbuyters duere naer Zeelant. De peerden waeren som de senuwen af ghehauwen. Den bode van Roanen, van Rijssele, Corterijcke ende van Ghendt die waeren met de andere naer Zeelant ghedaen ende eenen ghequetst; ende (zij) gheraecten alsoo jn Zeelant zonder eenighe fortuyne thebben, ende wierden ghestelt ten grooten ransoene, maer daer wiert revense ghedaen zeer corts.

Item acht daghen naer tvoorleden vanghen vande vrijbuyters te Duerle ofte te Astene, jnden bosch, zoo ghebuerde de reveinse bij ons volck, ghedaen ontrent IJpere van ontrent XXXIII vrijbuyters, die ghesien ende ghetelt waeren van eenen man, die daer ontrent woonde, ghebannen zijnde uuyt der stadt van IJpere. Ende wist wel huerlieder plaetse ende leghere jnden bosch. Ende hij ballinck schreef aen die van IJpere anden voocht jn deser manieren: ‘Wildi mij ontslaen van mijnen ban

[p. 388]

ende mij gheven den buyt, dien ic up mijn avontuere ghecrijghen zal, ic salse gaen bespringhen,’ dwelck hem gheconsenteert was. Ende den ballinck ghinck terstont om allebaerdiers naer Curterijcke, ende creegher uuyt IJpere oock, ende zij bespronghense jnden bosch, de vrijbuyters, daerse besich waeren jn huerlieder paerck om deelen, tguent datse noch onverdeelt hadden, sonder yet te weten ofte te peinsen van bespronghen te sijne, sijnde ontrent veertich persoone steerck van onser sijde. Ende zij hebbender XXIX versleghen ende hebbender viere ghevanghen ende met hemlieden brocht. De dooden hebbense tot XXIX de ooren afghesneden ende zij hebben deen heelft ghesonden naer IJpere ende dander heelft naer Corterijcke, ende hebben hemlieden afghenomen ontrent derthien duysent guldenen jn ghelde, want zij hadden langhe daer huerlieder vergaderinghe ghehouden. Ende den ballinck die hadde zijnen pays ende was zeer ghepresen; ende sijlieden ghinghen doen ooc deelen fortuyne de guerre.

Item naer dat de bovenschreven cooplieden mette vier messagiers gheleet waeren ghevanghen naer Zeelant, zoo voorseyt es, commende anden dijck, ghinghen zij daer alle jnde schuyte, zo wel de voors. vrijbuyters als ghevanghenen, ende staecken de schuyte af, maer daer wasser twee die uuyt Vlaenderen niet en begheerden te sijne, maer bleven daer jn eenen polder, daerse vande boeren ghevanghen waeren ende ghelevert jn handen vanden bailliu van Steckene. Den bailliu van Auderburch, dit hoorende, heeftse versocht thebben ende waeren den bailliu aenghewesen.

Jn dit zelve jaer, den XIII van Maerte, dede den prince van Parma binnen Ghendt vergaederen alle de Staeten van Vlaenderen, gheestelic ende weerelic, ende dede aldaer heesschen bij zijne ghecommitteerde van alle de excijsen (sic), diemen binnen Ghendt ende verre

[p. 389]

gheheel Vlaenderen duere gaf, dat mense soude dobbel gheven, twelcke een groote swaricheyt was voor tghemeente; maer de Staeten hebben drij weken dach ghenomen om daerup te andwoorden, waeraf men den hendt zien zal.

Jn dit zelve jaer, upden XV van Maerte, dede den bailliu vanden Auderburch dese bovenschreven twee vrijbuyters executeeren metten viere, al levende, te Mariekeercke, te weten Hans ofte Anten vander Meere ende Loyken van Selsaete. Anten was van Nazarette. Zij hadden veel moorden ende rooverie ghedaen. Loyken hadde verkendt van XLI moorden.

Item snachts te vooren, doen dese voorschreven persoonen verbrant waeren, zoo wasser grooten alarem ontrent Caneghem, Nevele ende daerontrent van vrijbuyters, die bespuert waeren van capitein Hansken van Ooteghem, wel XXIII steerck; ende Ooteghem vervolchdese ende hij wasser zeer vierich anne dat hij hem bestont ontrent de prochie van Caneghem hemlieden jn te loopen met noch drije van zijne soldaeten, niet wetende dat zij zoo steerck waeren; ende hij was daer met noch soldaeten vermoort ende hij was brocht den XVII Maerte jnt Clephuus upden Coorenaert ende was daer ghekist, ende begraven ten Predicheeren, seer solempnelic met twaelf toortsen. Ende noch up desen zelven dach versloeghen zij noch XV soldaeten, die van Ardenburch quamen ende keerden alsoo wederom duere. Ende als Ooteghem onder der guesen handen was, sneden (zij) hem zijn een oore af ende bonden hem aen eenen boom ende branden zijn lichame zeere. Ende veel lieden seyden dat hij toens noch leefde.

....Jn dit zelve jaer, den XIX Maerte, jnder nacht, waeren veel guesen up Leerdriesch buyten de Keyserpoorte, te peerde ende al met roode sluyders. Nota: Lieve Leser, als datter noch niet een poorte en was

[p. 390]

aende stadt van Ghendt, daer eenen borgher dorfste uuyt reysen, ende was selden morghenstont of men hoorde segghen: de guesen hebben hier ofte daer gheweest, of zij hebben desen ofte ghenen coopman ghevanghen ofte priesters, al dat zij upden wech vonden.

....Jn dit zelve jaer, upden tweeden Paeschdach, quamen ter Brugscher poorte jnne ghevlucht zulck een groote menichte van landtslieden, dat deerlick was om siene; ende de Keyserpoorte ende sente Lievenspoorte ooc niet te min. Ende was al om eenen grooten hoop soldaeten, die uuyt Brabant naer Vlaenderen quamen: deen seyde naer Oostende, dander seyde naar Vranckerijcke, ende waeren alle Spaengaerden, wel tot XXIIII veendelen, ende ooc veel Duytschen, maer niet zoo vele als Spaengaerden. Ende trocken jnde Paeschweke naer Oostende ende meendent wel jnghenomen thebben, maer was faulte, ende alsoo waeren zij upden beloken Paeschdach wederom voor Ghendt om te trecken van daer zij quamen, maer deden overal veel quaets.

Jn dit zelve jaer, upden XIII April, zoo waeren smorghens ten neghen hueren bij schepenen vander kuere verwesen jn huerlieder camere drije wederdoopers, te weten twee mans ende een vrauwe, bij ordonnantie vanden hove, dwelck zeer secretelic ghedaen (was). Commende jn schepene camere, soo lasmen huerlieder sententie, de welcke was luydende: Om dies wille datse vergaederinghe ghehouden hadden, twelcke verboden was volghende den placcaete vanden coninck, up lijf ende goet, waeromme zij ghecondempneert waeren jnt sgraven casteel, apsent den ghemeente, aen eenen staecke te worden verworcht ende alsoo naer de Muyde ghevoert te werdene ende de vrauwe daeronder ghedolven, ende de mans daerboven ande galghe ghehanghen.

[p. 391]

.....Item jn desen tijt begonst men met veel volcx aen het nieu casteel te weercken, te weten delven, pijlen, de vesten diepen, brugghen ende bolleweercken te veranderen om veel steercker te maecken dant eerst was.

Jn dit zelve jaer, den XXVIII April, vertrack het Ghendts convoy naer Olsen, naer costuyme, met veel cooplieden ende andere persoonen; ende alsoo zij quaemen bij Wallebekens goeyken, te Gaepaerde, zijn hemlieden aldaer de guesen aenghecommen, zoo datter zeere ghevochten wiert, jn zulcker voughen datter vijf doode lichamen up eenen waghen tsavons jn Ghendt brocht waeren ende ten Frereminueren begraven, ende sommighe andere ghequetst, som gherooft ende ghepilgiert, ende zom waeren ghevanghen ghenomen. Ende es te weten dat de guesen ooc sonder schade niet en ontghinghen; ende wierden noch vervolcht, maer niet ghevonden.

Item jn dese maent van April deden de Frereminueren wederomme eenen nieuwen torre maecken, ende dat te verwonderen es, (es) dat haerlieder clooster van nieus weder zo triumphant was als van te vooren ende jn veel plaetsen beter.

.....Jn dit zelve jaer, den XVI van Meye, was den eersten steen gheleyt vanden grooten ende nieuwen bolleweercke aen tnieu casteel van Ghendt.

.....Upden lesten van Meye, wesende helich Sacraments avont, wiert den haene ofte het vaentken vanden Frereminueren torre upghesedt ende was doen voldect.

Jn dit zelve jaer, upden VI Augustij, was up Ackerghem neffens de straete loopende van Ackerghem keercke naer de veste vande Brugsche poorte, jn ofte ontrent een gracht, vonden een doot kindeken, wesende een dochterken; ende was ghewonden jn een blau

[p. 392]

cleet; tzelve kindeken, naer mijn goetdincken, oudt zijnde thien daghen ofte daerontrent.

.....Item upden VI ougste zoo was bij schepenen ghewesen een sententie ten laste van eenen cordewaghecruyder, te weten ghegheesselt ende duer zijn tonghe ghestecken te worden ende thien jaer ghebannen, om dies wille dat hij gheseyt hadde: ‘Jc hebbe te biechten gheweest ende den pape heeft mij eenen doen zwelghen; ic sal hem zes ofte acht halfve bieren up zijn lijf gaen ghieten; can hij niet zwemmen, hij mach verdrincken,’ - schimpende ende geckende alsoo metten H. Sacramente. Ende was overghedreghen ende wiert aldus ghepuniert jn exemple van andere schimpers ende spotters.

.....Item om dit doot kindeken, vooren verhaelt, was jnt leste van Ougste ghevanghen ende twee mael ghepinct een vrauwe persoon, ende wiert ooc daeromme ghevanghen eenen priester, diemen noemde Appelsack; niet dat zijnen name zoo was, maer om dat hij hadde ghewoont jn thuus, ghenaemt den Appelsack, staende upde Vrijdachmaerct, upden houck gaende naer sente Jacops keercke; maer was doen ghehuwet als hij daer woonde; ende als zijn huusvrauwe doot was wiert hij doen priester; den desen seyde men, den vader van desen dooden kinde te sijne. Ende dese vrauwe persoon en was de moeder niet, maer was de suster vande moeder ende hadde een beghijne gheweest; maer de moeder vanden kinde en was alsnoch niet vindelic; maer men seyde dat dese bovenschreven vrauwe meest de moort ghedaen hadde.

.....Jn dit zelve jaer, den XV Octobre, zo dede m^r Jan Appelsack amende jn sente Baefs keercke, hem ghewesen zijnde vanden gheestelicken hove, gaende jnde processie met een bernende wassen keersse, baervoets blijvende voor theylich Sacrament, tot dat de

[p. 393]

hoochmesse ghedaen was; ende moeste doen wederomme jn vanghenesse gaen, doende penitentie te watere ende ten broode tot Paesschen; ende daernaer ghebannen zes jaer uuyt den bisschopdomme van Ghendt.