Chronijcke van Ghendt

Chronijcke van Ghendt.

Vander wet van Ghendt, ende hoemen die diveerschelick vermaect heeft bij previlegien.

INDE tijden van den grave Bauduyn van Henegauwe en waeren te Ghendt maer derthien schepenen, ten berechte vanden welcken stonden alle de jnwoonende vande poort; ende alsser een starf, zo coren dander twaelfve eenen anderen jn sijne stede, die de grave confirmeerde.

Daernaer de grave Ferrandt ende de graefnede Jehanne, zijne gheselnede, ordonneerden jnt jaer duust twee hondert twaelfve, dat men de voors. XIII schepenen, die eeuwich waeren, vermaecken soude van jaere te jaere, up S^te Laureins dach bij vier kiesers, die men nemen zoude uuyte vier prochien vande poort, te wetene S^te Jans, S^te Jacobs, S^te Niclaus ende S^te Michiels, de welcke sweeren souden te kiesene derthien schepenen vanden notabelsten vande stede, gheen schepenen van dat jaer gheweest hebbende noch gheen kieser zijnde. Ende alsoomen vint bij naervolghende acte zo koren ende namen de kiesers vier schepenen uuyt Sente Jans prochie, viere uuyt S^te Niclaus prochie, drije uuyt

[p. 2]

S^te Jacops ende twee uuyt S^te Michiels prochie, ende niet meer, want S^te Michiels prochie doen ter tijt seer cleene was binnen den schependomme. Ende dese maniere van schepenen te maecken bij kiesers uuyte vier prochien gheduerde ontrent zesthien jaer tijts.

Daer naer, jnt jaer duyst twee hondert XXVIII, als de grave Ferrandt commen was uuyter vanghenesse vanden coninck van Vranckerijcke, daer hij twaelf ofte derthien jaer gheleghen hadde, dezelve grave ende vrau Jehanne zijne gheselnede veranderde tvoors. previlegie vanden jaere XII ende maecten ende ordonneerden de XXXIX jn deser manieren, te wetene dat de derthien schepenen, die doen waeren, kiesen souden uuyt haeren gheselschepe ofte uuyt den buyck vande stede vyf goede mannen, malcanderen ten derden niet bestaende, de welcke vijf mannen nemen souden tot hemlieden noch XXXIIII persoonen vanden besten ende notabelsten vande stede, maeckende XXXIX, omme die te deelene jn drijewaerf derthiene, danof deen derthiene zijn souden schepenen omme dat jaer, ende dander derthiene raeden, ende de derde derthiene wepelende. Ende jnt jaer daernaer die raeden gheweest hadden, souden zijn schepenen, de wepelende raeden ende de schepenen wepelende, ende alsoo voorts van jaere te jaere jn eeuwicheden. Ende alsser yemant storfve, soo soude schepenen kiesen eenen anderen jn zijn stede.

Jn desen tijt vande XXXIX was het schependom zeere verbreet, ende sij regierden seer scheerpelick ende wijselick. Zij deden delven de Liefve, bij octroye vande graefnede Margriete jnt jaer duyst II^e LI; sij cochten tquaertier van Overschelde jnt jaer LIIII, ende dedent applicquieren aen het schependom. So deden zij alle de rejecten ende upstalen van S^te Baefs tot anden wech van Brugghe jnt jaer LXIX, en de Ouderburch met S^te Pharahilde plaetse totte Hooftbrugghe jnt jaer

[p. 3]

LXXIIII, oock die Burchstraete ende de Muyde ende meer andere. Ende deden maecken vele schoone edificien, ghelijc als sGravenbrugghe, Beelfroict, de Muyde poorte, S^te Jans choor, de cuypen ende veel andere. Nochtans huer regiment en ghenouchden elcken niet om dat zij eeuwich waeren, ende dat dandere thueren tour regieren wilden.

Jnt jaer duyst II^e LXXV de graefnede Margriete ende den grave Guy, haer zone, casseerde het previlegie vanden grave Ferrandt vanden jaere XXVIII, nopende de XXXIX, ende bij nieuwe ordinantien ordonneerden dat jnde wet zijn zouden dertich persoonen ende niet meer, te wetene derthien schepenen ende derthien raeden ende vier tresoriers, die men vernieuwen zoude van jaere te jaere, up sente Jans avonde, uuytgaende ougste, bij zulcker manieren dat de dertich van dien jaere kiesen souden andere dertich, omme het toecommende jaer, alle poorters vande stede ende vanden gulde, dat men hiet commansgulden, melcanderen niet bestaende ten derde. Ende die dertich, alsoo ghecoren zijnde, souden loten met bollekens wie die derthien schepenen zijn souden van dien jaere, ende die schepenen alsoo ghelot zijnde, souden kiesen uuyten andere zeventhiene, derthien raeden ende vier tresoriers.

Nemaer van dese nieuwe ordonnantie appelleerden de XXXIX jnt parlement vanden coninck Philips, ende procedeerden zo verre, dat bij areste de zelve ordonnantie vande graefnede Margriete wederoupen ende te nieuten ghedaen was, ende dat de XXXIX weder ghestelt waeren jn haeren staet ende previlegien als te vooren, danof briefven zijn in daten vanden jaere duyst twee hondert LXXVII. Nochtans naer de doot vande zelve graefnede de grave Guy, haer zone, persequeerde zeere de XXXIX ende verdreefse som uuyter stede, stellende andere jn huerl. stede.

[p. 4]

Daernaer int jaer duyst III^c ende een de coninck Philips, gheseyt de Schoone, hebbende jn vanghenesse den grave Guy, quam te Ghendt ende dede hem daer ontfaen als overheere. Ende dat ghedaen zijnde, zochte diveersche middelen omme te veraccorderen de gheschillen, die langhe gheweest hadden tusschen de XXXIX, die verdreven waeren bij den grave Guy ende de XXXIX, die doen regierden; ende hendelicke brocht de partijen zo verre als dat zij heml. aen beede zijden submitteerden van alle huere questien ende ooc van den staete deser stede, jn sijn seggherschip ende ordonnantie omme danof ghedaen te sijne naer zijn gheliefte.

Ende corts daernaer de coninck uuytende zijn submissie, ordonneerde ende verclaersde dat van doen voorts an die wet van Ghendt vermaect zijn soude jn deser manieren, te wetene, dat de grave ofte zijne commissarissen kiesen souden up onse Vrauwen avont half ougste vier kiesers, ende de goede mannen vande stede ooc vier kiesers, alle poorters vande stede, de welcke acht kiesers kiesen souden bij hueren eede XXVI persoonen, notabele mannen vande stede, naer huer beste, ende die overgheven den commissarissen, ghedeelt jn twee waerf derthiene, omme bij de zelve commissarissen gheordonneert te sijne, welcke derthiene schepenen zijn zouden omme dat jaer, ende de welcke de raeden zijn zouden.

Ende dese maniere vande wet te vermaeckene bij acht kiesers duerde en was onderhouden vanden voorseyden jaere duyst drij hondert een totten jaere duyst IIII^c LXVIII, jnden tijden van hertoghe Caerle, welcken tijde menighen list ghesocht js gheweest bij den factien ofte leden omme daermede zijn proffijct te moghen doene, ende ooc omme te blijvene, ende zommighe omme te commen jnt regiment, stellende de stede jn menigher commotien ende beroerten, alsnu jeghens den prince, alsnu jeghens malcanderen, ter grooter

[p. 5]

bloetstortinghe, daer diveersche overdekens doot ghesleghen hebben gheweest, ende menich goet man deerlick onthooft, verdreven ende ghebannen, danof de cronicken ghenouch af mencie maecken. Omme twelcke de hertoghe Caerle wel ghejnformeert zijnde dat meest al tvoors. quaet commen was ende daghelicx quam uuyter voors. ordonnantie vanden coninck Philips, niet om de ordonnantie jn haer zelven, de welcke deuchdelic schijnct te sijne, nemaer omme de practijcken ende trafficken, diemen daerup sochte ende vant, maeckende pays met die van Ghendt vande beroerte, die gheheeten was Sente Lievens feeste, casseerde ende dede te nieuten de zelve ordonnantie, ende ordonneerde dat van doen voorts an de wet vermaect zijn soude van jaere te jaere, bij sijne commissarissen, sonder kiesers, ghelijc men doet jn andere steden van Vlaenderen, meenende daermede alle voorleden practijcken ende bederfven ghebroken souden moghen wesen alst den grave beliefde.

Nemaer jnt jaer duyst IIII^c LXXVI, terstont naer de doot vanden voors. hertoghe Caerle, de voors. van Ghendt weder ghecreghen hebbende vande hertoghinne Marie, zijne dochtere, de voors. ordonnantie vanden coninck Philips, danof de briefven weder ghehaelt waeren uuyte tresorie van Repelmonde, daer zij ghecasseert gheleghen hadden, ghinghen weder uuseren vande voors. kiesers tot jnt jaer LXXXV, dat de hertoghe Maximiliaen, maeckende pays van de beroerte vande mauboorije, revocqueerde de restitutie vande voors. ordonnantien, bij de voors. hertoghinne, ende ooc de confirmatie, die hij als man ende voocht van haer danof ghegheven hadde, ordonnerende van nieus, dat men de wet vermaecken soude bij commissarissen, alsoo men dede jnden tijt vanden hertoghe Caerle, zonder kiesers.

Nemaer twee jaeren daernaer, te wetene jnt jaer LXXXVII, de voors. Maximiliaen, coninck vande Ro-

[p. 6]

meynen, ghevanghen zijnde te Brugghe, ende de drije leden het regiment vanden lande aenghenomen hebbende, de voors. van Ghendt vermaecten weder huere wet naer de ordonnantie vanden coninck Philips, alsoo langhe als de hertoghe duerde, te weten tot jnt jaer XCII, dat den pays van Casant ghemaect was metten hertoghe van Saxsen, als stedehouder vanden voors. coninck, bij welcken payse was gheseyt dat de coninck ende de eerdtshertoghe, zijn zone, deerste reyse vermaecken souden de wet, bij commissarissen naer huer gheliefte, nemaer daernaer soude men voort aen de wet vermaecken bij kiesers, naer de ordonnantie vanden coninck Philips.

Jnt jaer XIII^c LXXXIIII, den VII Januarij, was te Ghendt tcommun ter maerct, ende daer wiert gherecht eenen standaert van Jnghelandt jeghens den danck van mijn heere van Heersele, die oock quam jn persoone ter maerct, ende zeyde dat den coninck van Vranckerijcke overheere was van Vlaenderen, ende daeromme wiert hij ghevanghen ende gheleet jnt Sauselet, ende corts daernaer weder uuytghehaelt, ende hij moestet metter doot betaelen.

Jn dit jaer XIIII^c XXXI up sente Claren dach, corts voor half ougste, rees een felle wapeninghe binnen Ghendt ontrent den zes hueren vanden daghe, ter maerct, omme tafsetten vanden ghelde, alwaer doot ghesleghen wierden Jan Boele, hueverdeken vande neeringhen te Ghendt, voor den Pollepel, up de Vrijdachmaerct; Daneel van Seve, bachten tHoochuus; Joos Haesbijt, voor tHuyvetters huus, ende veel vande wet ende andere notabelen die vloden ende die wierden ghebannen;

[p. 7]

binnen welcker wapeninghe men dede eenen ommeganc gheel Ghendt duere.

Dit es de andwoorde, die mijn gheduchte heere den hertoghe van Bourgoingnen, van Brabant, grave van Vlaenderen, van Arthoys etc. heeft doen gheven jn sijn jeghenwoordicheyt ende jn sijnen grooten raedt, bij den mont vanden heere van Anthoine, sijnen canselier, den ghedeputeerde van Ghendt, te wetene den abt van sente Baefs, den abt van Dronghene ende den prior vande Chaertruesen neffens Ghendt, bij mijnen gheduchten heere daertoe ontboden in de stede van Brugghe; ende ooc ter bijwesene vande lieden ende ghedeputeerde van Brugghe ende van IJpere ende vanden lande vanden Vrien, jn goeden ende notabelen ghetalle, up de materie, die hier naer volcht, den lesten dach van ougste jnt jaer duyst vier hondert ende neghenenveertich.

Eerweerdighe vaders, mijn heere den abt van sente Baefs ende van Dronghene, ende ghij, mijn heere den pryoir vande Chaertruesen neffens Ghendt, mijn gheduchte heere, hier jegenwoordich, heeft ghehoort tguent dat ghij hem hebt doen segghen bij den Eerw. persoon M^r Anthuenis Kien, m^r jn theologien vanden ordene vande Predicheeren van sijnder stede weghe van Ghendt, ende van gheender weghe, die hem segghen wesende jnde wet van zijnder stede van Ghendt ende tguent dat ghijlieden aen hem versocht hebt, te weten dat zijn gheliefte waere te vreden te sijne vande voorn. vernieuwinghe, ghemeerct dat ghijlieden hebt doen segghen, dat die ghedaen es gheweest naer den previlegien ende

[p. 8]

oude costuymen ende ghewoonte vander zelver stede, waerup mijn voors. gheduchte heere hulieden doet verandwoorden, dat behouden der eerweerdichede van ulieden, ten es alsoo niet, maer sal de contrarie daeraf bevonden wesen jnder waerheyt, te wetene dat de voors. leste vernieuwinghe vanden ghenen, die hem segghen wesende de wet, ghedaen es gheweest ter contrarie vande previlegien dat dient up tvermaecken van de wet, ende twelc principaelste es daerup dat de stadt staet jn alle dese saecken. Ende omme te tooghene dat alsoo waerachtich es dat van ouden tijden jnde stede van Ghendt pleghen te regieren die ghene, die men hiet de XXXIX, die hem deelden in drij derthienen, ter causen van welcken regimente groote tweedrachten resen jnde stede, want men wiste doen niet te spreken van eenighe dekenen, ende soo langhe onderhielden hem de voorseyde gheschillen, dat van deze XXXIX de derthiene storfven ende versleghen worden; ende daernaer om de voorseyde gheschillen af te legghen ende pays te vercrijghene, de procureurs vande vrije cooplieden vande stede van Ghendt, diere doen waeren, ende de ghene, die bleven die waeren van de voors. XXXIX, trocken bij de Raedtslieden vanden coninck Philips, alsdoen regnerende, die doe ter tijt waeren jnde stede van Rijssele, ende wart daer zoo verre ondersproken, dat de partijen aen deen zijde ende aen dandere van alle haere gheschillen ende tweedrachten hem gheheelic submitteerden ende beheerden jnden wille ende ordonnantie vanden voorseyden coninck van Vranckerijcke, de welcke, naer dat hij hadde doen besoucken vande saecke, ordonneerde dat van doen voorts aen den staet ende tgouvernement vanden schependomme vande stede van Ghendt ghemaect ende beleet soude wesen ten eeuwighen daghe, jnder manieren hier naer volghende ende anders niet, dats te weten: dat de goede lieden vande stede zullen kiesen

[p. 9]

ende nommeren vier goede mannen, ende de prince ofte die daer van sijnen weghe wesen sal, andere vier goede mannen, de souffisanste ende proffijctelicxste naer haerl. goetdincken vande poorters vande stede, de welcke achte alsoo ghemaect, die deen den anderen niet schuldich en zijn te bestaene naerder dan ten derden lede, zijn schuldich te kiesen bij haeren eede XXVI goede mannen, die souffisanste naer haerl. advijse, omme de stede te regieren die jaerschaere, ende zijn die schuldich te deelene jn twee derthiene; ende en moghen de voors. acht kiesers bij haeren eede niet scheeden vande stede, daer zij vergaert werden omme de voors. XXVI te kiesene, ende niemant en mach jeghens hemlieden spreken tot dat sij de voors. XXVI ghecosen hebben ende ghedeelt jn twee derthienen. Ende up dat gheviele dat de acht kiesers vooren ghenomt niet vereensen ende veraccorderen en mochten de voorseyde XXVI te kiesene, den meesten deel van hemlieden sijn schuldich ende vermoghen datte te doene, ende dat ghedaen, soo sijn sij schuldich de XXVI, bij hemlieden ghecosen, die ghedeelt jn twee derthienen jnt schepenhuus te presenterene den ghenen, die van sprincen weghe daer zijn, de welcke zullen moghen kiesen welcke sij willen vande twee derthienen om schepenen te blijfvene vande voorn. stede dat toecommende jaer, ende dander XIII te blijfven raeden vande stede, de welke XIII raeden schuldich zijn alleenelic te kennen ende te wijsene van versteerften ende hemlieden te bewindene van paysen te maeckene; ende de XIII schepenen zijn schuldich te kennen ende te wijsene van alle andere saecken, behoorende ten gouvernemente der stede, als van schependoms weghe. Ende ontrent den eynde vanden jaere, te weten den daghe voor half ougste, de XXVI boven ghenomt zijn schuldich te kiesene bij haeren eede vier goede mannen, ende de prince ofte die van zijnen weghe wesen zal jnde

[p. 10]

stede, de andere viere, die souffisanste die sij sullen vinden om te kiesene de XXVI, die de stede gouverneren zullen de toecommende jaerschare, de welcke XXVI nieuwe ghecosen haere officien beghinnen zullen den dach van half ougste, ende de macht vande XXVI aude sal uuytgaen ende eynden up de vigile vande voors. half ougst. Ende alsoo wildet, ordonneerdet ende bevalt de voors. coninck Philips ghedaen, onderhouden ende ghewacht te wesene ten eeuwighen daghe, zonder daer jeghens te commene bij eenighen engienen noch bij andere manieren, alsoo dat blijct bij zijnen brieve, hier up ghemaect jnt jaer duyst drij hondert ende een, jn de maent van novembre, welcke ordonnantie ende previlegie voorseyt gheratiffieert, ghewillecuert ende gheconfirmeert was jnt jaer duyst III^c XLII, bij wijlent den grave Robberecht van Vlaenderen, die verclaersde ende wilde de voors. ordonnantie aldus ghebruyct ende onderhouden te wesene jn sijn voors. stede van Ghendt ten eeuwighen daghe, zonder yet ter contrarien ghedaen te sijne, ende de welcke hij dede onderhouden sijnen tijt ende zijne naercommers graven ende graefneden van Vlaenderen, voorders van mijnen voorseyden gheduchten heere, onderhouden es gheweest, sonder dat van haeren weghe yet daerjeghens ghedaen ofte gheattenteert es gheweest ter contrarie. Ende achtervolghende der voorn. ordonnantie ontrent half ougste lestleden waeren gecosen vier goede mannen van mijns gheduchs heeren weghe, Jan van Leeuwerghem, Jan van Liekeercke, M^r Jan Rijm ende Lodewijck Steenmaer, alle viere poorters van Ghendt ende notabel lieden, de welcke met den vier kiesers vande stede weghe ende naer den eedt bij hemlieden ghedaen jnder manieren ghecostumeert, hemlieden vergaedert jnt schepenhuus van Ghendt, jn een zeker camere, daertoe gheordonneert, wel secreet ende wel slutende om voort te gaene jnde kuere vande XXVI persoonen, die schepenen ende

[p. 11]

raeden worden souden vande hoogher ende neder banck jn dese jeghenwoordighe jaerschare; ende sijlieden aldus te gaeder wesende omme dieswille dat de vier kiesers vande stede weghe poochden te kiesen om schepenen te sijne Daneel Sersanders ende neghen andere, ten wille ende goetdincken vanden voors. Daneel ende zulcke als hij hadde willen noemen, ende dat ter contrarie van dien de vier kiesers van mijn gheduchs heeren weghe wel gheadverteert wesende vanden staete ende gouvernemente vanden voorseyden Daneel, daeraf hiernaer verclaers ghemaect wert, ende dat hij niet weerdich en was schepenen te wesene, noch daertoe ghecosen te sijne, noch yemant te kiesene ofte noemene vanden ghetalle vande voorseyde XXVI, ende ooc wel gheadverteert ende versekert zijnde vanden wille ende meeninghe van mijnen gheduchten heere, ende dat hij jn gheender manieren soude willen consenteren ofte ghedooghen, dat hij Daneel ende de sijne jnde wet waeren, anghesien sijn uuytwendich ende overwillichede, regiment ende de groote ghebreken, bij hem ghedaen en waeren jn dit artijckel niet angaende den voors. Daneel ende den sijnen vanden opinioene vande vier kiesers vande stede als sij bij goeden rechte niet schuldich en waeren te sijne, welcke zaecken te gaene ende veel andere te doen gaene jnde camere, daer vergaedert ende besloten waeren de voorseyde acht kiesers ende jeghens hemlieden dicwils te spreken den tijt van twee ofte drij daghen lanc ghedurende dat sij te gaeder waeren, hier jnne naectelic doende ende commende bijden voorseyden Daneel ende den sijnen, jeghens de ordonnantie ende previlegie vanden coninck Philips, ghewillecuert ende gheconfirmeert bij den graeve Robbrecht jn also verre als jnt voorseyde previlegie gheseyt es ende expresselick gheordonneert, dat niemant jeghens hemlieden en sal moghen spreken tot anderstont dat sij de voors. XXVI persoonen

[p. 12]

ghecosen zullen hebben ende die ghedeelt jn twee derthienen, als voorseyt es, up dander zijde den voorseyden Daneel bevelende de vier kiesers van mijnen gheduchten heere gheheel ende vroom jn haeren goede meeninghe ende om hemlieden vaer ende ducht te ghevene ende bij middele hemlieden te doen veranderen, dede ghemeene voys ende maere loopen onder tvolck vande stede, dat men de wet vernieuwen wilde jeghens tprevilegie vande stede, ende dat men hem versteken wilde om weldoens wille, ende om dat hij tvolck bescheermt hadde vande servituyte ende vanden laste, ende dat ghewacht ende onderhouden jn vrijheden, ende dat hem mijn gheduchte heere om dier zaecken wille jn groote harije hadde, met andere beroerlicke woorden, ter causen van welcken groote murmuratie onder tvolck was ende uuseerden eenighe van grooten ghedreeghe ende steden hem uppe jnde wapene. Ende den zelven Daneel selve maecte vergaederinghe van ghewapenden volcke jn sijn huus ende jn ander huusen ende plaetsen vande stede, ende dede versoucken, alsoo men secht, den stedehouder vanden deken vande weverie, dat hij dede vergaeren ende stellen jnde wapene die vande weverie; ende alsoo verre ghinc de saecke, dat de vier kiesers van mijn sgheduchs heere beteeckent was ende de wete ghedaen bij eenighe van haeren vrienden, die sij jnde stede hadden, de groote vreese daer sij jn waeren ende hoe de saecken gheschepen waeren ter beroerten ende wapeninghe; heindelic de vier kiesers van mijnen gheduchten heere betreckende dat eymelic met haere briefven den commissarissen van mijnen voors. gheduchten heere, alsdoe jnde stede wesende, te weten: mher Gheleyn van Alewijn, ruddere, heere van Buggenhaute, Philips van Langpré, schiltcnape, bailliu van Beerghen, ende M^r Pieter Bauwens, raet ende m^r van de requesten van mijnen gheduchten heere, jn dabsentie vanden abt van sente Pieters neffens Ghendt, commissaris met hemlieden, die sieck bleven was jnde stede van Brugghe, hoe dat sij

[p. 13]

hemlieden niet langher onderhouden en mochten, want sij waerachtelic versekert waeren jndien sij hemlieden niet en accordeerden met den vier kiesers vande stede, dat sij jn vreese waeren van vermoort te sijne, midts dat de beroerte voor handen was jnde stede. Ende es waer dat de saecke jn desen staet wesende, bij advijse van schepenen vanden jaere voorleden ende van eenighe goede lieden vande stede was over een ghedreghen, dat men bidden soude ende versoucken ande commissarissen, dat deen ofte de twee van hemlieden wilden commen bij mijnen gheduchten heere, hopende dat hij alsdoe weder ghekeert was van St. Omaers ofte jn sijn absentie bij sijnen raedt in sijn stede van Brugghe, om hier jn te vinden eenich goet middel ofte appoinctemente, dwelc de commissarissen accordeerden te doene, midts dat hemlieden den voors. Daneel ende den voorschepenen vanden jaere voorleden beloofden dat duerende haerlieder compste ofte wederkeeren gheen nieuwichede ghedaen wesen en soude als vanden vermaecken vande wet, ende dat alle saecken stant houden soude. Ende up dese hope quam jnde stede van Brugghe de voors. mher Ghelein van Alewijn ende m^r Pieter Bauwens, maer sijlieden ghescheyden wesende vande stede van Ghendt, hij Daneel ende de ghene van zijnder zijde ende aliantie pijnde te hebben ende te vercrijghen die vande weverie, om dat zij hem roeren souden jnde wapene, ende deden zulcken voys loopen ende sulc rapport doen den vier kiesers van mijns gheduchs heeren weghe, bij hemlieden sendende de schepenen vanden jaere voorleden ende oock den pensionarissen vande stede, hemlieden vertooghende de groote ancxten ende vreesen, daer sij jn waeren, up dat zij terstont niet en accordeerden met den kiesers vande stede, dat sij jn vreese waeren te verliesen huerlieder liven. Ende dit hoorende ende siende de vier kiesers van mijnen heere, hoe wel dat sij wel cause hadden van grooten duchte, nochtans de drije van hemlieden bleven vast, gheheel ende ghestadich

[p. 14]

jn haerlieder goet propoost; maer de vierde, ghenaemt Lodewijc Steenmaer, om de duchten, die men hem gaf aen deen zijde, ende de beloften, die men hem dede aen dander zijde, sonderlinghe dat men hem garanderen zoude jeghens elcken, daeraf hem briefven ghegheven waeren, beseghelt met den seghele vande stede, als qualic beraeden ende bedocht, schiet vande drij kiesers, zijne medeghesellen, ende gaf hem over ten vier kiesers vande stede ende tot haerlieder opinie. Ende terstont ditte ghedaen, ontrent een huere ende een halfve naer tvertrecken vande voorseyde commissarissen, om te Brugghe waert te commen bij mijnen gheduchten heere ende sijnen raedt, om der saecken wille voorseyt ende om de belofte, vooren verclaert, de ghene die men nu de wet noumpt ende die hem segghen schepenen ende wet, waeren uuytgheroepen, ende daernaer deden zij ontfanghen haeren eedt bij andere manieren dan tvoors. previlegie jnnehaudt, want bijden jnnehauden van dien, de kuere ghedaen, de acht kiesers ofte den meesten deel van hemlieden sijn schuldich te presenteren jnt schepenhuus de XXVI, bij hemlieden ghecosen ende die ghedeelt jn twee derthienen den ghecommitteerden jn stede wesende van sprincen weghe, de welcke sij kiesen moghen, welcke sij willen om schepenen van der kuere te sijne, dats vande upperbanc, ende dander van ghedeele, dats vande nederbanc, dwelc nu anders ghedaen es gheweest ende bij andere manieren mijn gheduchte heere ende zijn ghecommitteerde verstekende vanden rechte ende macht, die sij hadden ende schuldich zijn thebben te kiesene ende andveerdene als voorseyt es, als vande twee derthiene; van welcken rechte mijn voorseyde heere ende zijn voorders nochtans ghebruyct hebben paysibelic, bij hemlieden ende haeren ghecommitteerden tot desen jeghenwoordighen belette; ende bij dese middele, die onredelic zijn ende ongheoorloft, den voorseyden Daneel seght hem den troon vercre-

[p. 15]

ghen hebbende ende sijnen wille ende meeninghe jn al ende over al jeghen recht ende ooc jeghen den wille van sijnen prince, ende naectelick jeghens tvoors. previlegie, twelc tprincipaelste es van deser stede van Ghendt, dat sij jnghebroken hebben, waerbij, Eerw. vaders, mijn heere den abt ende prior, die hier ghesonden hebt gheweest bij mijnen gheduchten heere, muecht wel bekennen dat ghijlieden niet wel ghejnstrueert en hebt gheweest noch ghejnformeert bij den ghene, die hu hier ghesonden hebben, ende dat mijn gheduchte heere gheen cause en heeft te doene tguent dat ghijlieden aen hem versocht hebt, noch te vreden noch ghepayt te sijne vander maniere, diemen hier jn ghehouden heeft jeghens sijnen wille ende jeghens tprevilegie vander stede, want tjnhauden van dien niet onderhouden noch achtervolcht en es, alst wel claerlic blijct bij al tguent dat voorseyt es, noch ooc jnt faict angaende der kuere vanden voors. Daneel ende vande sijne om jn wette te wesene, ghemeerct dat jnt voorseyde previlegie expresselic begrepen es, dat de acht kiesers, te gaeder wesende, schuldich zijn te kiesene XXVI goede souffisante mannen om de stede te gouverneren die jaerschare, ende nochtans en hebben sijt niet ghedaen, al wast dat sij daeraf wel gheadverteert waeren, want sij hebben ghecosen desen niet jeghenstaende den voors. Daneel ende de ghene, die hij ghenomt heeft, tot neghen toe ofte daerontrent, den welcken Daneel mijn gheduchte heere niet en haudt noch en es men niet schuldich te rekenen onder goede mannen.

Ende om dat te betoonen, tes waer dat de voors Daneel Sersanders, hoe wel dat hij van goeden eerbaeren gheslachte es, jn dese stede van Ghendt van zijn svaders weghe, die een goet notabel man was, hij en heeft niet willen ghepaeyt sijn met den staet ende

[p. 16]

tgouvernement te hebben jnt ledt vande poorterie, daeraf hij gheboren es, maer bij overwille om groot regiment thebben ende bij grooter ghiericheyt om hem te verrijcken heeft ooc willen gouverneren dlet van neeringhe, ende omme daertoe te commen ende zijnen overwille daarjn te vervoorderen, het es waer dat dies leden es viere ofte vijf jaeren ofte daerontrent dat de voors. Daneel hem upghestelt heeft om te gheraeckene aen tofficie vanden overdeken vande neeringhen jnde stede van Ghendt, ende om daertoe te commen, cochte hij de vrijheyt vanden cleercoopers. Nu meerct: wat eyst dat hem een notabel poorter gaet stellen jn een neeringhe van cleercoopers om sijnen wille te vervoorderen, het en es gheen goet exempel. Ende aldus ghecocht hebbende de voorseyde neeringhe, vant middele dat hij daeraf deken bedeech, ende hij deken daeraf wesende, dede doen al sijn beste aen hem te trecken ende te vercrijghen tot sijnen accorde de cleene dekenen vande neeringhen vande stede omme thalf ougste, doe naest commende jnt jaer duyst vier hondert XLVII, thebbene tofficie vanden overdeken vande neeringhen, die doen hielt ende bediende Pieter Huerebloc, die tzelve officie niet langher bedienen en mochte dan tot den voors. half ougste doe naest commende, want hij doe twee jaeren gheweest soude hebben, ende bij expressen previlegien een overdeken van neeringhe en mach dat niet langher bedienen dan twee jaeren ten hoochsten. Ende dit siende de voors. Pieter, doe overdeken, ende dat den voorseyden Daneel, die vande poorterie was ende de twee schepenen vanden lede vande poorterie hem bij faite steken jnt regiment vanden lede vande neeringhe, ghelijck sijlieden waeren, hij gaft te kennen eenighe cleene dekenen, zijne vrienden, dewelcke daeraf niet wel te vreden en waeren, want sijlieden liever ghehadt hadden dat een man van neeringhe, ghelijc

[p. 17]

sijlieden waeren om overdeken te sijne, dan dat tvoors. dekenschap ghinghe jn handen vande poorterie. Sij trocken ooc aen hemlieden menichte vande cleene dekenen omme te wederstaene tbegrijp vanden voorseyden Daneel ende die van zijnder aliantie waeren. Ditte ter kennesse commen wesende van mijnen gheduchten heere, die doe was jn sijne stede van Ghendt, ende aensiende datter gheschillen uuyt rijsen souden binnen der stede, hij ontboot bij hem te commene Pieter Huerebloc, doe hueverdeken ende den voors. Daneel Sersanders, en seyde hemlieden dat hij verstaen hadde de tweedrachten, die tusschen hemlieden waeren om toverdekenschap, ende dat hij niet en wilde dat zulc gheschil ofte tweedracht in sijn stede waere, ende om onghenouchte te schuwene, beval hemlieden dat sijt eens ende van accorde werden souden, ende dat jnt officie vanden overdekenschap voorsien worde eenen notabelen man vanden lede vande neeringhe, ter welvaert vande stede ende vanden ghemeenen huerbuere vande zelve stede, dwelc zij mijnen gheduchten heere beloofden te doene ende bekeerden hemlieden met alles jn hem ende jn sijn ordonnantie.

Ditte niet jeghenstaende ende zekeren tijt daernaer mijne voors. heere noch wesende jn sijne stede van Ghendt, hij vernam ende wiste dat de voors. Daneel hem soo langhe soo meer hem met machte vervoorderde onder de cleene dekenen omme ten overdekenschap te commen, ende daeromme dede hij ende maecte hij veel diveersche vergaederinghen vande cleene dekenen ende andere persoonen, ende dede groote beloften diveersche dekenen, die doe waeren, ghevende officien ende diensten vande stede te ghevene ende die te deelene bij haeren wille, consente ende goetdinckene, up de peyne van valsch ende versworen gheheeten ende ghehouden te sijne, up dat hij de contrarie dede; ende daerup

[p. 18]

gaf hij hemlieden zijn briefven, gheteeckent met sijnder handt ende met sijnen seghele, daeraf hij tsindert de contrarie ghedaen heeft. Ende anderssins bij vele ende diveersche zulcke weghen vervoorderde hij hem met alle sijnder macht om tvoors. officie thebbene ende te ghecrijghene om al te gouverneren.

Dit mijnen gheduchten heere wetende ende om alle gheschillen te beschuddene, hij ontboot noch eens bij hem te commene jn zijn hof te Walle, te Ghendt, te weten den voorseyden Pieter Huerebloc, doe overdeken zijnde, Pieter Beys, Jan van Secleer ende Lieven vander Palen, over een zijde, ende over dander zijde Daneel Sersanders, Lieven de Pottere ende Lieven Sneevoet, die waeren met den voorseyden Daneel ende van sijnder partije, ende ter jeghenwoordicheyt van mijnen gheduchten heere ende vanden Eerw. vader jn Gode, mijn heere den bisschop van Doornicke ende de heere van Croy, de heere van Ruwerschuere, souverein (bailliu) van Vlaenderen, ende M^r Gillis vande Wostijne ende M^r Jooris Smile ende van mij, nu cancellier; dede hem mijn voors. heere segghen bijden mont van M^r Gillis vande Wostijne, president van sijnder camere vanden Raede jn Vlaenderen, hoe dat hij wel gheweten hadde de vervolghen, die sij ghedaen hadden ende noch deden deen jeghens den anderen, jn vele diveersche manieren om tvoors. overdekenschap, dwelc hij Daneel hendelic hebben wilde, ende dede heml. mijn voors. heere daer verclaren al wel jnt langhe, de gheschillen ende onghenouchte, die bij haerl. tweedracht commen ende rijsen mochte jn sijne stede van Ghendt, daeraf hij niet te vreden zijn en soude; badt hemlieden hendelic ende versochte dat sijlieden onder hem sevene alleenich worden van eenen accorde ende van eender vrientschepe sonder meer eenighe bende ofte partijelichede te houdene, dwelc zij

[p. 19]

ende elc van hemlieden mijn heere beloofden alsoo te doene, ende swoerent hem solempnelic jn sijnen handen. Ende dat ghedaen, mijn gheduchte heere seyde en verclaersde hemlieden dat hij niet en wilde noch zijn meeninghe ooc niet en was, dat hij, Daneel, hueverdeken ghemaect worde te half ougste naestcommende; ooc en wilde hij niet dat Pieter Huerebloc bleve, maer wilde ende was sijnen sin ende meeninghe datter een goet notabel man vanden lede vande neeringhen ende die minst partijelic waere om overdeken ghecosen te werdene. Ende als vanden voors. Daneel, mijn gheduchte heere dede hem segghen, dat hij hem naer sijnen staet wel voorsien soude van anderen staete ende officien, ende dat daeromme sijn seven te gaedere mijn voors. heere overgaven wel te tijde voor half ougste drije ofte vier notabel persoonen vanden lede vande neeringhe, omme te dier waerf ende sonder verminderthede vande costuymen ende rechten vanden zelven lede bij mijnen gheduchten heere den eenen daer uuyt ghecosen te sijne, hemlieden danckelic om overdeken aen te commene te half ougste duyst vier hondert XLVII, ende dat daertoe sij elc van hemlieden bij haeren vrienden poochden ende de handt daeranne hielden, dwelc zij beloofden ende consenteerden te doene; ende beval hemlieden mijn gheduchte heere expresselic om pays ende ruste jn sijne stede te voedene ende onderhoudene, dat sijt alsoo daden, dat sijt jn gheender manieren en daden noch en ghinghen ter contrarie up dat sijlieden beduchten sijne gramschepe ende over ghehauden te sijne over valsch ende versworen ende ghepriveert ende afghestelt ende te buyten ghedaen van alle eere ende staete onweerdich te sijne jn alle landen. Ende beval hemlieden mijn voors. heere met sijnder mont. Ende van alle dese, om de meeste vastichede, waeren ghemaect drij acten

[p. 20]

jn parchemijne, alle gheteeckent bijder handt van mijnen gheduchten heere, daeraf deene bleef mijnen voors. heere; ende eene was ghegheven Pieter Huerebloc, alsdoen overdeken, ende dander den voors. Daneel, de welcke, up dat hijse onderhouden ende achtervolcht hadde, zij hadden zeer wijselic ghedaen. Al welcke saecken voorseyt aldus ghedaen, mijnen voorseyden heere commen wesende binnen der stede van Brugghe, hopende ende meenende dat al wel onderhouden gheweest soude hebben, den voors. Daneel persevererende jn sijn eerste propoost, dede alle neerstichede, hem moghelic wesende, om tot sijnder meeninghe te commen, contrarie van dat hij belooft ende gheswooren hadde.

Ende es waer, dat ontrent twee ofte drij daeghen voor halfougst XIIII^c XLVII de zelven Daneel, niet jeghenstaende alle saecken, boven verclaert, vergaederde vande cleene dekenen van sijnder sijde totten ghetalle van XXVII ofte XXVIII, omdat dat es de meeste menichte van LIII dekenen, ende omdat die verwinne jnde kuere den minsten hoope; leeddense ende loockense jn een huus, ofte jn twee, wel voorsien van wapenen ende anderssins, ende hij hielt se alsoo dat niemant jeghens hemlieden sprecken en mochte dan hij; ende dat omdat se niemant adverteren en souden contrarie van hem; om dat se deen metten anderen spreken souden ende secretelic te gaeder commen sonder tghesichte vanden volcke, hij dede gaeten maecken jnde mueren ende ghinghen deen totten anderen. Dit aldus toebrocht zijnde bij den voors. Daneel, eenighe dit meerckende ende wetende, baeden ende versochten aen eenighe notabel persoonen, offichiers van mijnen gheduchten heere, dat sij terstont bij hem trecken wilden te Brugghe ende hem te kennen gheven hoe dat de zaecken stonden ende dat hem beliefde te vreden te sijne dat de voors. Daneel

[p. 21]

overdeken worde, ofte anderssins groote onghenouchte ende geschillen waeren up handen, dwelc de persoonen deden ende quamen bij mijnen gheduchten heere jnde stadt van Brugghe, ende seyden hem de zaecken alsoo sij waeren, hem ootmoedelic biddende dat hem ghelieven wilde ghepaeyt te sijne vande promotie vanden voors. Daneel, up dwelc mijn voors. gheduchte heere heml. andwoorde, segghende: Moet hijt dan emmers wesen, jc hadde liever ende twaere hem betere te onderhouden tguent dat hij mij ghesworen ende belooft heeft; maer liever dan onghenouchte ende gheschil jn mijne stede gheschiede, doe naer zijn beliefte. Ende anderen troost noch voordere en andwoorde mijn voorseyde heere niet. Ende hoe wel dat den zelven Daneel aldus overbrocht was ende eenighe andere met mij persevereerden jn haer propoost nievers af rouckende, hij ghinc doe onsen Vrauwen dach half ougst XIIII^c XLVII met zijne voors. dekenen jnt clooster vande Augustijnen, daer men den overdeken ghewone es te kiesene; aldaer zoo wie dat sien wilde, was hij Daneel hueverdeken ghecosen, bij dat dat hij de meeste menichte hadde van eenen deken ofte twee, midts dat hijse alsoo ghesloten ghehauden hadde als voorseyt es, dwelck een zaecke onredelic ende onweerdich was, want hij zo bij bedwanghe ende onredelicken wille voortghinc. Ende jn zulcker manieren wart hij overdeken ghemaect, ende vervoorderde sijnen wille; maer noch niet tevreden om dat den voorseyden Pieter Huerebloc, die doe deerste schepenen vanden lede vande neeringhe ghecosen was, ende hadde de leste overdeken gheweest, als voorseyt es, de macht bleven was, alsoo sij maintineren willen om te noumen de twee kiesers vande stede ten half ougste naervolghende XIIII^c XLVIII, ende ooc de macht te ghevene om te deelen de smalle officien vanden voors. lede, zo wel dat al abuysen sijn ende onredelicke zaecken, contrarie

[p. 22]

vande previlegien, de zelve Daneel, als deken wesende, wildet al hebben vanden voors. Pieter, bij overwille; te deser meeninghe belette de rekeninghe vande stede den tijt van zes daghen ofte daerontrent, totter tijt dat hij hadde sijnen wille vande smalle officien, dwelc herde quaet ghedaen was ende saecken van quaede exempele.

Ende jn dit zelve jaer, alst quam te half vastenen, dat die vande stede ghewonelic sijn haer wake te doene naer de costuyme, de voors. Daneel seyde en beroemde hem bij schepenen jn de vulle camere, dat, en hadde hij de macht niet over van Pieter Huerebloc om de kiesers te noumene talf ougste, als doe naestcommende, hij en soudet niet hauden doen noch laeten houden bij den volcke van zijnen lede de wake ghecostumeert, wat datter af commen mochte. Ende om dat hij doe de voors. macht niet en ghecreech, als begonde te ghenaecken den tijt van half ougste XIIII^c XLVIII, den voors. Daneel ende de sijne deden loopen voys ende mare dat en gave men niet over hem de voors. macht, de voors. beroerte ende wapeninghe soude gheschieden ende was ghenouch voor ooghen, maer bij grooten ende solempnelen eede, die de zelve Daneel dede ende andere met hem jnde handen van M^r Plouverel, prochiepape van Sente Michiels keercke binnen Ghendt, die een goet ende notabel man ende cleercq es, naer ghebuer ende biechtvadere vanden voors. Daneel, de welcke dede zo vele dat Pieter Huerebloc schiet van sijnder macht van te deelen de smalle officien ende anderssins, ende gafse over den zelven Daneel om alle beroerten te schuwene. Ende de wet vernieut wesende, Daneel voornoemt hielt hem herter dan te vooren jeghens den voorseyden Pieter ende de sijne, niet jeghenstaende den eedt ende belofte, die hij ghedaen hadde, ende daeromme den voors. prochiepape ende andere trocken bij schepenen van beede de bancken, te

[p. 23]

kennen ghevende de ghebreken vanden zelven Daneel, die hem wonderlic ende onredelic hadde jnt spreken ende anderssins.

Alle dese saecken ghedaen ende overleden, den zelven Daneel heeft gestroyt ende de maere doen loopen onder tghemeente ende elders jn dese voorleden jaerschare, dat hem mijn gheduchte heere heeft willen doen vermoorden, ende dat hijlieden te Ghendt ghesonden hadde om datte te doene, dwelc van hem es een groote vroetheyt ende quaede eercheyt ende wel sotte verwaentheyt met zulcke zaecken te belastene sijnen natuerlicken heere ende prince; ende es een mesdaet van quaeden exempele. Ende dat meer es, de zelven Daneel (dede) jn vanghenesse hauden twee vremde aerme ghesellen, hemlieden uplegghende dat zij dlast daeraf hadden ende uuterlic dede al sijn beste om hemlieden te doen pijnen; ende boven desen ghinck verselscapt met veel lieden ghewapent ende ghestoct, segghende dat hij hem wel wachten moeste van mijnen gheduchten heere; nochtans eyst ghenouch openbaer, hadde mijn heere willen useren van zulcker manieren, hij Daneel en hadts hem niet moghen ghewachten, ende alst zijn gheliefte waere dat te doene, hij Daneel noch de aldermeeste vanden lande en soudens hem niet connen beletten. Ende hieromme heeft mijn heere wel groote redenen up hem qualic ghepaeyt te sijne ende persevereerde altijts van quaede jn quaede.

Alst commen es ten half ougste XIIII^c XLIX, dat men schuldich es te vermaecken de wet van Ghendt, hij Daneel heetter hem jnghedreghen als voorseyt es, ter contrarie van mijns gheduchs heeren wille ende jeghens tprevilegie vande stede, ende dat jn veel manieren jnnebrekende doende ende commiterende diveersche crimenelen ende ouverhooricheden, daeraf hij weerdich es van grooter punitie. Ende nog bij grooter obstinacien

[p. 24]

schijnt dat hij hem secht ende wilt draghen als schepenen; dese saecke onghemeerct blijct wel dat mijn gheduchten heere gheen cause en heeft ghepayt te sijne vande manieren, dienende jn dese zaecke ghehauden heeft (sic) bijden voors. Daneel ende de sijne, noch mijn gheduchte heere noch niemant van zijne ondersaeten es hem Daneel noch de sijne niet ghehouden te hauden ofte heeten overschepenen van Ghendt; ende mijn gheduchte heere hautse ende rekense over ghepriveerde persoonen, ende en es zijn meeninghe niet met hemlieden te haudene ende te approberene jn eenigher manieren, aenghesien dat sij bij onrechte ende bij onbehoorlicken weghe ende jeghen tprevilegie gheeedt ende ghecosen sijn. Ende om solutie te ghevene ten ghenen dat voort ghestelt es gheweest ende gheseyt jnt generalen terme vande costuymen ende uusaigen vander stede van Ghendt, men macher generalic up andwoorden dat al eyst soo dat jn ghebreke van ghemeenen rechten ofte previlegien men mochte jn redelicke saecken aligieren ende jnbringhen usaigen, ende sonderlinghe van speciaele expresser voorsienicheyt, costuyme en macher noch en esser niet schuldich eenighe stede thebben, ende men es beter schuldich de ooghe te hebben up tprevilegie, dan up costuyme, ende sonderlinghe alsmen hem behelpen wilt met den previlegie, ghelijc men jn dese zaecken vanden vermaecken ende vernieuwen vande wet van Ghendt, daermen hem principalic fondeert up tvoors. previlegie, ende met rechten moet men daerbij rusten ende verdraghen vande costuymen ende usaigen, ghemeerct ooc dat tvoors. previlegie soo expres es ende soo sonderlinghe alst wesen mach, en de maniere die men houden moet, daerin verclaert, gheordonneert ende bevolen bij den voors. coninck Philips om te voorsiene jnde gheschillen, die waeren jnde stede van Ghendt ter causen vanden gouvernemente van diere bij middele ende onder

[p. 25]

tdecxele van haere quaede costuyme ende usaigen, die sij daer te vooren hadden, die hij al te nieuten dede, wilde ende ordonneerde bij expresse alst blijct ten beghinsele ende oock jnt hende van sijne brieven, dat teeuwighen daghe ende eeuwelic gheduerende men dat soo onderhouden ende uuseeren soude, ende niet anders, sonder nemmermeer ter contrarie te gaene ofte te doene bij gheenen juge noch bij andere manieren, confirmerende de previlegien vande stede van andere saecken, daeraf hij niet gheordonneert en hadde, sonder te confirmeren ofte approberen haere costuymen, dewelcke ooc hij jn dese saecke gheen stede hebben en wilde; ende wies hij confirmeerde, soo reserveerde hijwaert datter eenighe poincten waeren die niet rechtveerdich en waeren, dat sij gheweert souden sijn ende ghecorrigiert bij zekere manieren, verclaert jn sijne voors. letteren, zoo blijckent dan openbaerlic dat hij deser saecken angaende den voors. vernieuwen vande wet men hem fonderen moet ende rusten up tvoors. previlegie, ende dat hauden ende wachten jn sijn termen, sonder eenichsins tansiene eenighe costuymen ofte usaigen ter contrarie, de welcke men eer schuldich es te noumene corruptelen ende abuysen, dan costuymen ofte usaigen, ende dat men heeft willen spreken van dekenen ende van zeker manieren van doene van haeren zijde, angaende den vermaecken vande wet, tmach wel zijn dat binnen eenighen tijde de dekenen hebben willen aen hemlieden trecken ende hem zelven toegheven veel machten ende aucthoriteyten, ende speciaelic alsmen secht te willen noumen de vier kiesers te sijne vander stede weghe, ende daerjn hebben zij herde qualic ghedaen, ende en es niet meer schuldich ghedoocht te sijne, want bijden jnhauden vande previlegie de electie behoort toe den XXVI schepenen, ende bij gheenen jngaene en mach noch en eyst hemlieden niet

[p. 26]

schuldich ghenomen noch gheweert te sijne, hoe wel dat binnen eenige jaerschare ende tsindert eenighe tijde de voors. dekenen ghenoemt hebben de XXVI schepenen de voors. vier kiesers vande stede, ende dat naer de nomenatie der schepenen, die ghecosen hebben, men es niet schuldich daerup te lettene, want zij hebbent bij haeren wille ghedaen, ofte bij gratien, ofte bij bedwanghe, alsoo dicwils alst hemlieden goetdinct. Ende eyst ghedaen ofte gheschiet bij bedwanghe, soo en dooghet niet, ende de beschuldighe waeren schuldich af ghepuniert te sijne, ende soot langher ghedaen es gheweest naer dat jeghens tprevilegie es jeghens den ghemeenen oorboor vande stede ende jnsetene van diere, soo volchter dan dat trecht van mijnen voors. heere ende tjnhouden van de previlegie niet en mach vermindert sijn; naer dat de zaecke te kennesse comt, soo moet men ter waerheyt sonder fixie onderhouden tzelve previlegie ende versteken al tghene dat men segghen soude willen dat ghedaen es gheweest ter contrarie, jn wat manieren dat es, directelic ofte jndirectelic, ende al dies ghelijcx machmen andwoorden up dat men segghen wilde dat binnen langhen tijt ende jn veel jaeren, de vier kiesers van mijns heeren weghe met den vier kiesers vander stede ghecosen hebben om scepenen te wesene, vele vanden lede vande neeringhe ende ooc vele vanden lede vande weverie, ende dat ten half ougst lestleden sijt anders doen wilden ende sonderlinghe en wilden niet ghepayt sijn vanden voors. Daneel, noch vanden ghenen, die hij daertoe ghenoemt hadde, ghenomen dat jn tijden voorleden de vier kiesers van mijns heeren weghe te vreden gheweest zijn te kiesene met den kiesers vander stede, eenighe vanden lede vande neeringhe ende vande weverie, sij hebben dat ghedaen bij haeren vrijen danck, sonder bedwanc, ooc van tvoors. previlegie, ende en

[p. 27]

verclaert niet van wat staete ofte ambachte de XXVI persoonen, diemen kiesen sal, wesen sullen, maer secht alleenelic dat men kiesen sal XXVI goede mannen vander stede, de souffisanste naer haeren advijse, om die stede die jaerschare te regieren; ende alsoo, van wat staete ofte ambachte datse zijn, men machse nemen, behoudens datse goede mannen sijn ende daertoe nut ende oorboorlic. Ende jn deser manieren zo blijft de kuere ende es schuldich te blijvene bij de voors. previlegie jnden vrijen wille vande voors. acht kiesers; ende aldus dan up dat hier voormaels de vier kiesers van mijnen gheduchten heere met den anderen kiesers hemlieden ghewillecuert hebben te kiesene eenighe vanden lede vande neeringhe ofte vanden weverien, ende hoe wel dat alsoo gheschiet es bij vele ende langhe jaeren, dat es gheweest om datse hemlieden dochte nut ende oorboorlic wesende, ende zulcx was alsdoe huerlieder opinie; maer ten es niet gheseyt dat zij daertoe benoodicht ofte bedwonghen waeren ofte schuldich sijn te wesene dat altijts te doene ende te continueren ten wille ende poste van anderen jeghens haeren eedt ende ten laste van haerlieder consientie, bijden welcken gheen costuymen ofte usaigen hem hierjn bringhen en mochten; ende twaere ooc jeghens alle rechten divine; natuerelic civile ende moerelicken te willen bekeeren jn servituyte ende bedwanghe tghene dat jn vrijheden es, ende maer en waer de vier kiesers vanden prince niet meer schuldich te noumene sijn dienaers, maer cnapen ende dienaers vande dekenen, ende twaere naectelic jeghens tvoors. previlegie, dwelcke nu de principaelste fondatie es vande stede van Ghendt, daerup dat alle de jnwoonende schuldich zijn te rusten ende fonderene; ende met der quetse, die mijn gheduchte heere daerin heeft als prince, van sijnen weghe soo aensiet hij ooc de quetse van zijnder stede, die niet cleen en es, up dat

[p. 28]

sijt wel verstaen willen ende wel overdincken de groote sware exactien ende settinghen, die hier voormaels gheschiet sijn bijden dekenen onder tghemeene volck ende onder tdecxel vanden gouvernemente, dat zij noch wel wilden continueren, maer vervoorderende hem diet ghedooghen wilde, nochtans zijn zij schuldich bij haeren eede de handt te haudene naer haerl. macht aen de heerlicheyt van haeren prince, ende ten onderhouden vande previlegien vande stede, ende ter contrarie van dien het zijn de ghene zelve, die jnbreken de previlegien ende daghelicx overgrijpen de hoocheyt ende heerlicheyt van haeren prince jeghens den ghemeenen oorboor ende welvaert vande stede ende van allen den landen, ende speciaelic den voors. Daneel, van welcken elc levende weten ende kennen mach bij dat voors. es, sonder meer verhaels dat mijn gheduchte heere soo lancx soo meer cause heeft qualic ghepayt te sijne; ende dat oock de voors. vier kiesers van mijns heeren weghe goede ende juste cause ghehadt heeft te wedersegghen ende te belettene de kuere, die de vier kiesers vande stede doen wilden vanden voors. Daneel ende vande sijne, de welcke nochtans niet jeghenstaende al dat voorseyt es, bij verdreeghe, violencien ende bedwanghe ghedaen ende duerghedreghen, onbehoorlic ghelijck alst verclaerst es, daeromme mijn gheduchte heere niet te vreden en es noch schuldich en es ghepaeyt te sijne ende met goeder ende rechtveerdighe cause en haudt hij noch en kendt den zelven Daneel, ende noch die hem noumen schepenen wesende te Ghendt, over wet noch over schepenen; maer mijn heere en maect gheen twijfele, waert dat tvolck vande stede wiste ende gheadverteert waere vanden grooten grieve ende quetse, dat hij er jn heeft ende draecht, ende sonderlinghe den ghemeenen oorboor vande stede, sij souden zelve clachte commen doen

[p. 29]

ofte senden bij mijnen gheduchten heere ende souden hem beclaghen, ende bidden hem om remedie ende voorsienicheyt. De voorders, haer grave ende graefneden van Vlaenderen, hebben hier voortijts wel voorsien jn zulcke zaecken, ende mijn gheduchte heere, hier jeghenwoordich, en es niet minder van machte dan zijn voorders gheweest hebben. tEs waer, dat sindert den tijt, dat hij ter eerlichede commen es, XXX jaer eyst gheleden of daerontrent, hij heeft zijn landen ende ondersaeten jn goeden payse ende justicien ghehouden ende speciaelic ditte zijn landt van Vlaenderen, jn welcke, om jonste, die hij daertoe heeft, hij gheresideert heeft ende hem daerjn meer ghehouden dan jn eenich van sijne andere landen, ende boven al ghemint, ende zonderlinghe zijne stede van Ghendt, de welcke hij meer ghedaen heeft dan eenich vande andere; ende es te hemlieden waerts gheweest sachmoedich ende ontfermertich; ende dat alsoo waer es, hij heeft hemlieden meer vergheven vrij ende quycte sonder eenighen cost dan eenich van sijn andere steden van Vlaenderen, te weten es dat jnde beroerte ende wapeninghe, die men te Ghendt maecte met hopene banieren, dies mach XVIII jaer leden sijnde, of daerontrent, jnde welcke versleghen waeren Jan Boele, overdeken, Daneel van Severen ende Joos Haesbeyt, schepenen vander kuere, ende veel andere uuyt der stede ghebannen ende haerlieder goet gherooft ende ghedeelt naer haeren wille, mijn gheduchte heere vergaft hemlieden al vrij ende quycte; noch een ander wapeninghe ende beroerte, die sij maecten ende trocken met opene banieren uuyt der stede ende deden onthoofden up een schavout, up den wech van Brugghe, zeven persoonen, ondersaeten ende dienaers van mijnen gheduchten heere, sonder cause ofte verdienste, ende sonder recht ofte wet, nochtans dat sij recht ende wet begheerden, dwelck mijn heere

[p. 30]

vergaf vrij ende quycte; ende derde waerf maecten noch een beroerte ende wapeninghe, jn welcke versleghen ende vermoort was den overdeken, alsdoen ghenaemt Ghijselbrecht Pateete, jnsghelijcx ooc al vrij ende quycte, dus dan die van Ghendt hebben wel cause ende redene hemlieden grootelicx te belovene van mijnen gheduchten heere, ende Godt daeraf te danckene ende jnsghelijcx al sijn ander ondersaeten. Ende up dat zij wel overmeercken den staet ende dispositie vanden lande, neffens ende ontrent mijns voorseyts heeren lande gheleghen, ende vanden prince, diese toebehooren, ende ooc tgouvernement datter jn es, sij sullen bevinden dat mijn heere sijn lande ende ondersaeten ghehauden heeft ende haudt jn alsoo goeden payse ende justicie, als eenich prince, die ontrent hem gheseten es, ende Gode lof, tes wel jn hem te bewaerne, tonderhouden ende beschermen sijn hoochede ende heerlichede ende te corrigierene ende punierene de ghene, diet verdienen. Ende alle dese saecken heeft mijn voors. heere bevolen te segghen ulieden eerweerdighe vaders, mijn heere den prelaeten ende prior vande Chaertruesen, ter jeghenwoordicheyt vande ghedeputeerden vande steden ende wetten van Brugghe, IJpere ende vanden Vrijen, ende van sijnen raedtslieden, ende van andere, die hier jeghenwoordich zijn, ten eynde dat ghij daeraf goet ende rechtveerdich rapport doet, alsoo hij sijn betrauwen daerjn heeft, ende dat alle de ghene, diet hooren zullen, gheadverteert zijnde vande waerheyt ende hemlieden niet en rusten noch en abuseren ten lueghenen, die den zelven Daneel ende de sijne ghesaeyt ende ghestroyt hebben. Ende het schinct wel, dat die vande stede van Ghendt, jnde welcke mijn heere hier voormaels goet volck ghevonden heeft ende menichte van goede lieden, hemlieden wel gheadverteert zijnde ende beraeden wesende ende onderdanich sijnde mijnen gheduchten heere, haeren

[p. 31]

prince, als goede ondersaeten hemlieden jn deser saecke moghen voughen, sullen ende schuldich zijn te voughene ende van hem verzoucken voorsienicheyt, dwelc hij wel jn meeninghe es van doene jn zulcker maniere, dat sijn recht ende trecht van sijnder voors. stede wel daerjnne bewaert wesen zal bij der gheliefte Godts.

Al dit aldus gheseyt ende vertoocht bij der mont van mijnen voors. heere den canselier, de prelaeten ende prior ende de ghedeputeerde vanden lede, knielende alle ter eerden, ende mijn voorseyde heere deetse doe upstaen ende seyde selve hemlieden met der mont, tguendt dat hier naer volcht:

tGuent dat hu mijnen canselier gheseyt heeft, ic hebt hem bevolen te segghen ende de zaecke es waerachtich, ende daer en es gheen twijfel jn te maeckene; die voorders van Daneel Sersanders hebben goede lieden te mijwaerts gheweest ende hadden mij noode ghedaen, dat hij mij ghedaen heeft, want jeghen mij, die zijne prince ben, es hij valsch, quaet ende onghetrauwe ende versworen; ende oversulc kenne jck hem, ende die van sijner sijde aliansie sijn ende diet voort aen wesen sullen, jc salse houden ende rekenen over quaet ende valsch te mijwaerts. Jck weet wel datter zijn diet hem raeden ende favoriseerden, ende hij en eyst alleene niet, ende en heevet van hem zelven niet. Eyst niet een groote valscheyt gheweest dat hij gheseyt ende ghestroyt heeft onder tvolck, dat jc hem hebben wille doen vermoorden? seker waert dat jct doen wilde, hij, noch den meeste van mijnen lande, naer mijn advijs, en soudens hem niet connen ghewachten. Ende Godt sijts ghelooft: jc en hebbe gheene zulcken naeme ghehadt tot noch toe; niet dat jct segghe om mij daeraf te beclaghen,

[p. 32]

want jc en soudts mij niet gheweerdighen. Ende eer jc consent gave dat hij ofte de sijne schepenen wesen ofte blijfven souden jn mijn stede van Ghendt, jc liet mij liever jn sticken snijden; ende jc en gheloove niet dat men jn terme van justicien ende van rechte mochte ofte soude sustineren ter contrarie, ghemeerct dat hij sulck es als jc gheseyt hebbe; ooc alsoo varinck als ic jn dese saecke gheweten hebbe, ende de maniere, diemen daer ghehouden heeft, soo hebbe jc ontboden mijnen bailliu van Ghendt ende hebbe hem verlaeten vanden officie ende hebbe hem gheseyt dat hij mij niet meer daerjn dienen en sal. Ende ooc sal jc weeren ende doen aflaeten alle mijn andere offichiers, die jcker hebbe, want den voors. Daneel ende de sijne sijn daer ghenouch bailliu, deken ende schepenen ende al datter ghecreect, ende naederhandt sal hij hem heere vande stede maecken, up dat hij mach als andere hier voortijts hebben wanen doen; jck ende mijn lieden ende offichiers en zullen varinck daer niet meer te doene hebben, naer dat mij dijnct. Ick advertere ulieden gheerne van al dese zaecken, die waerachtich zijn, ten eynde dat ghijse jn uwe memorie haudt, ende dat elc uwer jnt sijne daeraf advertere alle de ghene, diet behooren zal, ende sonderlinghe den ghenen, die ghij daeraf sult hooren spreken, want jeghen alle waerheyt den voors. Daneel ende de sijne jnflameren daghelicx mijn volck ende jnformerense van vele lueghenen jeghens mij ende jeghens mijn dienaers; ende tgheeft mij groot wondere ofte mijn lieden van Ghendt sulcx zullen willen hauden ende draghen sulc eenen man, als de voors. Daneel es jeghen mij, die hemlieden altijts gheweest hebbe ghenadich prince; want alle zaecken, die sij mij noynt (sic) mesdeden, jc hebt hemlieden liberalic vergheven om de groote minne, die jc themlieder waerts hadde, dwelc ic niet ghedaen en hebbe gheen van mijn andere ondersaeten.

[p. 33]

Ende mijn voors. gheduchte heere boot te tooghene ende ghevene den ghedeputeerde van Brugghe, IJpere ende vanden Vrijen, de briefven ende acten van eeden, ghedaen bijden zelven Daneel naer zijn andwoorde; maer zij andwoorden dat zij hielden ende beter gheloofden dan de brieven, belovende naer andwoorde de voors. prelaeten ende prioor vande Chaertruesen goet ende waerachtich rapport te doene daeraf der stede van Ghendt ende dander ghedeputeerde, ooc elc jn tsijne. Ende alsoo schieden sij van mijnen voors. heere den hertoghe van Bourgoingnen.

Jn dit jaer van XIIII^c LII, up den X dach van Maerte, jnde halfvasten weke, wiert een accordt ghemaeckt tusschen den prince ende die van Ghendt; ende de wet wiert vermaect alsoot den prince begheerde; ende heer Gheeraert van Ghistele wiert hoochbailliu van Ghendt. Doen wierden ghebannen, die de beroerte hadden helpen maecken tusschen den prince ende die van Ghendt, te wetene Pieter Beys, P^r Huereblock, Lieven vande Pale, Christoffels de Grave ende Pieter Goetghebuer. Doen quamen vier ghesellen vande weverien, uuyt laste vanden prince, te Ghendt omme beroerte te maecken binnen der stede en begheerden thebben drij persoonen, die binnen Ghendt waeren, te weten Daneel Sersanders, Lieven de Pottere, overdeken, ende Lieven Sneevoet, om den prince sijnen wille daermede te doene, souden die van Ghendt pays hebben - twelck hemlieden ontseyt was. Daer naer quamen zij wederom met briefven ende seghelen, begheerende den zelven heesch, maer twas hemlieden noch eens ontseyt. Ende dit waeren ghesellen van avontueren, diet up sauvegaerde vanden prince deden; deene was ghenaemt P^r Pincke,

[p. 34]

dander Bauduyn de Hamere, de derde Coolbrant. Corts daernaer ontboot hertoghe Philips die van Ghendt, dat uuyt elcke neeringhe een teghen hem souden commen spreken te Dendermonde up saulfconduicte; zijlieden, daer commende, zoo begheerde hij de voors. persoonen thebben, oock dat hij de wet vermaecken wilde te sijnder belieften, ende dit en wilde den prince niet afgaen. Hierop was te Ghendt collatie ghehauden ende men sout al ontseyt hebben, maer binnen middelen tijde quam Collaer vander Clite, souverein (bailliu) van Vlaenderen, ende heer Gheert van Ghistele, hoochbailliu van Ghendt, met briefven, segghende, dattet al pays was ende dat die bovenscreven drij persoonen bij den prince trecken souden om hem verghiffenisse te bidden. Ende als zij bij hem ghecommen waeren, zo dede hijse uuyten lande bannen, te wetene Daneel Sersanders twintich jaer, Lieven de Pottere XV jaer ende Lieven Sneevoet thien jaer. Dit ghebuerde den XIII dach van Hoymaent jnt voors. jaer.