Darwinia

Een roman uit een nieuwe wereld

[p. 124]

Een hoofdstuk, dat kan genoten worden onder een middagdutje, waaruit de lezer zachtkens wordt gewekt door eene sentimenteele liefdes-idylle met pauzeeringen.

't Is mij van jongsaf zoo geleerd, dat men aan 't slot van een historisch tijdvak een blik werpt op den toestand van 't volk, dat de eer geniet van met zijne namen en jaartallen onze hersenen te kwellen. Jawel, 't is een heele toer om zoo'n tijdvak erin te krijgen, - 't vergeten gaat vrij wat vlugger van de hand -; en dan vonden wij 't in onze leergrage jeugd altijd eene aangename verpoozing, als het brokje cultuurgeschiedenis eens weer aan de beurt kwam. Dan ging onze leeraar redenaties houden, waarnaar we niet luisterden, omdat we heel wel wisten, dat hij dan zoowat voor zijn eigen pleizier sprak en dingen vertelde, waarover hij in de volgende les toch niet zou ondervragen, of waarbij men volstaan kon met een onverstaanbaar antwoord te brabbelen.

Wij willen thans eveneens onzen lezers na 't vermoeiend overzicht over zoo vele historische feiten, hetzelfde slaapverwekkende genot gunnen.

Waarom hebben de oude Grieken, voor wier dichterlijke natuur 't eene behoefte was om zich al het abstracte en levenlooze in zinnelijke en bezielde vormen voor te stellen, - waarom hebben die oude Grieken niet eene godin Zelfzucht afgebeeld en aangebeden?

[p. 125]

Omdat zij niet onder menschelijke vormen kan gebracht worden?

Eilieve, waarom niet?

Zij ziet er knap en welgedaan uit. Want zij pleegt zich zelve geen oogenblik te vergeten en behoorlijk te verzorgen.

Zij is toegerust met alles, wat een rechtschapen mensch zooal pleegt te hebben. In de eerste en vernaamste plaats noem ik de maag. Jawel, Zelfzucht heeft eene ijzersterke maag. En zoolang als die regelmatig werkt, kan een mensch het lang uithouden.

Zelfzucht heeft ook hersenen. Wel zeker: zij is niet de goddelijke Onbewuste van onzen philosoof von Hartmann. Zij is bedachtzaam en rekent fijn als de beste koopman. Zelfzucht heeft geene dwaze invallen, geene dolle buien. Zelfzucht weet heel goed, wat zij wil. En als zij dat niet weet, dan is zij niet de echte zelfzucht.

Maag en hersenen.... Wat heeft een mensch meer van noode? Hersenen, die werken ter wille van eene maag, en eene maag, die de kracht aanvoert om de hersenen te voeden... Klaar zijn wij!

Wel zweeft daar, zooals dwepers beweren, boven de denkende hersenen nog zoo'n andere schim, die ze gemoed plegen te noemen. Doch Zelfzucht redt het heel wel zonder dat problematisch appendix van den mensch.

Och, de Grieken hebben haar niet afgebeeld, omdat ze haar niet wel een bijzonder karakter konden toekennen. Ik denk, als zij den glanzigen god of godin in 't marmer hadden uitgebeiteld, zou ieder man en iedere vrouw gezegd hebben: is dat een ideaal wezen? - 't Stelt niemand anders voor dan mij en u en hem en haar en al mijne collega's, die 't brood der aarde eten.

Nu, deze nooit afgebeelde godin kon tevreden zijn over de vereering, die haar werd toegebracht in Darwinia.

[p. 126]

Doch ik heb u een stukje cultuurgeschiedenis beloofd. Omdat ik echter merk, dat mijn verhaal vrij droog wordt, en vooral omdat er toch al veel te weinig van liefde in voorkomt, wil ik u eerst tot afwisseling geven eene kleine

Liefdes-idylle.

Karel had een goed oogje op Lina. Want Lina had gevulde vormen en flikkerende oogen. En Lina was ook lang niet onverschillig voor Karel. Want Karel was een goed gebouwd en krachtig jongman.

Karel was op bals in de gelegenheid geweest om op te merken, dat Lina's gevulde vormen geen boerenbedrog waren. Lina had zich door Karel's onvermoeid dansen en door de kracht, waarmede hij haar omvatte en optilde, bespeurd, dat hij stalen spieren bezat.

Derhalve beminden Karel en Lina elkander.

Maar Karel's middelen veroorloofden hem nog niet om er eene vrouw op na te houden. Lina's vader vond, dat hij zijn geld beter kon gebruiken, dan door aan zijne dochter een bruidschat te schenken. Zij had hem buitendien aan de universiteit te Nieuw-Berlijn al geld genoeg gekost.

Karel moest dus arbeiden, gelijk Jacob om eerst zijne Lea en, toen hij aan haar en haren kinderzegen nog niet genoeg had, ook Rachel te verdienen.

Maar hij won zijn geld niet met schapen te hoeden. Neen, hij richtte met eenige kornuiten van goeden naam eene maatschappij van levensverzekering met enorme premiën op.

En hij werkte ook niet zeven, laat staan, veertien jaren. Neen, slechts zeven maanden. Toen ging de maatschappij volgens Darwiniaansche gewoonte failliet en redden de oprichters zich met een aanzienlijk kapitaal.

Karel had zich dus door wijs overleg en energie tot

[p. 127]

een gelukkig sterveling gemaakt Nog in den bloei der jeugd kon hij onbekommerd het loon van zijne inspanning genieten.

Hij geeft der lieve Lina een ‘rendez-vous’ op zijne kamer. Zij aarzelt niet om aan zijne uitnoodiging gehoor te geven, doch heeft een geladen revolver aan haar warmen boezem verborgen, om te zorgen, dat haar geliefde zich geene vrijheden veroorlove, voordat een deugdelijk accoord gesloten is.

Lina, lieve Lina, roept Karel haar bij het binnentreden toe en wil haar in de armen klemmen en naar de sofa dragen. Doch Lina, die zich zelve niet vertrouwt, omdat ook in haar veidiefd gemoed de hartstocht bruist, haalt den revolver voor den dag en zegt: neen, mijn liefste, zoover zijn wij nog niet. Laten wij ordentelijk plaats nemen en onze zaken overleggen, gij daar achter de tafel op de sofa, ik hier op een stoel. En veroorloof mij, dat ik den revolver voor mij legge. Wat wilt gij?

U trouwen. Wat anders, voorwerp van al mijne wenschen, zoet beeld mijner droomen?

Maar gij zijt arm.

Neen, mijn schat, sedert gisteren ben ik rijk.

Laat zien, trouw hart!

Uit de verte toonde Karel haar kostbare papieren, terwijl hij een wantrouwenden blik op den revolver sloeg.

Lina werd verteederd en zeide: gij hebt mij zoolang eene trouwe liefde toegedragen, dat ik wil aannemen, dat ze niet valsch zijn.

Nu, wat zegt gij? vroeg Karel zegepralend, - zelf verdiend voor u en voor u alleen!

Hoe wilt gij trouwen, - was de nadere vraag van Lina, - op de oude of op de nieuwe manier?

Op de oude, riep de vurige minnaar, - nimmer wil ik u aan een ander overgeven. Dat zou het uur van mijn dood zijn.

[p. 128]

Bah, bracht Lina hiertegen in, - dat zou vervelend worden. Als gij volgens de nieuwe manier wilt trouwen, kunt gij mij krijgen. - -

Hier ben ik, helaas, genoodzaakt mijne idylle door eene ophelderende aanteekening af te breken. Die Darwiniaansche wereld heeft zoo veel eigenaardigs, dat men nooit ongestoord in een adem kan doorvertellen. Gij vraagt: wat bedoelden onze jonge luidjes met de oude en nieuwe manier van trouwen?

Tot inlichting diene dan, dat de nieuwe manier bestond in een tijdelijk huwelijk. De partijen contracteerden voor eene maand of zoolang, als hun goeddacht, samen de genoegens van 't huwelijk te smaken, na verloop van welken tijd beiden weer vrij waren. Dat was eene heerlijke instelling. Altijd wittebroodsweken, weinig huiselijke twisten, geene echtscheidingen. -

Misschien komt ook het drieste optreden van een meisje als Lina uit den fatsoenlijken stand van Darwinia den lezer een weinig onnatuurlijk voor. Ook hierover een woord van rekenschap; en daarmee zal tegelijk een tip worden opgelicht van den sluier, waarmee vroeger een geheimzinnig punt voor ons bedekt bleef. De lezer zal zich misschien herinneren, dat wij vroeger, van de studie der dames sprekende, verhaalden, dat de bij uitsluiting voor de schoone sekse gehouden colleges van zekeren professor Schlauer trouw bezocht werden. Andere lessen woonden zij slechts bij, 't zij uit sympathie voor een fraai gebaarden leeraar, 't zij om hare mannelijke medestudenten te braveeren en den boel een weinig in de war te schoppen, - met uitzondering, moet ik er bijvoegen van de medische colleges, waar akeligheden en vieze dingen vertoond werden, - die deelen, zooals ieder weet, ook in onzen tijd reeds in de bijzondere voorliefde der enkele vrouwen, die onze universiteiten met hare tegen-

[p. 129]

woordigheid vereeren. - Professor Schlauer hield zeer familiare voordrachten over... ja, over... och, 't indecente woord wil mij niet goed uit de pen. - Misschien heeft het Fransen er wel een beschaafden term voor... Enfin, - in welsprekende bewoordingen, met hulp van afbeeldingen en tal van voorbeelden schilderde hij de doodelijke gevolgen, voorvloeiend uit gebrek aan intimen omgang tusschen de beide seksen. - Aan den anderen kant somde hij al de bezwaren van den huwelijken staat op. - Een echtverbond, zeide hij, is eene dwaze zelfopoffering van beide partijen; 't is eene misdaad zich zelven en een ander wezen levenslang een drukkenden last op te leggen; 't is de aanleiding tot het krijgen van een ongeoorloofd aantal kinderen. Kinderen zijn, hoe men 't ook uitrekene, een lastpost, eene vreeselijke zelfopoffering voor de bezitters. En dan het schrikbeeld der overbevolking! Ja, als de menschen op de oude manier bleven huwen, zon 't niet vele jaren duren, of in een staat als Darwinia, die nooit in oorlog was gewikkeld, zou de bevolking zoo ras in de verhouding van eene meetkundige reeks toenemen, dat op 't laatst de menschen ertoe zouden gebracht worden om elkander te verslinden. Den eenigen uitweg tegen de hygiëene gevaren van den ongehuwden en de niet geringere sociale bezwaren van den gehuwden staat voor zijne vrouwelijke toehoorders, vond Schlauer in het tijdelijk huwelijk. Huwelijken, liefst zoo kort mogelijk. Daarbij leerde hij aan zijne toehoorderessen zekere wetenschappelijke experimenten, die, al kende ik ze, de dwaze preutschheid onzer dagen mij zou verbieden in een onwetenschappelijk boek, als dit is, te laten drukken.

Deze lessen werden in ademlooze stilte aangehoord. Onder de gevolgen voor het practische leven, die zij hadden, noem ik alleen dit, dat de jonge dames van

[p. 130]

Nieuw-Berlijn optraden met zeker zelfvertrouwen, dat men in ouden tijd niet bij de schoone sekse placht waar te nemen. De vrouw gevoelde zich niet meer het van mannelijke genade afhankelijke wezen, door zekere onvermijdelijke natuurwet eendeels tot terughouding en anderdeels tot laffe pogingen, om een man voor altijd aan zich te kluisteren, gedwongen. De vrouw op Darwinia gevoelde zich ontslagen van alle natuurlijke en maatschappelijke banden. - Vanhier het flinke optreden van een fatsoenlijk meisje als Lina.