Fyffes heten nu Chiquita

(1968)–Eduard Visser– rechtenstatus

 
Day O Day O
 
Daylight come and we wan' go home
 
Day is that day is that day is that day is that day o
 
Daylight come and we wan' go home.
 
Work all night and drink all rhum
 
Daylight come and we wan' go home
 
Top banana till the morning come
 
Daylight come and we wan' go home
 
Com' mister Tallyman, tally me banana } 2
 
Daylight come and we wan' go home } 2
 
Six foot seven foot eight foot bunch } 2
 
Daylight come and we wan' go home } 2
 
Day is that day o
 
Daylight come and we wan' go home
 
Day is that day is that day is that day is that day o
 
Daylight come and we wan' go home.
 
A beautiful bunch of right banana
 
Daylight come and we wan' go home
 
I see deadly black tarantula
 
Daylight come and we wan' go home
 
Six foot seven foot eight foot bunch } 2
 
Daylight come and we wan' go home } 2
 
Day is that day o
 
Daylight come and we wan' go home
 
Day is that day is that day is that day is that day o
 
Daylight come and we wan' go home
 
Com' mister Tallyman tally me banana } 2
 
Daylight come and we wan' go home } 2
 
Day O Day O
 
Daylight come and we wan' go home
 
Day is that day is that day is that day is that day o
 
Daylight come and we wan' go home.

(Belafonte, Burgess, Attaway)

Fyffes

Zwaarddragers

40 × 30 × 30

Het begint altijd met stekelbaarsjes. Van ijzerdraad, een stok en een lap oude vitrage maak je het schepnet. Je vangt er vier of vijf in een kikkerslootje, een jampot of weckfles doet dienst als aquarium. Het is leuk om ze te vangen en leuk om er naar te kijken, maar het is gevaarlijk, want als je er niet tijdig mee ophoudt...

Alexander Brak was negen jaar toen hij je al haarfijn het verschil kon uitleggen tussen Gasterosteus aculeatus en Gasterosteus pungitius, de eerste heette ook wel driedoornige stekelbaars en bouwde zijn nest op de bodem, de andere had negen of tien doorns op zijn rug en maakte boven de grond een nest. Voor een gewone jongen van negen is een stekeltje een stekeltje, die weet hoogstens nog het verschil tussen een vrouwtje en een mannetje te vertellen en daar is het mee afgelopen.

Alex z'n vader was met vervroegd pensioen gegaan. Hij had zijn hele leven bij de spoorwegen gewerkt, eerst op Java in Indië, daarna nog een aantal jaren in het vaderland. Op z'n vierenveertigste was hij getrouwd met de moeder van Alex, die toen zesendertig was, en een jaar later kregen ze hun zoon. Toen Alex elf was werd vader Brak gepensioneerd. Hij was oud voor zijn jaren, met zijn zilvergrijze haar en zijn altijd pijnlijke, kwetsbare rug.

Vader en moeder Brak waren in alle rust dol op hun zoon, die op school een leerling was die aanzienlijk bo-

ven de middelmaat uitstak, altijd ijverig en zeer leergierig. Zij hadden reden om te hopen op een schitterende carrière, en daarvoor getroostten zij zich dan ook alle moeite en opofferingen. Alex moest hoogleraar worden, het gaf niet waar of waarin. Zij droomden samen in stilte, en telden geduldig de jaren. Het was geen echte droom; ieder jaar bracht de zekerheid dichterbij. De beroemde prof. dr. Alexander Brak, Nobelprijswinnaar, enige zoon van een eenvoudige spoorwegbeambte. Het lag allemaal binnen zijn bereik.

Voor het toelatingsexamen van de HBS slaagde hij met drie negens en een acht. Hij was toen twaalf en kreeg zijn eerste echte aquarium. De bak had zijn moeder in een tweedehands rommelzaakje gekocht, hij mat 40 bij 30 bij 30 en er deugde niets aan, maar met eindeloos geduld en eenvoudige middelen had vader Brak het roest van de hoekijzeren randen gekrabd en geschraapt, de plaatsen waar het lekte afgestoken en opnieuw gestopt, het ijzer keurig wit geschilderd en de ruiten glanzend schoongepoetst.

De hele vakantie had Alex werk om de bak in te richten. Aangezien een verwarmingselement veel te duur zou komen, moest het een inlands aquarium worden. Daar kwam toch ook het een en ander voor kijken. Niet alleen moest een keuze gemaakt worden uit de beschikbare planten, ook de soorten vissen die de bak zouden bevolken moesten bepaald worden.

Haast iedere dag trok hij er op uit met zijn schepnet en weckfles om te proberen de geschikte plant of een raszuiver visje te bemachtigen. Soms legde hij afstanden af van zestig tot tachtig kilometer, dit alles op de oude

fiets van zijn vader.

Maar toen Alex voor de eerste maal naar de nieuwe school vertrok, stond er dan ook op zijn kamer een bak die er wezen mocht. Tussen de frisgroene stengels en bladeren van de planten gleden een aantal vaalgekleurde visjes door het water, rustig en tevreden, als volkomen in hun element. De inhoudsopgave naast de bak, geschreven op een stuk wit karton, vermeldde in het duidelijke handschrift van hun zoon:

Inlands aquarium, eigenaar Alex Brak

Inhoud:

Elrits (Phoxinus phoxinus) 5 st. (2 man, 3 vrouw)
Hondsvisje (Umbra krameri) 3 st. (1 man, 2 vrouw)
Modderkruiper, Grote (Misgurnus fossilis) 1 st. (man)
Moerasslak (Viviparus viviparus) 3 st.
Posthoornslak (Planorbis corneus) 2 st.
Naaldwaterbies (Heleocharis acicularis) 2 st.
Penningkruid (Lysimachia nummularia) 1 st.
Pijlkruid (Sagittaria subulata) 3 st.
Waternavel (Hydrocotyle vulgaris) 2 st.

De nieuwe school, de nieuwe leerstof leverden voor Alex geen problemen op. Hij hoorde vanaf het begin bij de besten van zijn klas, en was bovendien onmiddellijk de grote uitblinker in wiskunde. Zijn lessen leerde hij snel en makkelijk, nooit las hij een boek of het moest al een leerboek of wetenschappelijk werk zijn en in zijn vrije tijd zat hij alleen voor zijn aquarium of aan het water om voedsel voor zijn visjes te halen of om nieuwe bewoners voor zijn bak te vangen. De dieren kregen altijd vers en goed voedsel en zagen er steeds gezond uit. Nooit ging er een dood. Ja, een keer, maar dat was van ouderdom, dat was de grote modderkruiper.

50 × 40 × 40

De eerste tropische bak! Via de plaatselijke vereniging van aquariumhouders had vader Brak de hand weten te leggen op een grotere bak met toebehoren, wat wilde zeggen beplanting, verwarmingselement met thermostaat, vangklok, hevel, kap met ingebouwde verlichting. De afmetingen waren 50 bij 40 bij 40, ruim genoeg voor een beginnende tropische liefhebber, had men vader Brak verzekerd.

Alex was overgegaan naar de vierde klas, hij had de Bafdeling gekozen. Ach, wat viel er nog te kiezen voor een jongen die louter negens en tienen haalde voor wis-, natuur- en scheikunde? Maar omdat vader Brak van oordeel was dat een overgang van drie-HBS naar vier-HBS gelijkstond met een eindexamen driejarige HBS, wat hij vroeger namelijk zelf had gedaan voor hij naar Indië ging, en omdat zijn zoon met zo'n schitterend rapport was thuisgekomen, hadden hij en zijn vrouw besloten om de hartewens van hun zoon in vervulling te doen gaan, ook al mocht dat dan een flinke som kosten. Een bak met toebehoren dus, de inrichting zou de jongen zelf moeten bekostigen.

De keuze was natuurlijk al lang tevoren bepaald. Alex kende de weinige boeken die de openbare bibliotheek in zijn woonplaats over het onderwerp bezat van achte-

ren naar voren. Per brief informeerde hij bij de grootste vissenhandel in de stad of zijn vissen voorradig waren. Verder beschreef hij in het kort wie hij was, hoe lang hij reeds een inlands aquarium bezat, hoe en waarmee hij dat had ingericht, wat zijn ervaringen waren en hoe weinig geld hij maar kon besteden in verband met het geringe inkomen van zijn vader.

Drie dagen later kreeg hij een brief terug van de handelaar. Deze zei dat hij met belangstelling van zijn ervaringen had gelezen, dat hij hem graag in zijn zaak zou ontvangen, dat de gevraagde vissen zeker voorradig waren en dat hij hem een bijzondere korting van 30 procent op de normale handelsprijs kon toestaan.

De eerstvolgende zaterdag zat Alex al vroeg in de trein naar de stad, en pas 's middags om vijf uur kwam hij weer thuis, met de dichtgeknoopte plastic zak met inhoud als een stuk kostbaar porcelein in zijn handen.

Het water was natuurlijk al op de juiste temperatuur gebracht, zodat de vissen direct in de bak gezet konden worden. Zijn vader en moeder mochten nog voor het avondeten op zijn kamer komen. Trots stond Alex ernaast. Hij zei niets.

Op de vraag wat voor soorten er nu wel precies in zaten, en hoeveel het er waren, antwoordde hij door met ingehouden stem de nieuwe kaart met de inhoudsopgave voor te lezen. Toen dat gebeurd was bleef zijn moeder, hoofdschuddend om zoveel geleerdheid, op ruime afstand van de bak staan kijken, maar vader Brak wilde het zelf ook wel eens zien, en las het glunder nog een keer voor, met veel haperingen en verbeteringen:

Tropisch aquarium, eigenaar A. Brak

Inhoud:

Barbus conchonius (pracht barbeel) 4 st. (2 man, 2 vrouw)
Hyphessobrycon rosaceus (roze tetra) 4 st. (2 man, 2 vrouw)
Lebistes reticulatus (guppy) 2 st. (man, vrouw)
Platypoecilus variatus (rode platy) 2 st. (man, vrouw)
Planorbis corneus (posthoornslak) 4 st.
Viviparus viviparus (moerasslak) 5 st.
Ceratopterus thalictroides (eikebladvaren) 1 st.
Elodea densa (Argentijnse waterpest) 2 st.
Leptochilus decurrens(Javavaren) 1 st.
Myriophyllum brasiliense (parelend vederkruid) 3 st.
Nuphar luteum (gele plomp) 2 st.
Synnema triflorum (vaantjesplant) 1 st.

De inhoud van het inlandse aquarium ging terug in het water, alleen de moerasslakken en posthoornslakken verhuisden mee naar de nieuwe bak.

Op school bleef het goed gaan, weliswaar was de hoeveelheid vrije tijd aanzienlijk verminderd, maar trouw trok Alex er toch iedere paar dagen op uit om levend voedsel voor zijn vissen te halen.

Hij begon nu ook de mogelijkheden van het zelf verderkweken ernstig te onderzoeken, voor welk doel het oude koudwateraquarium geschikt zou zijn mits hij de beschikking had over een tweede verwarmingselement.

Op aanraden van vader Brak bezocht hij een keer een tentoonstelling van de plaatselijke vereniging van aquariumhouders. Men vroeg hem daar of hij er niet voor voelde lid te worden, maar hij bedankte beleefd en vertoonde zich er nooit weer.

Van zijn zuinige zakgeld, gevoegd bij wat hij ver-

diende met het wegbrengen van lege medicijnflesjes en het innen van het statiegeld, kon hij binnen een half jaar een nieuw verwarmingselement kopen bij dezelfde handelaar in de stad, ook tegen dertig procent korting. Het oude element kwam dus in de vroegere koudwaterbak, het kweken kon beginnen!

Na enkele maanden al had Alex een aantal fraaie, raszuivere guppen gekweekt. Het aquarium op z'n kamer kwam er steeds mooier uit te zien, de inhoud en inrichting werd al rijker en interessanter, want haast iedere maand maakte hij de reis naar de stad om bij de handelaar zijn eigen kweek te ruilen voor geld of exemplaren van nieuwe soorten. Al het op die manier verdiende geld legde hij nauwgezet apart.

80 × 50 × 50

De bak, die voor hem klaarstond toen hij thuiskwam met het einddiploma HBS-B en de prijs voor de beste resultaten in de exacte vakken, was de grootste maat die men in de handel kon krijgen. Tachtig bij vijftig bij vijftig, als je nog groter wilt moet je hem speciaal laten maken, vertelde vader Brak half vrolijk, half zorgelijk. Alex knikte vol begrip, en schudde zijn ouders de hand om hen te bedanken.

Het nieuwe aquarium zou de vloer van zijn kamer natuurlijk te zwaar belasten, ook het risico van glasbreuk was nu te groot geworden, zodat beneden in de voorkamer ruimte gemaakt werd voor standaard en bak. De oude rooktafel met dofkoperen blad en bijbehorende rieten stoel die vader Brak uit zijn Indische jaren had overgehouden, waar hij toch bijna nooit in zat, moesten plaats maken en verhuisden naar de zolder.

De beurs waarop Alex studeerde was vanzelfsprekend niet ruim, maar het voordeel van het iedere dag met de trein naar de stad reizen was duidelijk: hij kon in de vrije uren tussen de colleges en practica in de winkel van de handelaar zijn. Een enkele keer hielp hij daar ook wel eens een klant, maar daar bleef het bij. Herhaalde vragen van de handelaar of hij misschien bij hem in vaste dienst wilde komen negeerde hij volkomen.

De grote bak thuis, waar hij nu alleen in de avonduren

en het weekeinde bij kon zijn, ontlokte menige buurjongen of voorbijganger verbaasde uitroepen van bewondering. Vooral in het donker was het een lust voor het oog, een schitterend tableau vivant.

Kijk maar:

Tropisch speciaalaquarium, eig. A. Brak

Inhoud:

Pterophyllum scalare (Brazil. maanvis) 9 st. (5 man, 4 vrouw)
Cryptocoryne becketti, 3 st.
Cryptocoryne nevelli, 4 st.
Sagittaria chinensis, 3 st.
Vallisneria gigantea, 2 st.

Nog voordat Alex het kandidaatsexamen wis- en natuurkunde had afgelegd kreeg vader Brak een lichte hartaanval. Gelukkig waren de gevolgen niet ernstig, hij mocht zich alleen absoluut niet meer inspannen en zijn dagelijkse middagwandeling, meestal een uur of langer durend, werd teruggebracht tot tien minuten aan de arm van zijn vrouw.

160 × 65 × 65

Voor het examen slaagde Alex met minder schitterende resultaten dan gewoonlijk, natuurlijk nog wel erg goed, maar misschien was het daarom dat hij het aanbod van zijn ouders om een groot aquarium voor hem te laten maken resoluut van de hand wees.

Niet lang daarna werd er op zijn eigen kosten in de voorkamer een enorme bak geconstrueerd die 160 bij 65 bij 65 mat. Ook alle benodigde apparatuur werd door hem zelf bekostigd. Hij was een zuinig student en hield nog geld over van zijn beurs.

De omgang met medestudenten ontweek en vermeed hij zoveel mogelijk, evenals hij dat op de middelbare school had gedaan. Een enkele keer was een kort gesprek niet te vermijden, bijvoorbeeld wanneer een jongen zijn dictaten had geleend om over te schrijven, en deze teruggaf. Maar over andere dan studiezaken sprak hij met niemand.

De vissenhandelaar probeerde soms ook om hem aan het praten te krijgen over zichzelf, zijn plannen, zijn ideeën, of zijn familie. Verder dan korte, vage mededelingen kwam het nooit. Toch was de man kennelijk erg op hem gesteld geraakt, want toen hij hoorde van het nieuwe superaquarium dat Alex tot zijn beschikking had, riep hij enthousiast dat hij het helemaal gratis mocht inrichten, hij kon alle soorten vissen voor niks

krijgen, voorradig of niet voorradig, ja, al moest hij ze speciaal uit het Amazonegebied laten komen!

Alex bedankte hem voor zijn vriendelijke aanbod, maar wilde er toch geen gebruik van maken, hij stond erop de normale prijs te betalen, dat wou zeggen de winkelprijs minus dertig procent.

Na maanden van studeren, na uitgebreide onderzoekingen in de vakliteratuur, had hij een uitgebalanceerde bevolking samengesteld, waarin de mooiste, de gewoonste en ook de kostbaarste soorten vertegenwoordigd waren, uiteenlopend van alledaagse guppen tot chocolade gurami's.

De enige medestudent die wel eens voorstelde om bij hem op bezoek te komen wimpelde hij beleefd maar beslist af, maar zijn vriend de hand laar kon hij dit niet blijven weigeren.

Zo gebeurde het dat hij de man op een natte zondagmiddag van het station haalde. De handelaar gunde zich nauwelijks de tijd om het kopje thee dat Alex z'n moeder had ingeschonken leeg te drinken, de sigaar die vader Brak hem had gepresenteerd stak hij tussen de lippen zonder dat die brandde, huiverend bleef hij voor het kolossale aquarium staan, huiverend van ontroering.

Na daar lange tijd zwijgend gestaan te hebben keerde hij zich opeens om, drukte vader en moeder Brak de hand, mompelde iets als - nooit van m'n leven gezien, kan m'n ogen niet geloven, geniaal - en was het huis al weer uit, op weg naar het station.

Het doctoraalexamen leverde Alex de aantekening cum laude op waar hij recht op had. Hij was in recordtijd

met de studie klaar, dat was in deze faculteit aan deze universiteit beslist een unicum, vertelden hem de hoogleraren na afloop. Binnen enkele weken hoopte een van hen zich met hem te verstaan over de verder te volgen weg, zij waren overigens eensgezind van mening dat hem een belangrijke wetenschappelijke carrière wachtte. Intussen kon hij van de inspanningen bekomen, een periode van welverdiende vakantie, hij moest maar eens een tijdje op zijn lauweren rusten, jahaha.

Niet veel langer dan een week later verliet Alex 's avonds laat in alle stilte het ouderlijk huis, liep naar de spoorlijn die zijn woonplaats met de stad verbond, wachtte kalm en liet zich dwars voor de eerstkomende trein op de rails vallen.

Zijn vader overleefde hem nog tien maanden. De zorg voor het enorme aquarium was moeder Brak teveel, ook al maakte zij gebruik van droogvoer, zij schreef de vissenhandelaar uit de stad of deze er misschien belangstelling voor had.

De man, die een jaar daarvoor als enige van buiten de familie bij de begrafenis tegenwoordig was geweest, verscheen prompt de volgende zondag. Na het kopje thee liep hij langzaam de voorkamer in en bleef aandachtig voor de bak staan.

Achter het dikke glas zwommen de kleurige visjes heen en weer, omhoog en naar beneden dat het weer een lust was. Plotseling keek de man om zich heen alsof hij het benauwd had. Hij griste vlug de lange, witte kaart met de inhoudsopgave die er altijd netjes naast was blijven liggen, naar zich toe, keek er even op, keek weer door het glas naar de vissen, zuchtte een keer heel diep en

schudde mismoedig het hoofd.

- Is het niet in orde? vroeg de vrouw.

De man bleef treurig z'n hoofd schudden.

- Wat is er aan de hand? Klopt het niet? Zegt u dan toch iets!

Met een nerveus vertrokken mond probeerde de handelaar te glimlachen, en zei:

- Kijkt u zelf. Ze hebben alles verwoest, de schoften. Alles, alles hebben ze opgevreten. Kijkt u dan! Het zijn er geen tien, geen twintig, geen vijftig, maar honderden! Honderden, in alle maten, van elke leeftijd, ja, elk ogenblik is er wel een stel aan het paren! En nog gedegenereerd ook, ach, wat afschuwelijk. Kijkt u zelf maar. De enige soort die er nog in zit. Hoe is het mogelijk! Geen rooie cent waard.

Xiphophorus helleri Brak (zwaarddrager, var.) aantal onbekend

Vorige Volgende