Brabbeling (1614)

Studie-uitgave met inleiding, annotaties en commentaar

I.4.3 De keuze van de basistekst

De keuze van de tekst die als basis voor een editie moet dienen ligt bij Roemer Visschers Brabbeling voor de hand. Handschriftelijk materiaal is, op een enkele bijdrage aan een album amicorum na, niet voorhanden. Alleen gedrukte edities van zijn werk komen derhalve in aanmerking. Een doorslaggevend criterium bij de keuze van de basistekst is vervolgens de autorisatie door de auteur.²⁷⁹ Roemer Visscher heeft dat voor zijn gedrukte poëzie slechts één keer gedaan, in 1614 voor de uitgave van zijn verzameld werk bij Willem Jansz in Amsterdam. De enige complicatie in dit verband is dat we aan de hand van het analytisch-bibliografisch onderzoek van de bewaard gebleven exemplaren onomstotelijk konden vaststellen dat in dat jaar niet één maar twee drukken van de Brabbeling verschenen met aanzienlijke onderlinge verschillen.²⁸⁰ Met name de verschillende lijsten met errata geven aan in welke mate Visscher zich heeft ingespannen om de door hem beoogde presentatie in gedrukte vorm te realiseren. Zijn ingrepen beperkten zich niet tot tekstuele varianten maar hadden ook betrekking op de ordening van de bundel zelf. De implicatie van dit alles voor de keuze van de basistekst is duidelijk: alleen de tweede druk uit 1614 (in deze editie geïdentificeerd met het sigle Br²) komt daarvoor in aanmerking. In het geval van de Brabbeling hebben we geen andere optie dan wat wel genoemd wordt een ultima manus editie of een Ausgabe letzter Hand, een editie op basis van de tekst waaraan de auteur als laatste de hand heeft gelegd.²⁸¹

Voor de vervaardiging van de leestekst is een van de twee exemplaren van de basistekst uit het bezit van de Koninklijke Biliotheek te Den Haag gebruikt, met het signatuur 299 H 52.²⁸² Dit exemplaar kon gemakkelijker gefotografeerd worden dan het andere uit dezelfde collectie dat in een convoluut gebonden is. Helaas ontbreekt aan het gebruikte exemplaar één blad (fol. O7), zoals aan de hand van andere, volledige exemplaren gereconstrueerd kon worden. Dit heeft echter geen gevolgen voor de constitutie van de leestekst, want het desbetreffende blad is aan beide zijden onbedrukt.

279 Voor de problematiek rond de keuze van de basistekst, zie: Mathijsen, Naar de letter, p. 149-170. Voor besluitvormingsprocessen in de praktijk, zie onder meer de edities van Vondels Twee zeevaart-gedichten (door Spies) en van Cats Sinne- en minnebeelden (door Luijten).

280 Zie voor een uitvoerige analyse par. I.2.3.

281 Mathijsen, Naar de letter, p. 150-151, 156.

282 Nr. 4 uit het overzicht alhier van gecollationeerde exemplaren van Br², zie par. I.2.3.2.