Logo DBNL
Een onwaerdeerlycke vrouw. Brieven en verzen van en aan Maria Tesselschade (1918)

Een onwaerdeerlycke vrouw. Brieven en verzen van en aan Maria Tesselschade

(1918)–Maria Tesselschade Roemer Visschersdr–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

V. O Lofrijck keeltjen!
Hooft.

Uit een brief van Hooft aan Baak, van 17 Juli 16331).

Op morghen oft overmorghen verwachten wij Joffr.en Tesselscha en Francisca. Waerover ons dienstigh verzoek is, dat U E gelieve den Heere Mostaert te spreeken, ende te zaemen te beslujten, wanneer U E E ons de eere toelegghen2) van hunne jeghenwoordigheit op dezen Hujze, nevens de HH. Verburgh ende Brosterhuizen, welker koomste jk U E E bidde te bevorderen, ende ons op 't spoedighste met gunstig bescheidt te verplichten.

Uit een brief van Brosterhuisen aan Huygens, van 23 Juli 16333).

Morghen, op Sondagh, hoop ick nae Amsterdam te trecken en vandaer nae Muijden, alwaer de heer drossaert de cunst gedaghvaert heeft, om de duijvel een been af te singhen en te rijmen, vrees ick. De juffrouwen Tesselschae en Francisca sitten der al en quivckeleren ‘Aen gheen groen heijde’4).

Uit een brief van Hooft aan Baak, van 24 Juli 16335).

Voor de rest, jk had dezen stoet t'zaemen gehaelt, om U E E door de vrunden van Alkmaer, ende henlujden door U E E meer met oor-

gerechten dan tafelsier t'onthalen. Ende dewijl de tijdt gestelt was op 't laest der verledene weke, hebben zij op donderdagh, vrijdagh, ende ten laesten met vaster geloove, zaterdagh s'avonts schans, bolwerken, tinnen en toorens beklommen, om U E E koomst te landt oft te waeter te gemoet te zien. Als nu de veerschujt niet anders ujt en leverde dan den brief van U E, ende zoo krank eenen troost, scheen 't dat wij te Rome waeren, als de neêlaegh van Canne1) gebootschapt wert, zoo maghtigh een' verslaeghenheit speurde men onder de Zanggodinnen. Ende slaeghd' het wel2), dat de HH. Verburgh en Brosterhujzen niet onverzien, (gelijk had moghen3) gebeuren) hier en quaemen. Want zoo 't geschiedt waer, het had deze Joffr.en lichtlijk kunnen gaen, als de moeders der twee zoonen, die, hen ziende behouden ujt den slagh keeren, van vreughde storven. Maer zeker, zonder jok, mijn huisvrouwe, hebbende rekeninge op U E koomste gemaekt, is over 't missen zeer moejlijk4), ende kunnen wij d'onschult van U E., die meestres heeft5) ende van den H. Mostaert, die meesters heeft6), lichtelijk aennemen; maer aen de H H. Verburgh ende Brosterhujzen 't verzuim niet wel vergeeven. U E troost ons met hoope van op donderdagh oft vrijdagh over te koomen, maer nae dat jk 't gedult der Musen7) versleten8) zie, ende haere mans hoor spreken, zie daer zoo lang geen houden aze.

Gedicht van Huygens.

Aen Joff.w Tesselschade Visscher9).

 
Slaet Vondelen noch vijer, en vatt sijn vonck noch vonck,
 
En stelt hij noch wat vlams ter eewicheid te pronck,
 
En voert hy noch wat lichts ontrent Oranjes wagen,3
 
Nu topswaer van Laurier? off wilt hij 't niet meer wagen,
5
En rekent liever t' huijs sijn klare kool in d' ass,
 
Dan dat de nijd van tyd syn' viericheit bebass'?6
 
Geeft reden Tesselscha, die d'eerste vriendschapp knoopte,
 
Daer ick den dichter duer versuereloos af hoopte,8
 
Waerom onthout men mij het spel-werck mij alleen,
10
Dat anderen verheught en andere vertreên?

29 Jul. 1633. Hag.

Constanter.

Brieven van Hooft.

Hooft aan Tesselschade.1)

Me Joff.re

V E heeft hier haere muilen gelaeten. Dit 's een' leelijke vergetelheit.2) Want het waer beter, dat 'er V E de voeten vergeten had, en 't geen daer aen vast is. De vloer, (acht jk) heeft V E willen houden, ende ghy zijt haer ontslipt, gelijk Corisca3) den Satijr, daer de perrujk in de loop bleef. En zeker, steenen en planken leggen en treuren, om dat ze niet langer van die zoete treedtjens gestrookt4) worden. Niettemin deze achteloosheit uwer Ed. doet ons hoopen, dat wij noch eenigh ander overschot zullen vinden, ende moghelijk V E hart hier in eenighen kamerhoek zal vergeten zijn. Maer wat wij zoeken, 't is 'er niet, oft het moet onzichbaer gaen. Als 't 'er ook slechts vergeten waer, ende niet met opzet gelaeten, zoude de vondt van kleener waerde wezen. Maer zoo 't met V E op reize geslaeghen is, laet 'er ons ten minsten somtijds een sweemsel5) op papier af zien, gelijk men, bij hooghe zonneschijn, door een' dubbelen trechter, in een duistere kamer vertoont 't geen bujten op straet is. Brosjen6) en Burghjen7) konden hier niet dujren, toen V E wegh was. Wij gingen8). ze 's naemiddaghs quijt. 'T zoud 'er anders gegaen hebben, waeren de deuntjes niet ujt geweest. Ach, hoe binden die

keelbanden! Mij dunkt dat jk noch al een eindt lijns, oft liever lijms van den zoeten zang naesleep. Franche1) zij gegroet, en V E niet min, nevens V E E mannen, van

V E Verplichte dienstw.ste P.C. Hooft.

Ujt mijn Toorentjen, j Aug. 1633.

 

Adres: als boven.

Hooft aan Tesselschade.2)

Me Joffr.e

Foelix scelus virtus vocatur.
Gelukkighe schelmery wordt deughd genoemt.

Wat zegt ghij van den H. Schaep?3) Voor dat ghijlujden zijnen hof gestroopt hebt, zeindt hy my twaelf artichokken. Mij dunkt dat de man Romulus te boven gaet. Want deeze troonde, om zijn' stadt volkrijker te maeken, de strujkroovers derwaerts, alleenlijk met hun veilighe hoede te gunnen; Schaep voeght 'er noch schenkaedjen bij. Is dat niet om een' treflijker heerschappij, dan de Roomsche, te stichten? Jk veirdigh 'er V E E de helfte af toe, die dezelve verdient hebt, ende eighene4) d' andre helft, om deel aen een' ongerechtigheit te hebben, die zoo wel beslaeght5) is. Gister zondt jk V E 't paer vergete mujlen. Nu bevinden6), dat 'er Joffr.e Duarte al meê van haere veêren gelaeten heeft. Die koomen hier nevens overwaeijen. Bruin zijn ze, ende, zoo jk denk, ujt de wieken van dat helsch Engeltjen, de Min, getrokken, ende dat het jonxken in slaep gezon-

gen moest wezen, eer 't zich zoo ontplujmen liet. Adieu, keelbanden, ende blijft hartgrondelijk gegroet van

V E Verplichten, dienstw.sten P.C. Hooft.

Ter vlucht, ujt mijn Torentjen, 2 Aug. 1633.

 

Adres: als boven.

Uit een brief van Huygens aan Hooft, van 4 Aug. 16331).

Joffr.w Crombalck, die ick altoos neffens U E in hooghe achtinge blyve houden, heeft mede niet vrij konnen gaen. In menigh jaer is mij 't geluck niet gewerden2) van haer te sien. Soo tracht ick se te hooren, is 't mogelick, en soeckse aen de spraeck te brenghen met een' opgeraepte3) vraeghe, diens voldoeningh mij min waerd is, dan haer antwoord. Soo sy noch binnen U.E. gesagh is, versoeck ick dat s'er met kracht en aensien van beleefde redenen toe geporrt werde. So ick se te laet soecke, dat haer het papier, bij gelegentheit, te huijs moghe gaen.

Uit een brief van Hooft aan Huygens, van 7 Aug. 16334).

Tesseltjen is noch dat ouwde even jonge zoetemelx hart, wel gesoorteert5) met mijn' lieve Leonoor, derwelke zij op eenen roemer tot zinspreuck toegewijdt heeft: Altijts vroo. Indien U Ed. Gestr. zoo mildt van eergunst6) wordt, als zich eens bij ons te komen ververssen, zij zal 'er een jeughd7) uit zuighen. Wij zijn haer gezelschap quijt, maer zullen in geenen gebreke wezen van haer de veirsen te veirdighen.

Brief van Hooft.

Hooft aan Tesselschade.1)

Me Joffr.e

Mij is lief, dat V E den swakken Huighens met een tooghjen inkts gelaeft hebt.2) Wat hij meent met het topswaer van lauwer3), en kan jk niet anders vatten, dan 's prinssen triomfwaeghen. Maer wat zeght ghij van die overdiefsche4) ooghen van Franche, die niet alleen meêslepen 't geen zij belonken, maer in de ziellooze dingen een zucht verwekken om haer nae te loopen, als zij schoon ujt hun gezicht is. Geestigh is deze inval. Heeft hem Crommetjen gezaejt, V E ontfangen en gebaert, jk zagh nojt paer beter gepaert, om de werelt met geestighe kinderen te bevolken, en deze werelt niet alleen, maer alle de geene, daer Alexander of droomde. Want V E baert al ontfangende, en behoeft geen neghen maenden om te draeghen. Aij lieve, zeindt ons altemets zoo een houkindt5) t' hujs. Zij zullen ons beter kortswijl strekken, dan de apen en meerkatten van Tassoos venster. Ende jk zie 't 'er toe komen, dat het uwe wel haest met gelijken gedierte zal gestoffeert zijn. Zoo daer eenighe keerssen t' Alkmaer zijn, zij moeten ontsteken aen de boogh uwer toortse, en als kleene starren om de maene swerven. Zoo V E ons geene en zeindt van haere vruchten, lichtlijk dat wij die zelf komen haelen. Doch 't is noch onzeker, oft het ons dezen zoomer gelukken zal. Evenwel wij willen hoopen tegens alle reden van wanhoop aen, ende zoo zoet een speelpop niet ujt de armen van 't gedacht ontslaeken. Ondertussen zij V E eerbiedelijk gegroet ende Gode bevolen, nevens alle de haeren,

Mê Joffr.e van

V E Verplichten dienstw.sten P.C. Hooft.

Ujt mijn Toorentjen, 14 Aug. 1633.

 

Adres: als boven.

Gedicht van Vondel.

Vredewensch aen Constantyn Huigens1).

 
O Ridder, die den noit verwonnen held 2)1
 
Gestadigh volght, in 't bloedigh oorlooghsveld,
 
En saegt hem korts, in 't oude worstelperck
 
Versengen mijn' geboortstroom voor Rijnberck:4
 
 
5
Wat portghe my dat ick den leeuw ophits,
 
Die al te heet op 't sorgelicke spits,6
 
Sich selven waeght, in veldslagh en voor vest.
 
En sleept den roof in syn doorluchtigh nest?
 
 
 
Hij spigel sich veel eer aen Cazimir,9, 10
10
Die onlangs werd getroffen in dit vier.
 
Hij spigel sich aen d'eer van Swedenryck,11
 
Wiens weduw treurt op het gebalssemt lyck.
 
 
 
Het oorlooghslot verschoont nu den soldaet,
 
En lacht, wanneer het opperhoofden slaet.
15
De koegel snort d'onedelsten voorby,
 
En blindling treft de grooten op een ry.
 
 
 
't Is veilighst dat ghy den Nassauwer stuit
 
Op synen toght; dies stel uw gulde luit,
 
En streel den held, dat het gemoed bedaer,
20
En vre verkies voor oorloogh en gevaer.
 
 
 
De vreê, een schat by veelen onbekent,
 
Die overtreft triomfen sonder end.
 
D'oly behaeght my boven den laurier.
 
Wat is de krygh een woest verslindend dier!
 
 
25
Dat weet het volck, 't welck op de grensen sucht,
 
En eeuwigh kermt in een benaude lucht.
 
Wat heeft het schier een eeuwe niet besuurt.
 
Elck vecht om vre, maer Neerlands oorloogh duurt.
 
 
 
Het uitheemsch schuim d' inlandsche vruchten maeit.
30
De zee en 't veld met lycken syn besait.
 
De nagebuur die schent ons jaerlijx aen,31
 
Uit eige baet, en juicht soo wy vergaen.
 
 
 
Vervloeckte krygh, is 't noodlot, dat dit land
 
Tot 's andren rust heel Spanjen hou aen band.
35
Soo moeten wy het draegen met gedult,
 
En achten ons rampsaligh buiten schuld.

Juste.

 

Adres: Eerbaere Joffrouwe || Krombalch huisvrouwe || van den heer Alard || Krombalch || Tot || Alckmaer || port.

Gedicht van Huygens.

Aen Joff.w Tesselschade Crombalck met mijne vertalingen uyt het Engelsche dichten van Dr. Donne1).

 
'T vertaelde scheelt soo veel van 't onvertaelde dicht,
 
Als lijf en schaduwen; en schaduwen zijn nachten
 
Maer uw' bescheidenheidt en maghse niet verachten;3
 
'Tzijn edel' Iofferen, 'tzijn dochteren van 'tlicht.
 
 
5
En schaduwen zijn scheef, als 'taensicht inde Maen;
 
Soo dese dichten oock; maer, magh ick 'tselver seggen,6
 
Gelyck aen schaduwen, die lamm ter aerde leggen,
 
Men sieter noch wat trecks van 'trechte wesen aen.
 
 
 
En schaduwen zijn swart en duijster in te sien;
10
Soo dese dichten oock. Maer 'tzijn gemeene ooghen10
 
Die door het swacke swart van schad'wen niet en moghen;
 
Wat schaduw soud' den dagh aen Tessels oogh verbien?12
 
 
 
En schaduwen zijn koel, en op haer heetste lauw;
 
Soo dese dichten oock; maer 'tis en is maer korst-koelt';14
15
'Tvier schuylt 'er in, gelijck 't in 's minnaers koele borst woelt,
 
En peper is niet heet, voor datme 'r 'tvier uyt knauw'.16
 
 
 
En schaduwen zijn, niet; dat 's droomen bijden dagh;
 
Soo dese dichten oock; maer 'tzijn gelijfde Nieten;18
 
En slaet ghij 'tvoetsel gae daer uijt mijn' droomen schieten,
20
'K hadd pitt en mergh geslockt eer ickse droomd' en sagh.
 
 
 
Komt, koele Tesselschae, wel eer mijn gast op Yet;
 
Siet, waer mijn' schaemte gaet; ick derv' uw' koelte terghen,22
 
En uw' langhmoedicheit bij mij ter maeltyd verghen
 
Op schaduwen, op scheef, op swart, op koel, op niet.
 
 
25
Hoe lijvigh en hoe recht, hoe witt, hoe heet, hoe swaer
 
Waer 't Engelsche gerecht, als uw vernuft kon dalen26
 
Tot overzeesch gekoock in Nederland te halen,27
 
En all dit laff gedroom een Tesselschaduw waer!28
 
 
 
Maer 'tzuyderlicker soet van Roomens schaduw-tael29
30
Besitt uw besigh hert; Jerusalem langs Roomen
 
Op Tassoos Lauwer-koets met Nederlandsche toomen31
 
Te voeren daer ghij woont, bewoont v altemael.32
 
(Hoe langsaem loopt die huer! Wanneer will 't besigh hert33
 
Geleggen van die draght, en 't machtighe bekeeren34
35
Dat Circe niet en kost, den Alckemaerder leeren,35
 
Daer door de schaduw 'tlijf, en 'tlijf de schaduw werdt?)36
 
 
 
Soo viel mijn' taeck Noord-west; die gaf mij uw bevel.37
 
Myn' onmacht beefde 'r voor, en 'tkon mijn' hand ontroeren,38
 
En, meend' ick, 'twas soo soet als qualick uijt te voeren;
40
Maer, 't Qualick, dat ghij wilt, werdt van uw willen, Wel.40
 
 
 
Nu poch ick tegens mij, en vleij mijn selven blind,
 
En segh mij, dat de hand die Tessels heeft getoghen42
 
Geen misslagh machtigh was; en wentel in de loghen,43
 
En vind mij sonder feil, mits ghij mij sonder vindt.
 
 
45
Is 'tlijdelick gefeilt, treckt d'oude goedheidt aen,45
 
En van de dweeghe handt, die noijt en konde stryden46
 
In Tessels wederwill, verdraegt in medelyden47
 
'T onweerdighe bedrijf, om 'twillighe bestaen.48

Dommelen in castris, 24 Sept. 1633.

Constanter.

Gedicht van Vondel.

Op de diepzinnige puntdichten van den Engelschen poet John Donne. Vertaelt door C. Huigens1.

 
De Britse Donn',
 
Die duistre zon,
 
Schijnt niet voor ieders oogen,
 
Seit Huigens, ongeloogen.
5
Die taelgeleerde Hagenaer,
 
Die watertant naer Kavejaer,6, 7
 
Naer snoftabak, en smooken,
 
Die raeuwe herssens kooken;8
 
Maer dit is ongemeene kost,
10
't Is een banketje voor den Drost,
 
En voor ons kameraetje,
 
Het zoete Tesselschaedtje.
 
O lieve Nymfje Tesselschaê,
 
Verstaeje 't niet, zoo slaet 'r nae,14
15
Oflaet het u bedieden;15
 
Want dit zijn hooger lieden,
 
Dan 't Hooge Liedt van Salomon,
 
Dat geen vernuft ooit vaeten kon,18
 
Dan hooggheleerde Smouten,19
20
Van langer handt gezouten.20
 
Maer waerom of mijn oordeel laekt,
 
Het geen mijn saus, mijn Mostaert, smaekt,22
 
Die zich niet kan verzaden
 
Met zulleke saladen.
25
Nu, mannen, eet u zelve moe;
 
Gebruikt 'er eek en peper toe;
 
Want wy dees lekkernyen
 
U geenzins en benyen.

J.v. Vondel.

Brief van Hooft.

Hooft aan Tesselschade.1)

Me Joffr.e

Mijn Suseke is zoo verslinghert op d' Ariane2), dat z'er quaelijk af heeft kunnen schejden, alhoewel op hoope van haere jeghenwoordigheit haest weder te genieten. Zij zoude nochtans eerder gekomen hebben, en had zij niet getoeft nae3) 't gezelschap van den bijgevoeghden boeke. Want zoo eene schoonheit alleen te laeten rejzen, was een hachlijk ding. V E verklaere4) nu haere ooghen met de zelve Zij zal 'er veele wonderlijkheden in speuren, ende onder andre deze, dat de dichter zijnen naem in dujster houdt. Ende alhoewel mijne nieuwsgierigheit gezocht heeft dien t' ondekken, 't is mij niet gelukt. Vremdt is 't, wat hem wederhouden magh hebben van den zelven bekent te maeken, daer alle de werelt, en voornemelijk in Vrankrijk, zoo graegh is nae vernaemtheit.5) Moghelijk zit hij in 't midden van de vroolijke gezelschappen, die van zijnen lof gewaeghen, ende hoort en ziet alles, zonder gehoort oft gezien te worden, gelijk eertijds de mommen6) op onze brujloften plaghten te doen. Ende moet het hem, in zulken geval, een' groote vreughdt wesen, zijn' eere alzoo te nutten7) zonder krassen.8) Misschien ook dat hij, bevreest voor d' aenvechting der nijdt, dus doende waent daervoor te schujlen, ende in den zin heeft zich bekent te maeken, wanneer hij van 't gemeene9) goedtvinden zijns werx zal verzekert zijn? 'T is bujten twijfel een braef geest, ende die verdient van den uwen doorsnuffelt te werden. V E gelieve de beschrijving van Lejden10), nevens mijne weldienstighe gebiedenisse, te bestellen aen den Heere Doctoor Pauw11), ende denzelven, mitsgaeders den H. Vander Meer12) hoogh-

lijk te bedanken voor 't gebrujk mij dus lange gegunt. Wij hoopen, op Woonsdagh van heden over acht daeghen, jaergetijdt van onze brujloft te houden. Welke feest volmaekt zoude zijn, waer 't dat haer V E bywezen gebeuren moght. Zeghent ons daermede, is 't moghelijk, ende blijft Gode bevolen,

Mê Joffr.e van

V E Verplichtsten, Dienstwillighsten P.C. Hooft.

Den 22 van Slachtmaendt.1)

 

Adres: als boven.

Uit een brief van Hooft aan Huygens, van 9 Jan. 1634.2)

Deezen ingeslooten zeindt my Tesselschade, met het bygevoeght lapjen papiers, eeven oft ik my beeter op de plechtigheden en geheimenissen van 't Hof verstonde, die daernae ben gewoon te slaen, als de blinde na 't ey, gelijk men zeidt, en my te troosten met de hoop van eenen gunstigen rechter over den misslagh te vinden.

Uit een brief van Huygens aan Hooft, van 4 Maart 1634.3)

De verschimmelde schuld4), daer mij Joff.w Crombalck voor maent, quijt ick met dus weinig papiers. De kladden daeraf werden 't voorleden jaer te velde, te schepe, te waghen, te paerde meest, geboren. Tot d' afschriften hebb ick mij nu eerst konnen verledigen.5)

Magh dese vreemdeling sooveel voordeels van sijn Nederlandsch kleedsel genieten, dat hij, door Amsteldam treckende, met U E de Heeren Reael, Barlaeus, Baeck, Vondelen, of anderen, die 't beter lusten en gebeuren1) moghe, kennis make, en voorts sijne reise op Alckmaer spoedighe, de ruijme snijder (in andermans leder), die hem uytreedde2), sal der sich de meeste gunst af toemeten.

Uit een brief van Hooft aan Huygens, van 7 Maart 1634.3)

Onze Amsterdammers, als yemant graetighlijk4) ietwes te lijve slaet, zeggen, dat zij hongher krijghen van hem te zien eeten. Alzoo komt mij een'vlieghzucht aen, wen ik dien Engelschen overvliegher5) zoo sneedigh6) door 't opperste der lucht heen zie snuiven. Maer, al worden mijn' voeten licht, mijne schouders blijven veederloos, oft en kleppen ten hoogsten niet dan met eene wiek, ende quaedt genoegh dat het oogh hem volghe. Dat de overzetsels altijdts eenen rok uittrekken, is kenlijk. Maer ik geloof, dat deze dichten den ouden geirne geven om den nieuwen, waerin U. Ed. Gestr, hem gesteken heeft. Geen licht, in mijnen zin, oft het schaemt zich bij die schaduwen; zekere weledele Joffrouwen, ende niet veraert van haer' afkoomst, maer tegens welker jeughlijke frisheit viellicht7) de moeder zelf niet zoude darren monsteren.8) Als wij 'er ons moede (zat waer onmoghelijk) aen gekust hebben, zoo moet het Tesseltjes beurt wezen, hoewel mij 't scheiden bitter zal vallen.

Brief van Hooft.

Hooft aan Baek.9)

Mons.r mon frere,

Jk hebbe op gister aen den Heere Ridder Reael bestelt10) zekere gedichten ujt het Engelsch overgezet, ende mij door den Heere van

Zujlichem toegezonden, om eerst alhier bij den voorsz. Heere Reael, U E., Barleus, Vondelen, en andere liefhebbers gelezen, daernae aen Joffr.e Tesselscha gestujrt te worden. U E. gelieve de voorsz. dichten van zijne Ed. gestr. te vorderen1), ende voortaen handt tot handt te doen wandelen, ende entlijk mij wederomme te doen hebben. Waer toe mij verlaete, blijvende,

Mons.r mon frere,

U E Gansdienstw.e broeder P.C. Hooft.

Amsterd., 7 Maert 1634.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

auteurs


Over dit hoofdstuk/artikel

datums