Een onwaerdeerlycke vrouw. Brieven en verzen van en aan Maria Tesselschade
(1918)–Maria Tesselschade Roemer Visschersdr– Auteursrecht onbekend
[pagina 95]
| |
[pagina 96]
| |
[pagina 97]
| |
Brief van Hooft.Hooft aan Tesselschade.Ga naar voetnoot1Mê Joffr.e Wel magh V E haere miltheit rouwen, die mijn' lieve Leonor ende Susanne, elk met een glas van Vaederlijken naemeGa naar voetnoot2 ende geest beschonken heeft. Want wy slachten alle de rijke lujden, die, hoe zij meer hebben, hoe zij meer hebben willen. Ook waer jck noode doodt gedeelt, ende had daerom geirne, op den grootsten Roemer, gemaelt het voorighe ende deerlijk verongelukte:
A demain les affaires.
Op de twee kleener daer nevens gaende, die tot last van twee schroevenGa naar voetnoot3, Bachus en Ariadne, zullen dienen, wenschte wel dat V E geliefde te stellen:
Speculum mentis.
Fomentum amoris.
Op twee andere kleene tot de zelfste schroeven, dunkt mij dat, om de verandering, ende voor de Leeken, niet quaelijk komen zoude deze ujtlegging van 't bovenstaende:
Spieghel van de binneborst.
Doojnat op de minnevorst.
De glaezen terug krijghende, zal jck V E bedanken, naer behooren. Ondertussen doen 't mijn' Huisvrouw ende Suseken ten hooghsten, ende zenden hiernevens de bomGa naar voetnoot4 gestoffeert met lekkernijen. Maer jck duchte dat ze V E zoo wel niet zullen smaeken, als mij de veersen gevult met overaerdighe invallen, zonderling dat:
Wanneer ghij blinkt, zoo taent de zonne van mijn hart.Ga naar voetnoot5
| |
[pagina 98]
| |
Ick heb 't sonnet aen den Ridder Reael besteltGa naar voetnoot1, daer wij onlanx ten eeten waeren bij Joffr.e Dimmers met haeren spikspelder nieuwen manGa naar voetnoot2, dien zij, ujt loutre klinklaere liefde, heeft aengeslaeghen. d' Andere dichten heb jck geschreumtGa naar voetnoot3 te kladden, maer ujtg[e]schreven, wat versteltGa naar voetnoot4, ende betutteltGa naar voetnoot5 nae mijnen zin, op dat V E haere keur hebbe, om die in hun wezen te laeten, oft te veranderen. Het KoninxliedtGa naar voetnoot6 staet tussen hangen en wurghen, ende kan quaelijk aen zijn eindt raeken. Want mijn geest is zoo verzoopen en verzonken in 't rijmeloos schrijven mijner Historien, dat hem de wieken te nat zijn, en in te diep een kujl steeken, om vlucht of vejrt nae de poëetsche lucht te maeken. V E verght het hem nochtans. Maer dit zeidt hij daer toe:Ga naar voetnoot7
'K weet van dichten, nocht van deunen
Niet dan ketelachtighGa naar voetnoot8 dreunen
Is het, dat mijn' snaeren
Baeren.
Was de keel ojt glad en hel,
Z' is nu bijster van haer stel,
Slaet niet, dan een schor
Gemor.
'T hart, al heeft het Phoebus tegen,
Wil, tot uw verzoek geneghen,
Boven zijn vermeughen
Deughen.
Hier ziet V E den strijdt tussen kracht en zucht. Deze heeft 'er nochtans ujtgepijnight 't geen hier nevens komt op 't verjaeren van V E brujloftsdagh.Ga naar voetnoot9 'T gaet bedrukt genoegh, al en brengt men 't in geen' druk. Maer zoo ghij 't in uw hart drukt, het zal zijn' druk | |
[pagina t.o. 98]
| |
[pagina 99]
| |
verwonnen hebben. Dan vreeze, dat zijn lot zoo goedt niet zijn zal, 't en zij V E de gunst voor de kunst aanneeme. Die hoop, gegrondt op haere heusheit, is noch niet t' eenemael vervallen. Dies mij daermede troostende, laete V E ende alle die haer lief zijn den almoghenden bevolen, nevens hartlijke groete ende eerbiedenis, Mê Joffr.e van V E Hooghverplichten dienstveirdighen P.C. Hooft. Ujt Amsterdam, 2 Novemb. 1632. Wisten wij V E bruiloftsfeestdagh, ende zoo wij daertegens de roemers weder hier moghten hebben, wij zouden schikken op den zelven tijdt alhier banket te houden, om dezelfste staetsij te vieren.
Adres: Aen mê Joffrouwe, || Mê Joffr.e Tesselscha Visschers, || Huisvrouwe van Sr. Allart || Krombalgh, inde langestraet || tot || Alkmaer || met deze dooze ende || een bomGa naar voetnoot1) van blik. || Loont. | |
Brief van Tesselschade.Tesselschade aan Hooft.Ga naar voetnoot2)Myn Heer..... Die zyn weldaet roudt, die en streck se nietGa naar voetnoot3); maer dit roudt my, datge dus lang bekommer[t] syt geweest met een verliefde HerosGa naar voetnoot4) sorgh voor 't blyven van het geen, dat al soo zeer nae u e haeckt, als ghy verlangen moecht. 't Wert door zulcken lust gedreeven,
Raeckte schip en mensch om 't leeven,
't Goet souw in u handen
Stranden......
Siet hier dan, het geen ghy vierigh begeerden, wert u eyvrich gejondt; ick heb dapper besich geweest met snijen; de eerste is ge- | |
[pagina 100]
| |
broecken, en ock het duyts zijn te veel letteren; wil soo wel niet vallen; het stont te krivelich; heb[b]e daerom het latijn gekooren. Onse bruylofts verjaering is den 26 deeser maent; myn Krombalch sal ue haest by koomen, volgens u e begeeren, dan ick wensten wel dat het anders was, en u e nevens my bedancken voor de aengenaeme persen en andere leckerheeden met geldt en goede woorden; wy blyven ue vrinden. Tesselscha Roemers. Hertelycke groetenisse aen me vrouw Heleonora en Juffrouw Susanna..... Wy bedanken u e zeer voor de patrysenGa naar voetnoot1), die ons zeer wel te passe quamen. | |
Gedichten van Hooft.Op de roemers beschreven bij Joff.re Tesselschade.Ga naar voetnoot2)Wat suft ghij, lezer, opgetoghen van de tooghenGa naar voetnoot1
Zoo luchtelijk geswaejt, en vloeyend' op haer' pas?
Zij zijn, van loome handt gesleept niet, maer gevloghen
Ujt een doorluchten geest, wiens wakkre penne was
5[regelnummer]
Doorluchte diamant, papier doorluchtigh glas.Ga naar voetnoot5
P.C. Hooft. Op 't neghende verjaeren des brujloftsdaghs van Joffr.e Tesselscha Visschers en Sr Allart Crombalg.Ga naar voetnoot3)
Aen de zoete Tesselschaê
En haer' ujtverkoore gaê
Heeft, tot nu toe, op 't verjaeren
Van hun echtelijk vergaêren,
5[regelnummer]
De Godin der huwlijksplichtGa naar voetnoot5
Met haer fakel toegelicht,
| |
[pagina 101]
| |
Om de zorghen hen te leeren
Die geen huishouw kan ontberen,
Oft hij gaet, in kort, te grondt.
10[regelnummer]
Alles heeft zijn maet, en stondt
Wegh, ditmael, met Junoos blaker.Ga naar voetnoot11
Komt o Phoebus, vroolijkmaker,
En ghij neghen zusters voorts.Ga naar voetnoot13
Een van neeghnen houd' de toorts
15[regelnummer]
Op het neghenste verjaeren
Van hun aldereerste paeren
'T hujs heeft nu een' goede plooy.
Dies, die zorghen geeft de gooy,Ga naar voetnoot18
Voor een tijdt, en wilt ontfonken
20[regelnummer]
'T vuir der geestigheit, verdronken
In bekomring met gezin.
Blaest haer 't jonge leven in.
Doet die Venuslijke vingren
Weder op vyool verslingren
25[regelnummer]
Wanken pen, penceel en stift,Ga naar voetnoot25
Teelers van een edel schrift.
Lang genoegh is 't dat zij suften.
De doorluchtighe vernuften
Hebben, langh genoegh, gevast,
30[regelnummer]
Nae de leckernij, te gast,
Daer zij hen op plaght te nooden.
Wekt, ujt het getal der dooden,
Een', aen wie d'ontsterflijkheitGa naar voetnoot33
Over lang is toegeleidt.
35[regelnummer]
Doet haer 't heughlijk hoefnat leppen,
En een' versche jeughde scheppen,
T'allen neghen jaeren weêr;
Zoo verouwt zij nemmermeer.
P.C. Hooft. | |
[pagina 102]
| |
Aan Joffr.e Tesselscha, op het Kersnachjen bij haer gezogen, in 't jaer 1632.Ga naar voetnoot1)
O lofrijk keeltjen! nae dat ghij
Al 's werelds stemmen waert verbij
Gestreeft, en zat der aerdsche dingen,
Ontbrak 'r meer niet, dan parthij
5[regelnummer]
Met 's hemels engelen te zingen.
P.C. Hooft. | |
Brief van Hooft.Hooft aan Tesselschade.Ga naar voetnoot2)Mê Joffr.e Zoo V E zangerigheit niet over haeren honger gevast, oft zich met ijdel neuriën verzaedight heeft, ziet hier het deuntjen gebaert met een' onverwachte rijmvlaegh, mijnen geest overgekomen. Hij heeft deze vrucht ontfangen ujt de lesse van de vlucht des prinssen van CondéGa naar voetnoot3), ende sedert daer meê swanger gegaen, nocht ander vroemoeder gehadt, dan de versse lust tot veirsen, onlanx aen V E gespeurt; ende zonder die, dit kindt waer een koek gebleven. Dan waer 't noch goedt genoech geweest, zal V E zeggen, voor die platte Amsterdammers, dien dat hun liefste kost is. Maer oft dit gebak nu zoo wel gerezen zal zijn, als het die hooghvliegende vernuften van de Alkmaersche lucht begeeren, waer onder V E zich met eere magh rekenen, daer slae jck niet weenigh twijfels aen. 'T zij zoo 't is, ick darGa naar voetnoot4) het V E vertrouwen, om haer' geliefteGa naar voetnoot5) daer mede te doen, ende 't zelve in 't licht te laeten koomen, oft in duister te houden; alhoewel mij liefst waer, dat het maer onder de vrienden en bleve, die verstandt hebben van gunstblanketsel op zijn' vlekken te leggen. Altoos ziet V E 't goedt hart, dat, beslommert met werk van heel | |
[pagina 103]
| |
anderen aert, heeft willen ujtbreken om te bewijzen, dat zijn meester nemmermeer anders zijn kan, dan, Mê Joffr.e V E Verplichte dienaer P.C. Hooft. Ujt Amsterdam, 21 Maert 1633.
Adres: Aen mê Joffrouwe, || Mê Joffr.e Tesselscha Visschers, || Hujsvrouwe van Sr. Allart || Crombalgh, in de Langestraet, || tot || Alkmaer. || Loont. | |
Tesselschade aan HooftGa naar voetnoot1),Myn Heer.... Door zulcke kost graegh gemaecktGa naar voetnoot2) (die nimmermeer te laet en kompt, soo lang men leeft) vind ick mij heel geneegen tot diergelyck beslagh toe te stellen, wist ick raet tot soo heevigen gist als d'uwen, daar ghy noch over klaaght. Ten is wis geen Amsterdammer kost, maer wel kasteel-spijs, en alleen der konincklijcke maege bequaem om te verteeren; ick sal soo ruijm schotelt niet weesen en setten 't alle man voor; dies heeft ve geen vrees te hebben, dat daer jmant onbekent hem aen veraessenGa naar voetnoot3) sal. Bedanck ue voor de moeyten, sal het mondelinx prysen, ock ben ick dapper gemoet, dat mijn stouticheyt bij v e soo wel genoemen is, dat ve ficktory behaelt heeft, en onder deze Triomph blyven wy v e dienst verbonden vrinden Tesselscha Roemers en Albert Crombalgh. Me vrouw Heleonora en Jonckvrouw Susanna moeten zeer gegroet zyn van onsenttweege, soo ock van Juffrouw PauwGa naar voetnoot4) die nu inde kraem leyd van een jonge soon) als van ons neeven Sammers, | |
[pagina 104]
| |
alle drieGa naar voetnoot1). Dees hebben my hier mede belast, wanneer ick schreeff. Indien 't Prinsessen Oor alst myne waer geweest, De Koninck 't Leeven, sij haer Trouw en Ghy besat myn GeestGa naar voetnoot2).
Adres: Aan myn Heer || de Heere Hooft || Drossaert tot Muyden || Tot || Amsterdam || op de Keysers graft over de groentlantsche packhuysen naest de Valckenier. || prt. | |
Gedicht van Constanter.Aen Joffw. Tesselschade Visscher, drijvende een' schoone dochter van Mr. Pieter van Veen, in sijn leven uytnemend schilder, tot het geestelick levenGa naar voetnoot3).Die 't daghwerck niet en kent van Veens geleerd gesmeer,Ga naar voetnoot1
(Ghij kent het, rijcke Tesch van oor-deel en van ooghen)Ga naar voetnoot2
Veracht 'er 'tnachtwerck bij. Maer isser geen medooghen
Bij tuijghen van sijn' deughd op 'tsmooren van sijn' eer?Ga naar voetnoot4
5[regelnummer]
Hij maelde 's noijt soo veel, men wenschte steeds om meer.
Dese is van 'tsoetst verdiep, van 'tlieffelixt verhoogen,Ga naar voetnoot6
Van 'tlevendigst penceel; Rolt ghij se wegh te droogen,Ga naar voetnoot7
Te schimlen in een hoeck voor ongebruijckbaer le'er?
De wereld eischt copy van sulcken schoonen omtrek,
10[regelnummer]
Eischt enten van dien stamm, eischt stammen van dat ent.
Zijt ghij 't alleen die lust en reden tegenrent,
En voert uw speelnoot mis? Lejdt datmen v weerom treck'Ga naar voetnoot12
En wuijv' en wenck' en roep': Stae, Tesselschae, waer heen?
Wie sagh oijt vrucht off vreughd van ongesteken veen?
Op de Veluwe, 28 Apr. 1633. Constanter. | |
[pagina 105]
| |
Brief van Hooft.Hooft aan Tesselschade.Ga naar voetnoot1)Mê Joffr.e Ick dacht dat Crommetjen quaedt was, al wist hij niet waerom. Want weenigh voor ons vertrek met der zoomerwoone herwaerts was hij t'Amsterdam, zoo wij hoorden, zonder ons eens toe te spreken. Maer V E brief, mij door Doctoor PauwGa naar voetnoot2) (die zeer gegroet zij) toegeveirdight, doet mij gelooven, dat hij zijn' gal gezult moet hebben inde sujker uwer zoetigheit. Maer hoe verlangt mij nae een ooghjen van V E jeghenwoordighe gedaente! Want jck leg 'er mij toe een jeughjen in te zienGa naar voetnoot3), en zelf ujt te zuighen, naerdien V E weder aen 't rijmen geraekt en in dien diepen Tasso verzoopenGa naar voetnoot4) is. Alreeds word jck dronken van de geur uwer dichten, al en rujk jk ze maer ujt het papier. Wat zal 't zijn, als V E derzelve met de leevende stem komt bezielen? Zoo wij ujt moghten, wij vlooghen naer V E toe, maer verwachten, in onzekerheit van wanneer, zekere Heeren ujt den Haeghe; bidden derhalven om de gunste van V E verzoekGa naar voetnoot5) tegens den achtienden, oft neghentienden dezer maendt, dat wort op maendagh oft dinxdagh aenstaende over acht daeghen. V E gelieve Joffr.e Francisca ende haeren manGa naar voetnoot6) mede te belezen, ofte te bezingen, nae dat zij ooren hebben, om nevens V E ende den uwen over te komen. Ik heb reedts den secretaris MostaertGa naar voetnoot7), ende VerburghGa naar voetnoot8) | |
[pagina 106]
| |
met BrosterhujzenGa naar voetnoot1) besproken, om op dien tijdt te passen, en de zangmaete te helpen vol maeken. Ende laet mij vastelijk voorstaen, dat wij V E E zoo wel zullen onthaelen, dat Crommetjen niet weêr schoolziek worden zal, als inden verleden zoomer. Torni, ritorni alle dolcezze primeGa naar voetnoot2) Als V E keele heesch gezongen zal zijn, weeten wij raedt om ze te smeeren met gesujkerde aerdbeezen, die jeghenwoordelijk steêhoudersGa naar voetnoot3) zullen zijn van de witte pruimen. Want deze en moghten nojt quaelijker geslaeght wezen. Wij verwachten dan V E, ende in allen gevalle een briefken voorujt, om te weeten, waer toe ons verlaeten moghen, ende laeten dezelve met alle die haer lief zijn, den almoghenden in genaede en gunste bevolen, blijvende, Mê Joff.re V E Verplichte dienstw.e P.C. Hooft. Ujt mijn Toorentjen, 7 Julij anno 1633.
Adres: als boven. | |
Brief van Tesselschade.Tesselschade aan HooftGa naar voetnoot4)Mijn Heer ..... Wij bedancken ve voor de eer die ghy ons doet, dat ghy ons nevens soo wyse ende eervaeren gezelschap ter feest nodicht, die wy niet en zullen verzuymen, maer het mocht wel een dach of twe laeter zyn als v e beschreven heeft; de waerom zullen wy zelver koomen zeggen, ende daer me van v e goedtheyt de hant op het hooft krijgen. Ondertusken soo send ick hier een drenck liettje van den Eerwaer- | |
[pagina 107]
| |
den Phoet BrosterhuyseGa naar voetnoot1), ende het ander van Bestemoer is van myn geringheytGa naar voetnoot2), al so ick daertoe versoght wiert, om daer nae op nooten gestelt te werden; wy sullen koomen hooren, hoe het v e aenstaet. Syt hertelyck gegroet met ve beminde. Ick blyf v e vrindinne Tesselschade Roemers.
Adres: Myn Heere || Myn Heere Hooft drosaert || van Muijden op de Keijsers || gracht naest de Valckenaer. || Tot Amsterdam || loont. |
|