Weergaloos

[p. 315]

Alan Watts: inside information

‘Nooit was er een tijd dat de wereld begon, want die gaat rond en rond als een cirkel, en er is geen plaats op een cirkel waar die begint. Kijk naar mijn horloge, dat de tijd meedeelt: die gaat rond, en zo herhaalt zich ook de wereld steeds weer opnieuw.

Maar net zoals de grote wijzer van het horloge omhooggaat naar de twaalf en omlaag naar zes, zo is er ook dag en nacht, wakker zijn en slapen, leven en sterven, zomer en winter. Je kunt niet een van deze zonder de ander hebben, omdat je niet zou kunnen weten wat zwart is tenzij je het zij aan zij met wit gezien had, of wit tenzij zij aan zij met zwart.

Op dezelfde manier zijn er tijden dat de wereld is, en tijden dat ze er niet is, want als de wereld steeds maar door zonder rust zou doorgaan, zou ze verschrikkelijk verveeld met zichzelf raken.

Ze komt en ze gaat. Nu zie je haar, nu zie je haar niet. Omdat ze dus niet verveeld wordt met zichzelf, komt ze altijd weer terug nadat ze verdwijnt. Het is als je ademhaling: die gaat in en uit, in en uit, en als je probeert die de hele tijd in te houden voel je je verschrikkelijk. Het is ook als het schuilhokje spelen, omdat het altijd leuk is een nieuwe manier van verstoppen te vinden, en om te zoeken naar iemand die zich niet altijd op dezelfde plaats schuilhoudt.

God houdt er ook van verstoppertje te spelen, maar omdat er niets buiten God bestaat, heeft hij niemand anders om mee te spelen.

Maar hij komt deze moeilijkheid te boven door voor te wenden dat hij niet zichzelf is. Dat is zijn manier om zich voor zichzelf te verstoppen. Hij doet alsof hij jou is en ik en alle mensen in de wereld, alle dieren, alle planten, alle rotsen en alle sterren.

Op deze manier heeft hij vreemde en wonderbaarlijke avonturen, waarvan er sommige verschrikkelijk en angstaanjagend zijn.

Maar die zijn net als slechte dromen, want als hij wakker wordt zullen ze verdwijnen.

Als nu God schuilhokje speelt en doet alsof hij jij en ik is, doet hij dat zó goed dat het hem een hele tijd kost om zich te herinneren waar en hoe hij zichzelf verschool.

Maar dat is juist de grap - net wat hij wilde doen. Hij wil zichzelf niet te vlug vinden, want dat zou het spelletje verpesten. Daarom is het zo moeilijk voor jou en mij om uit

[p. 316]

te vinden dat wij God in vermomming zijn, die doet alsof hij niet zichzelf is. Maar als het spel lang genoeg heeft geduurd, zullen we allemaal wakker worden, ophouden met doen alsof, en ons herinneren dat wij allemaal éen enkel Zelf zijn - de God die alles is wat er is en die voor altijd en altijd leeft.

Je moet natuurlijk onthouden dat God niet de vorm heeft van een mens.

Mensen hebben een huid en er is altijd iets buiten onze huid.

Als dat niet zo zou zijn, zouden we het verschil niet weten tussen wat er in en buiten ons lichaam is. Maar God heeft geen huid en geen vorm omdat er niets is buiten hem. De binnen- en buitenkant van God zijn hetzelfde. En hoewel ik gesproken heb over God als “hij” en niet als “zij”, God is geen man of vrouw. Ik zei “het” omdat we meestal “het” zeggen voor dingen die niet levend zijn.

God is het Zelf van de wereld, maar je kunt God niet zien om dezelfde reden waarom je, zonder een spiegel, je eigen ogen niet kunt zien, en je kunt zeker niet op je eigen tanden bijten of in je eigen hoofd kijken. Je zelf is zo knap verscholen omdat het God is die zich schuilhoudt.

Je kunt je afvragen waarom God zich soms verschuilt in de vorm van afschuwelijke mensen, of voorgeeft mensen te zijn die veel pijn lijden, erg ziek zijn. Vergeet ten eerste niet dat hij dit niet echt met iemand anders dan zichzelf doet. Vergeet ook niet dat in bijna alle vertellingen die je fijn vindt er zowel slechte als goede mensen moeten zijn, want het spannende van het verhaal is uit te vinden hoe de goede mensen de overhand krijgen over de slechte. Het is net als wanneer we kaart spelen. In het begin van het spel schudden we alle kaarten door elkaar, zoals het ook is met de slechte dingen in de wereld, maar de bedoeling van het spel is de kaarten weer in de goede volgorde te leggen, en degeen die dat het beste doet is de winnaar. Dan schudden we de kaarten weer en we spelen opnieuw, en zo gaat het met de wereld ook.’

Uit Alan Watts' ‘The Book On the Taboo Against Knowing Who You Are’, Collier Books, New York, 1966. Hierin, voorafgaand aan het bovenstaande:

‘Mythe is dus de vorm waarin ik probeer te antwoorden als kinderen de fundamentele metafysieke vragen stellen, die zo gemakkelijk in hun geest opkomen: “Waar kwam de wereld vandaan?” “Waarom maakte God de wereld?” “Waar was ik voordat ik geboren werd?” “Waar gaan mensen heen als ze

[p. 317]

sterven?” Steeds opnieuw vond ik uit dat zij tevreden schenen met dit eenvoudige en heel oude verhaal, dat - duidelijk mythisch van vorm - niet gegeven wordt als een wetenschappelijke beschrijving van de manier waarop dingen werken.

Gebaseerd op de analogieën van spelen en het drama, en gebruikmakend van het versleten woord “God” voor de Speler, wil het verhaal slechts zijn als de manier waarop dingen zijn.

Ik gebruik het zoals astronomen het beeld gebruiken van een zwarte ballon die wordt opgeblazen met witte vlekken erop voor de melkwegstelsels, om het uitdijend heelal te verklaren. Maar voor de meeste kinderen, en veel ouderen, is de mythe zowel begrijpelijk, eenvoudig, als fascinerend. In kontrast hiermee zijn zo veel andere mythische verklaringen van de wereld grof, verwrongen en onbegrijpelijk. Maar veel mensen nemen aan dat het geloven in de onbegrijpelijke voorstellingen en symbolen van hun religies de test van waarlijk geloof is.’

En wat daaraan voorafgaat.

En wat daarop volgt.

Binnen is buiten.

Buiten is binnen.

Hoe konden ergens ooit misverstanden rijzen?

Nergens ligt de waarheid te koop.

Je krijgt het ook nooit gratis thuisbezorgd.

Wacht je voor de hond, die tegen schaduwen blaft.

Wacht je voor de verboden, die gekonditioneerde angst-reflexen zijn, van een paniekerige samenleving.

Je tornt aan verrotte grondvesten.

Je haalt met je zelf de hele wereld overhoop.

Blijf zo doorgaan: het is de enige weg.