Oliver Reiser: Bewustzijnsfenomenen
‘Zonder enige twijfel is het probleem van het vaststellen van de missende verbanden tussen de bewustzijns-fenomenen en de rest van onze wetenschappelijke kennis het belangrijkste onopgeloste filosofische probleem. Dit is het enige fenomeen waarvoor er geen bestaand physicochemisch model is. Laten we - in een optimistische bui - veronderstellen dat zo'n model verschijnt, zal het komen als de geniale inval van éen man - of zal het komen als een resultaat van de graduele ontwikkeling van bestaande kennis langs gevestigde lijnen? Op dit moment is het niet te zeggen. Voor de behaviorist is er, uiteraard, geen probleem: hij ontkent eenvoudigweg het bestaan van bewustzijn als een realiteit om mee te werken.
Maar dit is dom. Ik herinner me hoe een van mijn eigen leraren, Dr A.P. Weiss, een bekende behaviorist, eens aan een filosoof (mij) die de term “bewustzijn” gebruikte, vroeg: “Wat bedoel je met bewustzijn?” Het antwoord was: “Ik bedoel met bewustzijn wat je ervaart als je me die vraag stelt.” Dat deed de behaviorist verstommen. Wij kunnen subjectieve termen definieren - als “roodheid”, “zoetigheid” enz. alleen maar door aanduidende referenties. Op die manier zal voor mij de term bewustzijn (consciousness) refereren aan dat complex van veranderende patronen van aanwezige sensaties, beelden, ideeen en gevoelens die alle normale individuen ervaren. In de stroom van de tijd is dit een fusie van verleden, heden, en toekomst. In zijn klassieke leerboek Principies of Psychology beeldde William James de stroom van het bewustzijn af als voortdurend
Auteursrechtelijk beschermd