Weergaloos

[p. 107]

UFO's: Een moderne mythe

Over de levende mythe van de UFO's (Unidentified Flying Objects, voor huishoudelijk gebruik Vliegende Schotels genaamd) heeft C.G. Jung een boeiend boek geschreven, waarvan een Nederlandse vertaling bij een Amsterdams uitgever ligt, die het niet durft te publiceren.

Ein moderner Mythus, heet het boek, in 1958 uitgegeven, met als ondertitel

Von Dingen, die am Himmel gesehen werden, verschenen bij het Rascher Verlag, Zürich/Stuttgart.

De uitgever vermeldt op het omslag:

Darstellung und Deutung eines aktuellen Phänomens, unter Verwendung von psychologischem Vergleichsmaterial: Träumen, modernen Gemälden und historischen Parallelen.

Uit Jung's voorrede enkele belangrijke regels, houd je vast, daar gaan we:

‘Het is geen aanmatiging, die mij ertoe drijft, maar mijn geweten als medikus, dat mij aanraadt mijn plicht te vervullen, om de weinigen, aan wie ik mij verstaanbaar maken kan, er op voor te bereiden dat de mensheid gebeurtenissen wachten, die overeenstemmen met het einde van een aeon (Van Dale: “onafzienbare tijdruimte; eeuwigheid”).’ ‘Zoals wij al weten uit de oud-egyptische geschiedenis, bestaan er psychische veranderings (Wandlungs-)fenomenen, die zowel aan het einde van platonische maand als aan het begin van de daaropvolgende optreden.

Het zijn, schijnt het, veranderingen in de konstellatie van de psychische dominanten, archetypen, “Goden”, die seculaire veranderingen van de kollektieve psyche veroorzaken of begeleiden. Deze ommekeer is binnen de historische traditie begonnen en heeft daar zijn sporen achtergelaten, eerst in de overgang van het tijdperk van de Stier in dat van de Ram, daarna van het tijdperk van de Ram in dat van de Vissen, waarvan het begin met het ontstaan van het Christendom samenvalt.

Wij naderen op dit ogenblik de grote verandering, die met de

[p. 108]

intrede van het voorjaarspunt (Frühlingspunktes) in de Waterman verwacht worden kan. Het zou lichtzinnig van mij zijn, mijn lezers te willen verheimelijken, dat dergelijke overwegingen niet alleen uiterst onpopulair zijn, maar zich zelfs in de meest bedreigde nabijheid van die wolkige fantasmata bewegen, die de hersenen van waarzeggers en wereldverbeteraars overschaduwen. Ik moet het risiko op mij nemen en mijn moeizaam veroverde reputatie van waarachtigheid, betrouwbaarheid en wetenschappelijk oordeelsvermogen op het spel zetten. Dit geschiedt, zoals ik mijn lezers verzekeren kan, niet met een licht hart. Ik ben, oprecht gezegd, bekommerd om het lot van diegenen, die onvoorbereid door de gebeurtenissen verrast worden en niets vermoedend aan hun onvatbaarheid zijn overgeleverd. Aangezien totnogtoe, zo ver mijn beperkte weten reikt, niemand zich gedwongen heeft gezien, de mogelijke psychische effecten van de verandering, die in het vooruitzicht liggen, onder ogen te zien en hen uitdrukking te geven, acht ik het mijn plicht, het mij in dit geval mogelijke te doen - naar de mate van mijn krachten. Ik onderneem deze ondankbare opgave in het vooruitzicht dat mijn beitel van de harde steen, waarop hij terechtkomt, zal afglijden.’

Dat is dus, mede, af te wachten. Deze regels geschreven op het moment dat een moordaanslag in Berlijn volgt op een moord in Memphis, geweld losbreekt, angst uitbarst, terreur zich doet gelden, de wereld steeds meer een heksenketel van pijn en verdriet wordt, en ik tot een overtuiging gekomen ben, die ik graag aan de openbaarheidheid prijs geef: al zou de wereld niet meer te redden zijn, je kunt in elk geval proberen jezelf te redden.

Nu kijk ik om mij heen, wie mede op zoek is naar zichzelf, de mensen die ik vind noem ik ‘beautiful people’ omdat zij levenskunst beoefenen, hun liefde voor het leven is groter dan hun aanhankelijkheid aan dogma's, vooronderstellingen en

[p. 109]

valse illusies.

De enige zekerheid: de noodzaak tot veranderen, verinnerlijken, verruimen. Open blijven staan, het spel kunnen blijven bewonderen, wat voor ratjetoe de politiek, de neurose, het ‘establishment’ ook van het wereldgebeuren maakt.

In theosofische kringen is al eerder gewezen op het duistere karakter van de tijd; deze eeuw staat in het teken van exponentieel versnellende, steeds complexer wordende verschijnselen, waarin mensen zichzelf kunnen verliezen - verward raken, ondersteboven, wanhopig worden - én ook vinden: bevrijd van tijdgebonden angsten, alleen maar op weg met alle daartoe ten dienste staande middelen, waarvan ‘het totale afwijken’ wel de voornaamste is, de strategie van elke rebelse, ketterse Outsider.

Delta-mystiek

Steve Davidson, samensteller van het Amsterdamse underground-orgaan OM (‘Om is nieuw al 11000 jaar’) geeft in Het Parool op de PS-pop-pagina vandaag (13.4.68) te kennen: ‘Volgens mij zijn we, ondanks onze goede bedoelingen aan de verliezende hand.’

Hiermee deelt hij de verontrusting van Dr. Briejèr, wiens boek ‘De zilveren sluier’ over de chemische gevaren die de mensheid bedreigen hem dezer weken ten zeerste heeft getroffen.

Misschien zijn wij, die ons verenigd voelen in onze goede bedoelingen, wel Don Quichottes, is Jung een ‘bedrieger’ (Leopold de Buch) maar ik zie geen andere uitweg uit de problemen van het heden, dan een totale OMmekeer in de menselijke geest, die zich godzijdank baanbreekt, vanzelfsprekend, natuurlijk, bij de jeugd - en waarvan wij

[p. 110]

ook vele tekens aantreffen in het doen en laten van ouderen, met wie zij aller welzijn delen.

Het gedicht is een pauze-teken in een programma vol boodschappen, oproepen, ontmoetingen - waar de wereld vol van is; wat volgt op het protest is een verinnerlijking, die nog naar organisatorisch onderkomen zoekende is.

In deze pagina's enig inzicht in de Delta-mystiek; niemand hoeft zich - als hij zoekende is - eenzaam te gevoelen. Overal ter wereld, dus ook in Nederland (de laboratorium-situatie van feodalisme versus avant-garde, dogma vs wetenschap, bijgeloof vs ervaring) treffen wij de beweging aan, waarover dit boek handelt.

Deze beweging vertegenwoordigen, er deel van uitmaken - je zult het gehele schouwspel leren begrijpen. I'd love to turn you on. Als je kunt blijven lachen, heb je recht op leven. Als je de lach, die door deze pagina's trekt, niet voelt, kun je het boek beter weg leggen. Alles mag. Ik mag dit, en dat, en zus en zo.

Er is geen andere grens dan die van de visie: het gelijktijdig theater van de werkelijkheid is een constante bron van levensvreugde, inspiratie en inzicht.

Toen ik er nog aan dacht, de adressen van alle sekten, werelddiensten, scholen en andere magische & mystieke instituten, in Nederland vertegenwoordigd, hier te vermelden (trillend bij de gedachte dat ik ook de buitenlandse zou moeten bijeenzoeken!) bestonden er meer misverstanden bij me. Namelijk dat ik dacht alles te kunnen begrijpen, doorgronden, aantonen, rapporteren en achterhalen.

Het blijkt een onmogelijkheid, en ik merk het

[p. 111]

opnieuw: ik ben geen systeembouwer, ik kan niet het gehele bouwwerk van menselijke kennis, organisatie, toegankelijkheid, beschikbaarheid steen voor steen blootleggen - soms ben ik verplicht een muur inéens opzij te halen, teneinde zelf uit te vinden wat er achter schuil gaat (soms niets; soms ook glijdt mijn beitel uit, of is er geen muur).

In dit boek dus niet aan te treffen verantwoorde vermeldingen, tenzij sub rosa, indirekt, tussen de regels - de schaduw van een schim, in de stilte blijven hangen na urenlang praten - van de even belangwekkende en fascinerende onderwerpen als astrologie, theosofie, antroposofie, para-psychologie, en de andere gegevens die ons in de toekomst bezig zullen houden.

Programmeringen

Wat ik wél weet kan ik niet nalaten uittententreure te herhalen; uit de Manifesten & Manifestaties (Randstad 11/12) het motto van Oliver Reiser, wiens inzichten gemeengoed dienen te worden:

‘Waarmee wij op dit ogenblik gekonfronteerd worden, is een immens probleem van programmering: een produktie-nummer waarvan deze oudere wereld maar zelden getuige was. Te zeggen dat de mens het stuk eerst moet schrijven voordat hij het kan spelen is de bedoeling niet onderkennen: hij schrijft het stuk nu, terwijl hij het leeft, een “psychodrama” zoals Moreno nooit voorzag. Het is een eenvoudig feit dat de ontknoping slechts kan volgen als het gordijn opgaat voor het volgende bedrijf van het cyclodrama en de mens gedwongen wordt een planetaire betekenis te scheppen teneinde uit te vinden waar het allemaal om gaat.’

Waar het allemaal om gaat.

Teneinde uit te vinden.

In de taal van dr C. Rietdijk (‘Een filosofie voor

[p. 112]

het cybernetisch-biotechnische tijdperk’, 91 stellingen, Van Gorcum & Comp., Assen 1967):

‘Maar nu terzake.
We hadden dus vastgesteld dat sommigen het dóór begonnen te krijgen.
De sublimatie-kultuur loopt ten einde.
Niet alleen omdat 't ontwaken van het instinct is begonnen - pás is begonnen mag ik wel zeggen - maar ook omdat al die pseudo-idolen en -idealen nu zo langzamerhand wel een beetje zijn doorzien.
En nou vinden ze zich allemaal hele pieten. Ze snappen het toch zo goed!
Ze snappen d'r geen barst van. Want ze zouden gek opkijken als ik voorstelde om bijvoorbeeld het raadsel van de dood, waar de theologen en allerlei figuren die zich als denker adverteren al twintig eeuwen over fantaseren en in de ruimte ouwehoeren, nu eens aan te pakken door tien procent van het nationale inkomen te gaan uitgeven voor parapsychologisch onderzoek. Door pak weg éen loonsverhoginkje over te slaan.’

Inderdaad kijken de mensen gauw gek op; zelfs een ervaren vrijmetselaar ziet in de gegevens die ik bij wijze van kwartet-spel op tafel leg, om mee te spelen, om je goddelijk mee te vermaken (volgens het testament van Hans Lodeizen) niets dan een omgevallen boekenkast. Wij zijn kleuters en spelen met vuur. Love's Sake: Death - oftewel Martin Luther King in een eeuwige notedop.

Het zijn overigens deze dingen, waarachter dieper waarheden voor de mens schuilgaan, dan achter de materialistische dogma's waarmee nog steeds wordt getracht een maatschappij te herstruktureren, volgens marxistisch-leninistische overleveringen. Het is een ontegenzeggelijk feit dat het religieus-anarchisme van de 19e eeuw pionierend werk heeft verricht; wat zich op dit ogenblik binnen kerk- en vredesbewegingen aftekent aan verschuivingen en veranderingen ontplooide zich aan het begin van deze eeuw tot

[p. 113]

radensyndikalisme, het eigenlijke vakbondswerk. Dit houdt zich op dit moment ook weer bezig met de geestelijke impulsen, die noodzakelijk zijn voor ‘de kwaliteit van ons bestaan’ - terwijl ook de kultuurpolitiek, zoals bedreven door de heren van het Ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk, zich op de toekomst gaat richten: de groeiende behoefte aan ontmoetingsplaatsen, waar de mens ongestraft zichzelf kan zijn. Speelplaatsen.⁺

In de komende maatschappijvormen zullen telkens opnieuw andere spelregels aan de orde komen; van ‘wetten’ en ‘verordeningen’, ‘bepalingen’ en ‘voorschriften’ zullen wij overstapjes moeten nemen op minder-bindende, meer open maatschappelijke omgangsvormen, die ruimte laten voor nieuwe ontwikkelingen en improvisatie als basis zullen hebben.

Of daaraan voorafgaand een katastrofe boven de mens zal losbarsten, van een ongekende omvang, ik frons mijn voorhoofd, leeg blijft mijn vermogen tijd en plaats te bepalen; ik zal echter blijven doorgaan mysteriën te ontsluieren, zonder in staat te zijn ooit het geheim totaal te openbaren. Er is geen geheim; er is slechts een leefniveau waartoe wij ons kunnen verheffen, zodra wij de natuur als uitgangspunt nemen: niet geboren wij om te lijden, maar om vreugde te scheppen.

Daarbij handelen wij om niet; het gaat niet om een materiele verbetering alleen, maar om het algemeen welzijn dat kan profiteren van velerlei creatieve inbreng: in deze sektoren nooit van zijn leven werkloosheid. Nooit een impasse, behalve zelfgeschapene. Nooit een ontbrekend klankbord. Altijd gehoor.

Peilloze diepten zijn niet open te leggen via een zo onzuiver geworden kommunikatie-medium als het gedrukte woord. Achter elke schrijver hoor je een stem te horen, een gezicht te zien, een beeld

+

[p. 114]

dat zich altijd verderstrekt dan jouw (of mijn) denkbeeld daarvan. De krenten in dit brood, de citaten en teksten in dit boek voor overmorgen, zijn op zichzelfstaande, onderling door mij verbonden, werelden waarbinnen mensen zich bewogen hebben, zich bewegen en zich zullen blijven bewegen.

Outsiders

Er is geen stophouden meer mogelijk. De deviantie-sociologie kan je veel leren: het zijn de outsiders die de binnenkant der dingen het eerste zien, richtlijnen geven, en de wegen openleggen waarlangs later vele anderen zullen trekken. Hoe? Geen mens kan daar antwoord op geven; het zuiveringsproces blijft, individueel en kollektief, voortduren - of inderdaad een massale ontlading zal volgen (een onweer over de mensheid, een donderstorm binnen de menselijke psyche) - het is bijna onvermijdelijk, maar de vorm is onvoorspelbaar. Dat bloed en vuur als altijd de rituelen bepalen, het is een gegeven waarmee ik dagelijks rekening houd.

Aan de eigen onvolkomenheden (de hang-ups) herken je de vijand in de mens. Met die van anderen heb je te maken, zodra je vriendschap sluit. De put-down: diegenen tot wie de noodzaak van zelf-verheffing niet doorgedrongen is. Vriendschap sluit je door een ander in de ogen te kijken, open te blijven voor vragen en antwoorden, de waarheid spreken. Geef toe, geef in God's naam toe, dat je wel eens ongelijk kunt hebben? Blijf veranderen. Houd nooit stil. Sta dan slechts stop als je weet waarom. Alles is mogelijk. Handelen is wijs. Niet te handelen kan even wijs zijn. Het volslagen engagement houdt een offer aan de tijd in. Spoedig is het ten einde met onze getelde tijd. Het jaar 2000: een oceaan van relativiteit.

[p. 115]

Time will have a stop. Prepare yourself.

Je kunt het meeste leren van situaties, waarin paniek-toestanden ontstaan. Leer van het gedrag van menigten; zowel Elias Canetti als Kurt Baschwitz hebben hun leven aan de vrijheid gewijd, omdat ze tussen menigten, volksmassa's terecht waren gekomen. Er is verschil tussen een bewuste menigte en een ongeorganiseerde, aan instincten overgeleverde, massa. Een menigte kan zich éen voelen, bezield, geïnspireerd. Een voetbalwedstrijd.

Een pop-concert. Wat al niet! Olé! Hup Ajax! Yeah!

Wie de menigte leidt, leidt zichzelf. Niemand leidt mijn leven anders. Vader, zoon en man. Niet geheel man; zoals de homoseksualiteit niet bestaat, evenmin de hetero-seksualiteit - wij zijn allen zowel man als vrouw, en in méer dan éen zin dragen wij allen het andere geslacht met ons mee. Wie met zijn dubbelzijdigheid kan leven, zal zich automatisch van taboes bevrijden.

Niemand is kapabel tot rangschikken, niemand in staat een moraal vast te leggen. Wie zich nu nog inhoudt, zal zich nooit kunnen laten gaan. Het is hoogst noodzakelijk uitwegen uit de verwarring te zoeken. In het niets vallen is verruimender dan het eerste het beste protest tegen de eerste de kwaadste oorlog.

Wie protesteert voert oorlog. Wie beledigt voert oorlog. Wie zijn eigen mankementen uit de wereld helpt, bereidt de wereld het meest effektief op de vrede voor.

Huilende wolven links en rechts. Mensen grijpen naar de macht; dit is mijn machtsgreep. Ik verlang niets van je - de enige manier waarop

[p. 116]

te kommuniseren valt. Gehoor. Denk niet dat je gemanipuleerd wordt, maar stel je wél even voor in hoeveel opzichten je vastzit aan de kollektieve hypnose van angst en dreiging, bezit en illusie - voordien kun je je onmogelijk bevrijden.

Het is de bedoeling van deze regels, dat je jezelf helpt vinden, zoals ik mijzelf heb moeten vinden tussen veel regels door, buitenspel, in ogenblikken waar alle regels overboord gingen.

Weet wel, wat je waagt - van winnen geen sprake: slechts de zuivere geest zelf is oppermachtig op het slagveld, waar we ons wagen. Een geest, die waait waar hij maar wil. Die wil is funktioneel: zodra je jezelf bent word je nuttig, voor jezelf en anderen. Het leven bestaat uit akties en reakties en alles wat je zegt kan voor en tegen je worden gebruikt. Je bent er om gebruikt te worden; het bewustzijn is er om gedeeld, en verruimd te worden. De dood is de grootste bewustzijnsverruimer die de mens kent.

Wereldburgers. Nieuwe mensen. Wat al woorden. Het wordt tijd dat ik aan het werk ga. Help je me tegen de fanatieken? Ze vreten aan je, reageren hun agressie op je af. Lach ze weg. Laat je niet besmetten door de pest van angst en onverschilligheid, haat & afkeer. Zelf-vernietigende tendenzen in mens en maatschappij zullen een einde aan alle zelfgenoegzaamheid maken; het faillissement en bankroet hoeft niet uitgesproken te worden - wie wind zaait, zal storm oogsten, en de redding ligt in een zelfgekozen weg. Er is geen ander werk dan de zelfverwerkelijking. Verantwoordelijkheid, voor eigen woorden en daden, denken en doen. We zullen elkaar moeten vrijlaten. Vaak houden we elkaar omstrengeld, zelfs onder het mom van liefde & bestwil, in gevangenissen van goede bedoelingen.

[p. 117]

Konteksten waar we uit te voorschijn zullen moeten barsten.

Te groot is het belang dat ik aan het in-leven-zijn hecht; hoe zou ik daar een ander van kunnen uitsluiten, hem (of haar) niet daarbij willen betrekken? Voor eigen rekening?

In elk geval is deze verzameling teksten bedoeld als handleiding bij, en verwijzing naar alle die aktualiteiten waarbij men verondersteld wordt stelling te nemen. De stemmen die hier tot je spreken, het is éen stem: de jouwe.

Ik trek je de kaart. Je bent het zelf, verwacht van mij geen waarde-oordeel, elk mens is even uniek - de wereld is onschatbaar in zijn verschijningsvormen - niemand zal je schijnvragen beantwoorden, maar dat je altijd opnieuw weer vragen kunt stellen is een reden tot verheugenis. Het zou een verarming betekenen als wij zouden menen dat op alle vragen een antwoord gevonden kan worden - al zijn er gelukzalige momenten dat vraag en antwoord samenvallen in ‘weten’ - niet ten onrechte zou men kunnen zeggen dat de ‘zinneverrukking’ en ‘geestesvervoering’ waartoe Jezus Christus zijn discipelen bracht, een uitgangspunt is voor alle wetenschap, die wij van nu af zullen leren bedrijven: psychosofie - een psychische synthese.

Het is een nieuwe homo universalis, die doorbreekt in een nieuwe dimensie - er is plaats voor iedereen - kom aan boord: schipper naast God ben je.

Wat zullen we inleiden, uitluiden? Van de werkelijkheid de bezieling, de belichaming, de begeestering (enthousiasme - en Theos) - hel en hemel, links en rechts, nog velen zullen voor schut gezet worden; wie al niet door de mand valt als je het onverbiddelijke licht van de waarheid op hen laat vallen!

[p. 118]

Hooggeplaatsten. Radikalen. Zorgvuldige betweters. Lammelingen en lafaards. Onder meer; maar zeker niet allen.

⁺ Ook ik heb een keuze gemaakt. De weg naar binnen is van even groot belang als de weg naar buiten; om het evenwicht gaat het - niemand behoort te sterven voor de waandenkbeelden van een ander.

De grote waanzin: de dolgedraaide machinerie van de oorlog: misverstand en onwil, onlust en frustratie.

Je hoeft nergens bang voor te zijn. Angst een slechte leidsman. Word eens wakker, als er aan je gepord word. Dit kind van de zon wil ook jou in het zuivere water weerspiegeld zien. Je bent vrij, voor elke tekortkoming zul je zelf betalen (reken maar na) - je kunt niemand laten opdraaien voor wat je zelf kapot maakt.

In het helings-proces (geneeskunde: nieuwe woorden ingeruild voor oude begrippen) is dit maar een begin. De dure plicht; zonder omhaal een mens aan de man brengen, voor het te laat voor je is. Je zult altijd iets nieuws aantreffen - tenslotte gaat het geheel en al alleen om jezelf. Gedraag je er naar. Turn on. Tune in. Take over.

+