Vogelvrij. Bouwstenen 1963-1967

[p. 168]

Gehoorzaam aan de Eigen Vrede

Hoe ver wij terug moeten gaan in de geschiedenis van de mensheid, om de aandrang tot weten te vinden, men kan het slechts raden.

Een aantal van de heilige Sanskrietteksten, de Veda's, bezong zo'n 4000 jaar geleden de godendrank soma, die in de mens een besef van zijn goddelijke oorsprong geboren deed worden.

In deze eeuw zijn de eerste bruggen tussen Oost en West geslagen: de filosoof Carl Jung leidde de tibetaanse leerstellingen in, die via de Lama's Govinda en Kazi Dawa-Samdup hun weg door de wereld vonden.

De laatste jaren wordt als handboek voor lsd-ervaringen veelvuldig gebruik gemaakt van een nieuwe versie van dit gebedenboek, in Amerika verschenen als The Psychedelic Experience (University Books, New Hyde Park, New York, 1964).

Het Tibetaanse Dodenboek bevat die heilige teksten, waarmee de ziel van de gestorven Lama op zijn tocht door het dodenrijk begeleid werd, op weg naar zijn nieuwe gereïnkameerde lichaam. Deze esoterische doktrines bleven eeuwenlang geheim, zij maakten deel uit van

[p. 169]

een symbolische inwijding, die zich op dit ogenblik dank zij de biochemie lichamelijk kan voltrekken.

In de dualistische levenssfeer van het Westen, waar religie vaak diametraal tegenover wetenschap wordt gesteld, is de mens verstrikt geraakt in de kompleksiteit der uiterlijke verschijningsvormen, waarin hij radeloos zoekende is, terwijl de oplossing uitsluitend ligt in de individuele ervaring van het feit, dat leven en dood één zijn.

Wil de westerse mens de innerlijke harmonie vinden, van waaruit alle gedragsregels opnieuw te bepalen zijn, dan zal hij zich in de allereerste plaats moeten bevrijden van velerlei soorten angsten, twijfels, wanhopen, die alle terug te brengen zijn tot de doodsangst.

Volgens oosterse begrippen is de wereld maya: illusie, spel. Deze spelopvattingen zijn ook doorgedrongen tot de psychologie; het boek Games People Play van dr. Eric Berne opent nieuwe uitzichten, waardoor het langer dan een jaar op de bestsellerlijst van Time staat.

Door inzicht in de spel-struktuur is het mogelijk om beweegredenen, motivaties en onbewuste drijfkrachten in de mens te leren onderscheiden; zodra men het leven kan zien als een spel, dat zo goed mogelijk gespeeld dient te worden, is het mogelijk vals van eerlijk spel te onderscheiden.

De eerste spelregel hield Boeddha op het ogenblik van zijn lichamelijk verscheiden aan zijn discipelen voor: ‘Al je metgezellen zijn Boeddha’, m.a.w. in elk mens schuilt een eigen doel, elk mens bevindt zich op een eigen pad, en dit pad houdt onder meer in de door Jezus Christus hooggehouden leerstelling: ‘Wees volmaakt, zoals de hemelse Vader volmaakt is.’

De menselijke geest is een onbegrensd terrein, waarbinnen de gehele evolutie door middel van ingevingen, inspiratie en intuïtie vorm krijgt. Elke ontdekking, elke

[p. 170]

uitvinding, elke stap vooruit, elke toegenomen kennis is het resultaat van menselijk scheppen, een deel van de gehele schepping.

De mens is op aarde gezet om aan die schepping deel te nemen, in de mens zelf voltrekt zich de vooruitgang, die door Baudelaire werd gekenschetst als de eliminatie van alle sporen van erfzonde.

Elk mens, zo gekonditioneerd als hij is binnen 'n zeker kultuurpatroon, in zijn milieu en levensomstandigheden, kan op een gegeven ogenblik uit eigener beweging die grenzen doorbreken, die kunstmatig tussen hem zelf en zijn mede-mensen zijn gesteld. Deze louteringsweg hebben velen kunnen vinden in het lsd-gebruik, dit wonderbaarlijke geneesmiddel dat in de duistere jaren '40-'45, gelijk met onze atomaire kennis, werd her-ontdekt.

Ontdekt niet alleen als geneesmiddel voor geesteszieken, maar bovenal als middel tot bewustzijnsverruiming bij velen. Ik ken een aantal mensen die, buitenkerkelijk of atheïstisch opgevoed, via de lsd tot waarachtige religieuze gevoelens zijn gekomen, met een alomvattende eerbied voor de velerlei vormen waarin het leven zich manifesteert.

Een mug is altijd nog ingewikkelder dan welke machine ook, en de computer die wij in onze hersenen meedragen is van een slechts zelden gerealiseerde volmaaktheid: 12 miljard hersencellen, die ieder 25.000 verbindingen kunnen leggen.

Elke cel een draaiboek, een geheugen, een ingebouwde funktie, een bron van informatie, deel van een groter geheel dat één plan gehoorzaamt: de evolutie. Een planmatigheid, die aan te treffen is zowel in de onbegrensde ruimte van de molekulaire mikrokosmos, als in de tijdruimte omspannende galaksieën, die de makrokosmos van het universum vormen. De wetenschap brengt ons steeds

[p. 171]

dichter bij deze Schepping, niet zonder overweldigende gevoelens van eerbied bij ons wakker te roepen.

Is het niet zo, dat de menselijke hersenen slechts die informatie toelaten, welke van onmiddellijk nut is? Gedurende onze werktijd, ons sociaal spelbestaan worden wij geregeerd door de spelregel ‘Kijk op de weg, niet in de lucht!’ Van de miljoenen indrukken die elke sekonde op onze zintuigen afkomen, kiezen wij slechts die uit, nodig om te kunnen reageren op de buitenwereld.

Trekken wij ons terug in de eigen innerlijke wereld, kunnen wij ons aan het konditionerings-proces van de samenleving onttrekken, dan is men vrij om het ego te verliezen - dit struikelblok tussen onszelf en de objektieve werkelijkheid. De open geest bevrijdt zich van de trial and error systemen in het dagelijks leven, ten gunste van datgene in ons wat eeuwig en onvergankelijk is, een levensproces dat al bij de geboorte in onze cellen aanwezig is, een natuurlijke eenheid van lichaam en geest.

De lsd-gebruiker staat open voor de velerlei menselijke bestaans-toppunten, een eksistentieel gebeuren, waarop kreativiteit, telepathie, profetie, en intuïtie berusten, volgens het open boek van dr. Sidney Cohen, The Beyond Within - The L.S.D. Story.

Velen zijn gekomen tot deze weg via een psychische noodzaak: zieleherders, psychologen, sociologen, schilders en schrijvers werken mee aan een wetenschappelijk arsenaal van gepubliceerde ervaringen dat groeiende is: ook biochemici, farmacologen en psycho-therapeuten dragen bij tot deze nieuwe kennis, die elk mens ten nutte komt.

Het gebruik van lsd door velen herinnert ook de anderen aan het feit, dat wij een binnenwereld met ons meevoeren die van even groot belang is als de buitenwereld, van groter belang nog: men besteedt tegenwoor-

[p. 172]

dig vaak meer zorg en tijd aan uiterlijke make-up dan aan innerlijke psycho-hygiëne.

Hoe langer hoe meer mensen stellen zich in op de primaire levensvragen, die in vrede en harmonie kunnen samenvallen met hun beantwoording.

Wat is de scheppende levenskracht? Wat is het leven, hoe ontstond het, waar gaat het heen? Wat is de mens, waar komt hij vandaan, waar gaat hij heen? Wie en wat ben ik? Wat is mijn plaats in het grote geheel?

Waar in het Westen de ratio tot afgod werd verheven, raakte het gevoelsleven onderdrukt; er is een omwenteling gaande - sinds deze eeuw doet de moderne kunst een aanval op onze zintuigen: muziek en poëzie, schilderkunst en theater betrekken ons bij hetinnerlijk gebeuren, dat de kunstenaar uitbeeldt.

De kreatief-ingestelde mens, uit op ontdekkingen, zal in staat zijn het leven opnieuw die inhoud te verschaffen, die in ieder van ons sluimert. Het is eenvoudig om mystieke ervaringen af te doen in psycho-pathologisch jargon; het heeft mystici in de loop der eeuwen altijd aan woorden ontbroken voor de weergave van datgene wat zij lijfelijk ervoeren.

Het menselijk vocabulaire is te beperkt, de verbale kommunikatie zo tekortschietend; het is gemakkelijker (en onjuister) psychische fenomenen binnen een bestaande terminologie te verklaren, dan begrip op te brengen voor hun buiten alle kategorieën vallende overkoepelende belang.

De bijna-surrealistische, visionaire beelden die de lsd-gebruiker bezigt om zich stamelend in uit te drukken, kunnen niet worden overgebracht; men moet persoonlijk door het licht getroffen worden, dat van Saulus de ketterjager Paulus de verlichte maakte...

Vanuit dat licht gezien is het wereldgebeuren op dit

[p. 173]

ogenblik de samenloop van een groot aantal, nog vaak onbekende, faktoren die de mens hier en nu bepalen: een slaapwandelend en agressief, bevreesd en in innerlijke tegenstrijdigheden verdeeld wezen, voor wie de werkelijkheid niet groter is dan het vertrouwde beeld, hem door zijn omgeving opgelegd.

Dit vertrouwde beeld wordt deze eeuw van alle kanten in flarden geschoten; revolutionair zijn de omwentelingen, waaraan de mens kan deelnemen: de cybernetische, nukleaire, elektronische revoluties, die ieder van ons betreffen. En hoe steviger de mens zich vastklampt aan gevestigde opvattingen, hoe minder kansen hij heeft iets te bespeuren van de velerlei vormen van beweging rondom zich; binnen die beweging speelt zich het leven af, het leven is die verandering zélf.

Ieder mens draagt zijn Verlosser in zich; de weg gaat vooruit en omhoog - geen enkele dogmatiek staat in de weg, geen band met bijgeloof weerhoudt ons. Toegenomen informatie zal alle misverstanden, inklusief de grootste: de oorlog, de armoede, elke vorm van onderdrukking, de wereld uithelpen. Is er een betere toekomst denkbaar, dan een wereld waarin de mensen elkaar uit noodzaak begrijpen en liefhebben, waarin ieder zijn leven kan leiden op de wijze die hem zelf goeddunkt?

Voor zo'n wereld stel ik mij graag beschikbaar, in die werkelijkheid horen alle mensen thuis. Het leven is te uniek, te prachtig, te rijk en wonderbaarlijk, dan dat wij de plicht onszelf in harmonie te verwerkelijken, zullen verzaken door terughoudende opvattingen uit het verleden.

De toekomst waarin wij allen (voorbij kunstmatige scheidingen) één zijn, ligt binnen handbereik, de ene mens naast de andere, in verdraagzaamheid, in gelijk-

[p. 174]

heid. Het is de wensvervulling van een eeuwig verlangen, geboden die uitsluitend vanuit het eigen geweten genoorzaamd kunnen worden.

(Elsevier's weekblad, 23 juli 1966, geschreven als reaktie op een verhaal ‘Sluipend vergif’ in dit weekblad van 9 juli 1966)