Het hek van de dam

[p. 228]

Z | Acid-rock, of Zout op de wondeaant.

Deze kerk is niet op zand gebouwd, niet op rotsen, maar op visioenen. Deze kerk is niet op dogma's gebouwd, deze kerk heeft zijn waarheden niet van andermans overgeleverde openbaringen en van horen zeggen: deze kerk is gegrondvest op de eigen ervaring, de enige die telt, in welke situatie dan ook.

Kan een ander voor jou doodgaan? Moet je het niet helemaal alleen eerst zélf meemaken, voor je kunt meepraten over God? En hoe voorzichtig moet je dan nòg niet zijn - het eerste woord kan een geschiedenis van misverstanden in de wereld roepen.

Theologen hebben inderdaad de God van het Westen doodgemaakt, met hun verbaliserende spitsvondigheden. Alsof God ooit door een demokratisch kongres kan worden uitgeroepen en verkozen tot wat Hij Is, of Niet Is.

In al onze ervaringen komen toch in de allereerste plaats aan de orde bezinning, respekt, aandacht, verwondering en vreugde. Als steeds nieuwe ervaringen mogelijk blijken, hoe groots moet dan niet de totale bevrijding van èlle misverstanden zijn, als de geest, ongehinderd door het aan de zwaartekracht en een verkrachte aarde gebonden lichaam, zich in vrije vlucht kan laten gaan...

Als nù al zoveel licht tot mensen doordringt, allerwegen, hoeveel lichter nog zal het moment zijn dat we in éen oogopslag de gehele rekening van ons leven gepresenteerd krijgen.

Ik weet dat wij allen, stuk voor stuk, nog duizenden doden zullen moeten sterven voor het zover is, het klokje van gehoorzaamheid tikt, er niets meer te doen en te laten, te zeggen en te vergeten is... Er is geen twijfel aan: elk gebaar

[p. 229]

heeft zijn volmaakte betekenis. Wij staan, als levenden, in het voorportaal van de grote openbaring die de dood kan zijn - als wij nu bewust leren leven. Hoe eerder wij sterven aan onze onvolmaaktheden, hoe eerder wij, al bij leven en welzijn, gelouterd kunnen herrijzen.

Wie zich met zijn kinderen weet te vereenzelvigen, wie de toekomst niet langer als een dreiging, maar als een verwachting ervaart, wenkt de eeuwige jeugd. Als je dan ook nog de illusie van een toekomst van je weet af te schudden, om je op scherp te stellen in het nu, het onderontwikkelde geestelijke Nederland, dat om levensvatbaarheid roept, smeekt en bidt (zonder het uiteraard te beseffen)... De grond waarop wij staan, is heilig - kàn nooit het spekulatief bezit zijn van woekeraars en andere gekadastreerden. Dit volledig te beseffen maakt het leven rijker. Hoe relatief is niet alles. Hoe kortstondig de konflikten die wij weten te overwinnen. Wie een geestelijke leegte zaait, zal geestelijke stormen van leegte en agressie oogsten. Niemand leert het huidige verwende lompenproletariaat (op bromfietsen en verveeld door minderwaardige televisie) zijn idealen onder woorden te brengen, of anderszins te uiten. Niemand, van welke geestelijke gezondheidszorg dan ook, tracht - bij mijn weten - door te dringen, tot waar de bron van de onlust der huidige onrust ontspringt. Niemand leert de taal van de ‘opstandige jeugd’, de nozems, beatniks, provo's of hippies en andere kabouters te spreken. Hoewel in deze groeperingen, in àlle nieuwe vormen van beweging, de richtingaanwijzers naar de toekomst gemaakt worden. Het zijn deze jongens en meisjes, deze nomaden op het vredespad dat de wereld doorkruist, die als avantgardistische seismografen, als eersten, hun leven trachten te redden uit de moorddadige machine waarin het merendeel van de westerse samenleving is terechtgekomen - meestal niet willens, niet wetens, onbewust verleid, verslaafd, gevangen...

Met wat voor eenvoudige psychologie zou je hier voor de

[p. 230]

dag moeten komen? Hoe zou je de eenvoudige levenslessen op een gegeven ogenblik zonneklaar en voor iedereen duidelijk vertaalbaar kunnen overbrengen? Hoe bereik je een woordgebruik van zo'n hoogte, dat elke leugen kan worden weggelachen? Wie maakt een einde aan de valse spelen rond de taal? Hoe kunnen wij het leven weer wat van dat grote mysterie hergeven, waardoor het de moeite waard te leven wordt?

Hoe houden wij de seizoenen levendig; hoe kunnen wij zon, maan, planeten en sterren weer leren lezen? Waar moeten wij geestelijk heen met ons twintig miljoen?

Wat kunnen wij elkaar nu al niet overal de helpende hand reiken!

Eerst zullen de politici uit het zadel geholpen moeten worden, waarin zij zichzelf genesteld hebben, ons berovende van de waarheid. Want de politiek is een onbruikbaar instrument, een overleefd werktuig, door de tijd achterhaald. De politiek is volslagen machteloos het huidige gebeuren in wetten, bepalingen en verordeningen om te zetten - ons aller wereldbeeld zal binnen enkele jaren té dynamisch zijn om zich nog door statische statistieken te laten binden.

Men denkt orde en gezag te kunnen handhaven door een intenser gebruik van gewapend machtsvertoon. Het is een van de grote waandenkbeelden, waaraan de huidige maatschappij lijdt - haar eigen graf gravend met eigen wapenen in eigen onnodig vloeiend bloed zweet en tranen... Orde en gezag kunnen slechts gehandhaafd worden door diegenen, die iets waars te zeggen hebben in een tijd die om kreatieve antwoorden smeekt en bidt!

Macht is datgene wat je gratis, voor niks niemendal met anderen kunt delen - niet datgene wat je ten koste van anderen vergaart en voor eigen doeleinden behoudt. Maar wat voor tijd is dit niet, waarin al diegenen die de antwoorden hebben klaarliggen, in tekeningen en schetsen, ontwerpen en gedachten, in pilot projects en sociale experimenten niet aan

[p. 231]

bod kunnen komen, gefrustreerd worden. Al diegenen die hameren op dezelfde aambeelden, al die roependen prekend voor eigen parochie, al die theologen in leger wordende kerken, toneelspelers in leeglopende schouwburgen, de architekten die de akademies uit willen, de sociologen en psychologen in eigen kleine kring - allen die om verandering roepen...

Geen hoofdredacteur in Nederland, geen t.v.-programmaleider heeft énig idee van de omvang der gegevens waaruit hij zijn o zo beperkte dagelijkse keuze ‘nieuws’ moet distilleren; zij stimuleren slechts het ‘boeiende’, spannende, onderhoudende, lege alombesprokene schijnnieuws - het nooit wisselende monsterverbond van wie kwam en ging, won en verloor, eindigde en begon, geboren werd en stierf, opstond en viel...

Terwijl het van de daken geschreeuwd zou moeten (en kúnnen) worden:

Dat slechts licht is, en duister niet bestaat.

Dat elke handeling of gedachte, elk woord, elke daad van welke aard dan ook, door wie dan ook geuit, van religieuze betekenis is - dat wil zeggen van een betekenis waarzonder het leven niet zou kunnen bestaan.

Het is een onterechte en arrogante gedachte dat de mens zèlf iets zou kunnen bepalen van de richting waarin de toekomstige ontwikkelingen zich zouden moeten voltrekken - elke dag brengt nieuwe, onberekenbare faktoren waarmee rekening gehouden zal moeten worden.

Elke week een nieuwe ontwikkeling. Elke maand een nieuwe hersenspoeling. Elk jaar een nieuw cliché. Elke sekonde een nieuw standpunt.

In dit leven, dezer dagen, wordt de keuze steeds eenvoudiger: vechten, of niet-vechten, d.w.z. de zijde van het geweld kiezen, of die van de geweldloosheid. In de laatste keuze schuilt de grootste strijd, n.l. datgene waarmaken wat je belijdt: de agressie weten te overmeesteren, je door de rede-

[p. 232]

lijkheid laten leiden en niet door emoties, vertrouwen boven alles stellen en alles zien als éen. Er is allang geen sprake meer van vluchten uit de werkelijkheid, in kloosters, drugs en andere hoogvlakten, onbewoonde eilanden, of waar dan ook: overal wordt de strijd om de vrede gestreden, in elk denkbaar opzicht. Maar wie deze strijd om de vrede wil beslechten, niet als winnaar of verliezer (die zijn er niet in het evolutionnaire spel), bedenke:

Het leven is spel. Voor iedereen. Voor de een heet het voetbal, voor de ander politiek. Mijn spel, dat van de dichter, is zo eenvoudig, dat niemand het kan raden: alle opgelaten ballonnetjes doorprikken bijv...

Nieuwe indrukken verwerken betekent jezelf opnieuw, telkens opnieuw de vraag stellen: Wat doe ik eigenlijk in God's naam? Waar houd ik me, alle duivels, nu mee bezig?

Als je ziet hoe een wereld in een titanisch gevecht om eigen voortbestaan verwikkeld is, als van kontinent tot kontinent de vlammen slaan, als gordels van radio-aktiviteit, smog en andere hoogst-technische geïndustrialiseerde fenomenen de aarde omringen, als je je realiseert aan wat voor ecologische rampspoeden de aarde binnenkort zal zijn overgeleverd - de fysieke en psychische lucht-water-aarde-geest-vervuiling - houdt er dan eens mee op je eigen gezwoeg nog moeilijker te maken, en begin eens te schaterlachen!

Als je aan een religieus samenzijn de aanwezigheid van een voorganger zoudt willen verbinden, zoals gesteld in de uitnodiging tot het schrijven van deze tekst, kun je alleen maar denken aan een uitzinnige, voor wie de waanzin van de wereld tevéél is geworden - zodat men hem (of haar) meestal uit de samenleving verbant, opdat niemand van zijn stuk gebracht kan worden. Die ‘krankzinnige’ zou een taal moeten en kunnen vinden waarin hij al zijn pijn en lijden, zijn eenzaamheid en wanhoop, zijn radeloosheid en erbarmen zó totaal zou kunnen uiten, dat ieder die dit samenzijn bijwoonde, een totaal ander mens zou zijn geworden. Die

[p. 233]

taal zou er een moeten zijn van snotteren, snikken, grimassen, gillen, ijlen, reutelen, en rochelen - en de bijeenkomst die de aanwezigen door merg en been zou louteren, zou ‘religieuze betekenis’ hebben, omdat er een bordje boven de deur zou hangen waarop stond dat het zó was, en het gebouw waarin het schouwspel zich zou afspelen was door een heuse architekt gebouwd, en het altaar stond temidden van de mensen, - o, ik kan genoeg scenario's bedenken om alle kerken van Nederland barstensvol te krijgen...

Loop de tijd niet vooruit, broeder Simon. Laten zij eens beginnen met een Brandenburgs konsert, en begin maar eens met gezelligheid, dat Nederlandse ekwivalent van heiligheid.

Doe eerst maar eens gewoon, dan doe je gek genoeg. Als je je in deze materie wilt verdiepen (mystiek, sacraal en profaan): een levenlang nauwelijks tijd genoeg.

Wil je meepraten? Ga de straat op, de aktie-centra binnen, de heiligen in de ogen zien die hiér enige tijd in de gevangenis hebben gezeten, of dáar en dáar een tijdje psychopathologisch zijn doorgelicht. Als je zelf te goeder trouw bent, kom je zekerlijk anderen tegen, die dat ook zijn.

Bouw eens een planetarium waar mensen naar buiten en omhoog kunnen kijken.

Verruim eens de horizon van je kinderen naar het onbekende.

Laat mensen eens hun dromen en visioenen openbaren, schilderen, spelen, tekenen, laten wij ‘bovennatuurlijke’ ervaringen delen en uitwisselen, steeds sterker verenigd, binnen leven en dood - wie wérkelijk veranderingen wil aanbrengen, vindt behalve de mensen met wie er over te praten, ook nog de mensen om je te helpen bij het doen. Tenslotte is dienen danken, bidden religie, en dienstbaarheid meesterschap.

Als relatiegeschenk zou ik elk kerstgebeuren graag zo'n boekje met uit te werken scenario's in huis willen krijgen. Ik

[p. 234]

ken zo'n honderd organisaties die er hun voordeel mee kunnen doen.

Maar als ik nu eens rondbazuin dat het leven uit liefde en strijd bestaat, wie is er dan in staat voor een ander door het vuur te gaan? Waarom niet? Wat betekenen anders deze woorden? Welke aktuele gebeurens vormen onze referentie-kaders: Johannes' Openbaringen? De Apocalyptische Ruiters? Vishnoe's Tiende Incarnatie? Armageddon? De cholera? De totale revolutie waarvan Krishnamurti getuigt? De gelukzaligheid, die ons wacht? Het Koninkrijk der Hemelen in ons? The Age of Aquarius?

De binnen-natuurlijke fenomenen, die in steeds groter mate te voorschijn komen en elk nieuwgeboren kind een dimensie extra geven?

Hebben we het nog ergens over? Wat speelt zich in de stilte af? Wie ben ik? Je hoeft werkelijk nergens bang voor te zijn: de dood is onafwendbaar. (Bereid je voor!)

Je kunt het leven ten volle vertrouwen.

Zelfs al tast je in het duister.

Ik lach je tegemoet: een en al religieuze betekenis!

Kosmisch? De weg staat altijd open, altijd naar binnen, van waaruit je kunt leren versnellen en vertragen - met teleskoop, mikroskoop, hoogtemeter en dieptemeter - een en al psychedelische ervaring, je gehele lichaam, van top tot teen. Eenheid in drie-eenheid: Schepper, Behouder, Vernietiger. Geboorte. Orgasme. Dood.

(oktober 1970)