Mijne herinneringen uit den Anglo-Boeren-oorlog

Een woord over de wapenen, in dezen oorlog gebruikt.

Het geweer. Ik herinner mij den tijd dat het Schneidergeweer ons wapen was en hoe wij toen dachten dat het nooit zou kunnen worden overtroffen. Het werd later door het Martini-Henry geweer vervangen, dat toen beschouwd werd als het model, waaraan niemand eenige verbetering

[p. 344]

zou kunnen aanbrengen. Door ons oorlogsdepartement werd in 1895 het Guides-geweer ingevoerd om het Martini-Henry-geweer te vervangen. Hoewel de werking van dit wapen op bijna hetzelfde principe steunde als die van het Martini-Henry geweer was het lichter en van kleiner kaliber. Het vuurde dus een kleinere kogel, gevolgelijk kon men van de patronen veel meer dragen dan van de Martini-Henry patronen. Doordat het patroon met cordiet geladen was, schoot het Guides-geweer tweemaal zoover als het Martini-Henry geweer. Nog geen jaar later kwam het Mauser-geweer op het tooneel en moest het Guidesgeweer verdwijnen in den stroom van populariteit, die het Mauser-geweer wekte. Het Mauser-geweer is in dezen oorlog ons wapen geweest, zoolang wij er ammunitie voor hadden. Toen die uitgeput was en wij van alle invoerhavens waren afgesneden, kwam het Lee-Metford geweer in gebruik; want van tijd tot tijd vonden wij Lee-Metfords in overvloed op de krijgsgevangen Engelschen en convooien, die wij het geluk hadden in handen te krijgen. Op dezelfde wijze bekwamen wij altijd nog genoegammunitie om den strijd voort te zetten. Het Mausergeweer zoowel als het Lee-Metford zijn goed en het verschil in hun deugden en ondeugden zoo gering, dat het moeilijk is te beslissen aan welk geweer de voorkeur te geven. Na mijn rijpe ondervinding mag ik echter verklaren dat het Mausergeweer het beste is, zoowel voor oorlogsdoeleinden als voor schijfschieten. De reden voor deze voorkeur is in het kort de volgende: Over het geheel genomen is het Mauser-geweer zeer accuraat, en, komt men in een gevecht, dan kan men met het Mauser-geweer meer schoten afvuren dan met het Lee-Metford; want als het magazijn van het Lee-Metford-geweer leeggeschoten is, dan krijgt men in het gevecht geen kans meer het magazijn weder met tien patronen te vullen en moet men tevreden zijn de patronen er een voor een in te steken en af te schieten. Het magazijn van het Mauser-geweer is daaren-

[p. 345]

tegen, hoewel het slechts vijf patronen bevat, zoodanig ingericht dat er, zoodra het leeg is, weer snel vijf patronen in kunnen geschoven worden.

Een gebrek heeft het Mauser-geweer, welk gebrek gemakkelijk kan verholpen worden, en dat is, dat de kolf te rechtuit is. Met voordeel zou men hem denzelfden buig kunnen geven als die van den sporting-Mauser of het Lee-Metford-geweer. Dan ontbreekt nog aan den Mauser een plaats voor een oliekannetje, zooals dit aan het Lee-Metford-geweer gevonden wordt.

De revolver. De Mauser-revolver heb ik den geheelen tijd dat ik in het veld was, gebruikt en ik kan verklaren dat zij niet geëvenaard wordt door de Webly of eenige andere revolver.

De lans en de sabel. Deze twee wapenen hebben, wat Z.-A. betreft, ongetwijfeld hun loopbaan geëindigd en als oorlogswapenen inoeten m.i. de sabel en lans nu op dezelfde lijn gesteld worden als de pijl en boog van den primitieve volken. Dit zal zeker als een vreeselijke verklaring beschouwd worden: want ik weet hoe de hedendaagsche pop-soldaat gehecht is aan den sabel en lans; maar aanschouw eens de waarheid in al haar naaktheid en zeg mij dan, welke kans de sabel en lans hebben tegen het Mauser- of Lee Metford-geweer, wanneer dit gehanteerd wordt door iemand, die recht-uit kan schieten. Als versiersel, in tijd van vrede en voornamelijk bij publieke gelegenheden stem ik toe, dat zoowel lans als sabel er toe bijdragen om den soldaat een heldhaftig voorkomen te geven, maar daar eindigt dan ook het goede dat ik van deze beide wapenen kan zeggen.

De Bajonet. Ik heb niet de eer gehad veel te zien vechten met de bajonet. Tweemalen gebeurde het, dat wij vijands posities bestormden en dat wij met de bajonetten op de geweren bevochten werden; maar beide keeren was het nacht, zoodat er niet veel te zien viel. Toch weet ik dat er heel weinig kwaad door de bajonet

[p. 346]

gedaan is en dat de burger niet veel ontzag voor dit wapen heeft, zoolang hij zijn Mauser en voldoende ammunitie bezit. Ik ben echter genegen toe te stemmen dat de bajonet op het geweer van den infanterist hem van groot nut kan zijn, al is het dan ook in alleenstaande gevallen, en dat de bajonet hem meer vertrouwen geeft in de moorddadigheid zijner wapenrusting.

Artillerie. Deze belangrijke factor in de moderne oorlogvoering verdient voorzichtige en bovendien bekwame beoordeeling. Gebrek aan artillerie-opleiding verbiedt mij dus uit te weiden over dit onderwerp. Slechts eenige woorden over de weinige soorten van kanonnen, waarmede ik als officier te doen heb gehad.

Het Duitsche Kruppkanon is een licht en zeer geschikt veldstuk, sterk gebouwd. Het vuurt snel en zeker, en de uitwerking zijner projectielen is zeer goed.

Het Fransche Creusot veldstuk is ongetwijfeld een voortreffelijk wapen. Het is licht, vuurt snel en doeltreffend, en zijn projectielen hebben een prachtige uitwerking. Het kanon is echter te teer gebouwd voor ruw en rotsachtig veld, zooals dit in Z.-A. wordt aangetroffen. Brengt men het kanon in stelling op een klipplaat of rotsachtig terrein, dan gebeurt het soms bij het vuren, dat de schok zekere deelen, die wij de armen noemen, breekt of verbuigt. Dit is echter een gebrek, dat gemakkelijk verholpen kan worden. Als het kaliber van dit kanon een weinig grooter gemaakt wordt en het kanon zelf in een sterker raam wordt gebouwd, met een vuurmond, die zeg twaalf tot achttien duim langer is, dan zal het m.i. kunnen mededingen met het Engelsche 4,7 scheepskanon.

Veel hangt af van den afstand dien een kanon schiet, want zoolang vijands artillerie op verderen afstand op uwe gelederen kan vuren dan waarop gij in staat zijt te schieten, dan zijt en blijft gij in de minderheid en bestaat er alle kans dat uwe gelederen machteloos gemaakt en

[p. 347]

gedemoraliseerd worden vóór gij in staat zijt het vuur van den vijand te beantwoorden. Het leger, dat niet zorgt voor artillerie, die, tenminste wat den afstand betreft met die van zijn tegenpartij in het veld kan treden, zal bevinden dat hij aan het kortste einde van den stok zit.

Long Tom, of ons groot 94-ponder-vesting-kanon van Creusot is een stuk, waarmede wij in het veld rond walsten tot meer last en ergernis, wegens het kolossaal gewicht en de volkomen ongeschiktheid voor velddienst, dan tot nut en voordeel.

De Pom-pom of Nordenfeldt-Maxim speelde een groote rol in dezen oorlog; maar ik denk dat men aan dit veldstuk een al te groote waarde heeft gehecht. Het pompom-kanon schopt een helsch lawaai op, wanneer het werkt en dit heeft misschien een demoraliseerenden invloed op den vijand; maar hier eindigen dan ook zijn deugden, want zijn uitwerking beteekent niets. Natuurlijk, bij gebrek aan betere stukken moesten wij ons soms gelukkig achten in het bezit te zijn van een pom-pom en daarmee maakten wij dan zooveel mogelijk lawaai om vijands aandacht af te leiden.

Ik ben van oordeel dat de pom-pom in de toekomst spoedig plaats zal moeten maken voor een snelvuur-kanon van grooter kaliber en dat verder kan schieten.

De Armstrong (15- en 12-ponder) is een oud soort veldstuk, dat het Britsche leger niet tot eer strekt. Het kan gerust door een meer modern en practischer wapen worden vervangen. Zijn loopbaan in de kanonnen-wereld is reeds lang geëindigd.