Mijne herinneringen uit den Anglo-Boeren-oorlog

[p. 203]

Door den vijand aangevallen.

12 Februari 1901. Terwijl het eerste doodvonnis bij ons lager aan een verrader zou worden voltrokken, werden onze voorposten rondom Belfast overvallen door een aanzienlijke Britsche kolonne onder generaal Walter Kirchener. Van dezen aanval werd rapport gezonden aan ons lager en alle burgers rukten uit om den vijand zoo ver mogelijk van het lager te ontmoeten, en indien mogelijk, terug te slaan. Intusschen vielen de voorposten al vechtende terug. Wij namen onze posities in op de meest geschikte plaatsen en wachtten den vijand op. Hij kwam dien avond niet bij onze posities, maar kampeerde op een ronden heuvel tusschen Dullstroom en Belfast, en wij konden duidelijk zien hoe elke soldaat daar bezig was met graven en pikken om slooten en schansen te maken en doorndraad-versperringen rondom het kamp op te stellen. Men vreesde waarschijnlijk voor een nachtelijken aanval en vergat niet het oude spreekwoord, dat voorzichtigheid de moeder van de wijsheid is. Op de plaats waar vijands kamp stond, liepen verschillende wegen uit elkaar, zoodat wij niet konden uitmaken, waarheen de Engelschen van plan waren te trekken, en of zij het voornemen hadden ons aan te vallen of naar Witpoort-Lijdenburg te gaan.

Met zonsopgang brak de vijand den volgenden morgen zijn kamp op en zag men hem eenige beweging maken. Voorop trokken eerst een dichte massa paarderuiters, die na eenige honderden passen gereden te hebben, zich in tweeën verdeelden. Het eene gedeelte zette koers in Westelijke richting, het andere in Noordelijke, langzaam gevolgd door een lange streep, of, zooals wij in het Afrikaansch zeggen ‘gedermte’ wagens en karren, die natuurlijk het konvooi uitmaakten. Tusschen de wagens in marcheerden kompagniën infanterie met kanonnen.

Ik begreep nu dat het de bedoeling was ons gelijk-

[p. 204]

tijdig op twee punten aan te vallen. Ik gaf daarom order onze gelederen uit te spreiden. Generaal Muller trok met een deel der burgers vijands linkerflank voor, en naarmate de Engelschen hun gelederen uitspreidden, deden wij hetzelfde. Tegen negen uur in den voormiddag waren onze voorposten op den rechtervleugel van de Engelschen met den vijand in aanraking en werd er afwisselend met het geweer geschoten. Ik had nog steeds den ouden 15-ponder; maar de ammunitie was nu verminderd tot een zeer geringe hoeveelheid, en hetzelfde moet gezegd worden van onzen pom-pom met de Rhenosterkop-beruchtheid. Wij vuurden eenige schoten met den 15ponder op een vijandelijke cavalerie-afdeeling die dicht bijeen stond aan den voet van een kopje. Onze goede wachtmeester zwoer dat hij raak had geschoten, net tusschen hen in; maar zelfs met mijn goeden verrekijker kon ik de bommen nooit zien barsten, hoewel ik moet bekennen dat de vijand er wel eenig respect voor toonde, wat bleek uit het feit dat hij direct de paarden besteeg en schuiling zocht. Een Britsch soldaat heeft dan ook veel meer eerbied voor een bom dan een Boer en men kan dus niet altijd met juistheid afleiden uit de bewegingen in vijands gelederen of de kanonschoten doeltreffen. Wij hadden bovendien slechts gewone granaten over, waarvan sommige weigerden te barsten, omdat de schokbuizen slecht waren, en men kon dus moeilijk zien of zij raak waren.

De vijand was in het bezit van eenige houwitsers, die zonder veel discretie lyddiet op ons begonnen uit te spuwen. Ook had hij eenige snelvuurkanonnen van kleiner kaliber, die echter ontzettend ver konden schieten. Deze bezorgden ons veel last, omdat ze soms op een eenzamen burger schoten en de vijand blijkbaar niet zuinig behoefde te zijn met zijn ammunitie.

Intusschen was de linkervleugel van den vijand uitgespreid tot voorbij Schoonpoort, waar onze burgers, die in goede posities waren, hem met succes konden bevechten.

[p. 205]

Telkens was hij dan ook in botsing met onze voorposten. Ook hier had de vijand twee vijftienponder-Armstrongs, die op elk bewegend voorwerp schoten en bijkans nooit ophielden te vuren; was zulks niet op een of twee burgers, dan was het op een boom, mierhoop of op een uitstekenden rots. De vijand slaagde er in een oorverdoovende kanonnade aan den gang te houden, zoodat men zou gedacht hebben dat er een woest gevecht plaats had. Het was echter een zeer onschuldig bombardement, dat niet meer kwaad deed dan het vuren bij een manoeuver in Engeland; ofschoon het ongetwijfeld een rumoerige demonstratie en vertooning was van den Britschen leeuw. Het scheen mij of dit ook en niets anders het doel was.

Alleen op vijands rechtervleugel kwamen wij zoo dicht bij elkaar, dat de artillerie iets kon doen en er hier en daar scherpe, doch ook al weer heel onschuldige gevechtjes tusschen de voorposten plaats hadden.

Tegen vier uur in den namiddag stormde cavalerie van den linkervleugel de burgers onder generaal Muller. Zonder veel moeite werd zij echter teruggedreven. Een half uur daarna zag men vijands wagens terugtrekken. Ik liet generaal Muller, met wien ik steeds in heliografische verbinding stond, weten dat de vijand met zijn wagens terugtrok en wij nu zoo goed als wij konden op alle punten moesten stormjagen. Hij antwoordde: ‘Goed. Zullen wij direct beginnen?’ ‘Ja,’ meldde ik terug, en gaf aan mijn kant order om te stormen. Over de geheele uitgestrekte vechtlinie verschenen nu de burgers; vijands kanonnen die juist opgelemmerd waren en begonnen terug te trekken, rukten om, werden in stelling gebracht en openden op nieuw vuur; doch de burgers stormden op alle mogelijke punten, een handelwijze die generaal Kitchener niet goed scheen te bevallen; want zijn soldaten begonnen met de kanonnen te vluchten en een algemeene verwarring ontstond. Eenige kanonnen van den vijand schoten geweldig op de Boeren, die zoo brutaal stormden. De

[p. 206]

vijand verloor hier verscheiden dooden en gewonden.

De cavalerie vluchtte zoo snel, dat de infanterie soms de eenige bedekking was voor de kanonnen, en, ofschoon deze laatste zich ook met versnelden pas terugtrok, deed zij zulks tenminste al vechtende.

Ik geloof niet te veel te zeggen, wanneer ik verklaar dat generaal Kitchener het te danken heeft aan de hardnekkige verdediging van deze infanterie dat zijn wagens dien dag niet onze buit werden.

Vijands ambulance onder Dr. Mathews met vier bedienden en eenige gewonden viel in onze handen en werd later naar de Engelschen teruggezonden. Wij volgden zoo goed mogelijk den terugtrekkenden vijand op; maar toen wij zoowat negen mijl van Belfast waren, waarheen de vijand in terugtocht was, opende men vuur op ons met een 4.7 scheepskanon vanuit de forten bij Belfast, en de schoten waren zoo goed gericht, dat de lyddietbommen spoedig tusschen ons barstten. Wij waren nu op een open vlakte, geheel blootgesteld en in het gezicht van vijands forten te Belfast. Twee onzer burgers werden hier gewond.

Een veldcornetschap, zoo wat 35 burgers sterk, onder nu wijlen veldcornet Japie Kriege, wilde den vijand bij den drift van een spruit afsnijden. De aanval werd zeker dapper gedaan, maar hij waagde zich te ver vooruit en als de vijand niet zelf op de vlucht was geweest, dan zou hij zeker met al zijn burgers zonder veel moeite zijn gevangen genomen. Gelukkig voor hem zag een andere veldcornet zijn toestand, en deze liet den vijand zoo scherp beschieten en hield hem zoo bezig, dat het de aandacht trok van veldcornet Kriege, die nu met zijn burgers uit het nauw werd gebracht. Tegen donker lieten wij den vijand met rust en keerden terug naar ons lager. Den volgenden morgen werd mij door de voorposten gerapporteerd, dat de vijand in het geheel niet meer te zien was.

[p. 207]

Wat het verlies van generaal Kitchener geweest is bij deze vertooning kan ik niet met zekerheid bepalen. Een Engelsch officier vertelde mij later, dat hij in dit gevecht was geweest en dat hun verlies 52 dooden en gewonden bedragen had, waaronder eenige officieren. Verder deelde hij mij mee dat hun doel dien dag geweest was, den vijand te verdrijven. Als dit werkelijk het plan is geweest, dan heb ik medelijden met de soldaten, die dit werk moesten doen.

Ons verlies was slechts de twee gewonde burgers, waarover ik hiervoren reeds sprak.