Brieven uit de oorlogsjaren aan Theun de Vries

52

Doorn 28-2-'43

Beste kerel,

Ik kan je mededeelen, dat ik ontslagen ben en sinds Vrijdag weer in mijn geliefde Doorn vertoef; na verschillende emotioneerende avonturen, o.a. een verblijf van een maand in Scheveningen. We hopen je eens te zien, maar wacht hier nog even mee. Het dreigt hier storm te loopen, en ik heb eenige behoefte aan rust en inkeer, zooals dat heet. Schrijf mij echter dadelijk terug! Aangezien je het uit andere bronnen wel zult hooren, vind ik het beter je nu reeds mee te deelen, dat ik mij voor het letterengilde opgegeven heb.¹⁰² Ik ben niet geheel vrij alle bijomstandigheden te vermelden, maar je zult mij wel willen gelooven, wanneer ik zeg, dat ik, menschelijk gesproken, geen andere keus had. Het is vervelend, maar voor mijzelf acht ik deze stap volkomen verantwoord. Spreek hier niet met anderen over, als je wilt; maar mochten je bepaalde geruchten ter oore komen, dan weet je welke houding hier tegenover aan te nemen.

Zoo is er dan een eind gekomen aan het in zoo veel opzichten onvergetelijke verblijf in het seminarium! Ik zal steeds een zeker heimwee blijven houden naar dit leven in een besloten ‘mannengemeenschap’. Er is veel van een kloosterling in mij, naar ik ontdekt heb, - met behoud van alle cynisme en joie de vivre natuurlijk. Maar wél vreemd hoe een sfeer je beïnvloeden kan: van de poëzie die ik in het kamp schreef, - met elkaar 300 bladzijden, naar ik tot mijn schaamte bekennen moet, - is ongeveer de helft gewijd aan een middeleeuwsch, half legen-

102 Hoewel de mededelingen van S.V. voor zichzelf spreken, moet hier mijnerzijds de opmerking worden geplaatst, dat de invrijheidsstelling van de auteur uit de gijzelaarschap niet zonder chantage van Duitse zijde heeft plaatsgevonden. Men kent de opvattingen van Vestdijk over de ‘middeleeuwse instelling’ - maar men was onder de bezetting nu eenmaal nooit van de bezetter af. Bovendien heeft Vestdijk zijn naaste vrienden op de hoogte gesteld van de stap die hij heeft gedaan (men zie ook brief 53, eerste alinea) en, evenals zijn schrijvende collegae buiten de Kultuurkamer, tijdens de oorlogsjaren niet meer - tenzij illegaal - gepubliceerd.

[p. 64]

[p. 65]

[p. 66]

[p. 67]

darisch onderwerp, dat ik zelf het beste vind, dat ik ooit schreef; een reeks van 150 sonnetten, getiteld Madonna met de Valken . Enfin, dat krijg je allemaal wel te zien, als je hier komt. En hoe gaat het met jou en met de productie? Ik vind het erg aardig, dat je Ans af en toe hebt opgezocht. Van Tricht schreef ik, dat ik aan een essay over Leonardo¹⁰³ niet denken kan. Hij is niet de eenige uitgever, die ik ‘afschreef’.

Ik ga mij veel meer dan vroeger op mijn eigenlijke scheppende werk concentreeren, of anders gezegd: ik ga het een beetje kalmer aan doen! Ook al om gezondheidsredenen: ik voel mij tien jaar ouder geworden, en het is mij aan te zien. Door de gildekwestie is het bovendien raadzaam dat ik mij een beetje op de achtergrond houd.

Misschien is dit overdreven, maar ik voel het nu eenmaal zoo. Ik vergat Van Tricht nog te schrijven, dat hij desgewenscht op de uitgave van mijn Essays in duodecimo (ook gedeeltelijk in Gestel geschreven) rekenen kan. Schrijf jij hem dat bij gelegenheid? Ik heb ook een serie lezingen over poëzie geschreven,¹⁰⁴ - en gedeeltelijk gehouden, - die tezamen een behoorlijk boek vormen; maar voor zíjn fonds lijkt mij het minder ‘speciale’ en vakkundige Essays in Duod. te verkiezen. Ik ben trouwens van plan hier andere deelen op te laten volgen; het korte essay, over de meest uiteenloopende onderwerpen, zonder ‘voorstudies’ en met een zekere dilettantische losheid, trekt mij buitengewoon aan, ook al als tegengift tegen mijn eigen neiging tot wijdloopige degelijkheid.

Mondeling dus meer! Hart. gr., ook van Ans, en sterkte in deze beroerde tijden, van je

Simon

103 Inmiddels waren de plannen voor een essayreeks ‘De Boogschutter’ overgegaan in die voor een ‘cultuurgeschiedenis in tafrelen’ (zie brief 13). Hiervoor had de redaktie een werkplan opgesteld, waarbij gedacht werd aan een studie van Vestdijk over Leonardo da Vinci, alsmede een over Shakespeare door M. Nijhoff (zie brief 53). Het werk zou verschijnen bij Van Tricht (Van Loghum Slaterus).

104 Zij vormden de grondslag voor het latere De glanzende kiemcel (versch. 1950).