Verzamelde romans. Deel 37. De held van Temesa

[p. 329]

Epiloog

Zonder iets aan onze kleren te veranderen zijn wij die nacht naar huis teruggegaan, - de stadsmuur over, en veilig tussen onze eigen muren. Het bloed was allang opgedroogd, zodat wij nergens sporen konden achterlaten, het mes had ik meegenomen. Nog voor zonsopgang was alles verdwenen: het bloed van het mes, het mes in de put achter ons huis, en onze kleren, die ik verbrandde. Een warm bad zorgde voor de rest.

's Middags ging ik naar het heroön om de slangen melk te geven, en herkende in het lijk bij de poort de man uit Lokroi met het vooruitspringende strottehoofd. Naar Euthymos werd overal reeds gezocht, en ik durfde de ontdekking aan niemand anders over te laten. Mijn zorg voor de slangen was bekend: sloeg ik die dag over, men zou argwaan kunnen krijgen. Onmiddellijk ging ik naar het prytaneion, en hoefde nauwelijks toneel te spelen, aangezien mijn kalmte, in hun ogen, alleen maar de voldoening verborg om de wraak, die Polites toch nog had genomen, - op Euthymos, op de andere Lokriër, en op Krokinas, die enkele dagen later gevonden werd met behulp van speurhonden. Achteraf bleek Krokinas zoveel op zijn kerfstok te hebben wat de dienst betrof, dat het niemand verbaasde, dat Polites zich ook tegen hem had gekeerd. Om het probleem waarom de beide Lokriërs zich in het heroön hadden bevonden bekommerde niemand zich. Het was als met Orseïs: het zou wel een oorzaak hebben gehad. Polites had hen erheen gelokt, dat zei iedereen, na verloop van tijd.

Na de eerste schrik waren er waarlijk nog enkele doordrijvers, die voor een hervatting van de dienst pleitten, en begrijpelijkerwijs wachtte ik er mij wel voor hen af te vallen. Theagenes be-

[p. 330]

sloot toen in ieder geval het volgend jaar over te slaan; deden zich geen rampen voor, verliepen alle offers voorspoedig, werden er geen tekenen gezien aan de hemel of op zee, dan zou men zo door kunnen gaan, en Polites gaandeweg vergeten. Inderdaad is het hierbij gebleven. Een jaar later werd Delphi weer sterk in beslag genomen door de Perzen, onder de gek Xerxes, maar na de zeeslag bij Salamis slaagde Temesa erin een nieuw orakel te verkrijgen, dat de dienst voorgoed verbood. Alleen zeer onwetende of voorzichtige lieden kwamen nog wel eens in het heroön offeren, zoals aan de nimfen daar in de buurt, en de tijd zal komen, dat niemand meer weet waarom hij daar offert.

Als eerste Hermespriester, wijze man van de agora en vraagbaak voor vreemdelingen, word ik verondersteld alles van Polites af te weten, en zelfs tegenwoordig komt het nog wel eens voor, dat mij vragen worden gedaan, die ik dan altijd overeenkomstig de waarheid beantwoord. In het eerste jaar van de 74e Olympiade, zeg ik dan, werd de Held Polites, de schrik van Temesa, verdreven door de vuistvechter en Olympische overwinnaar Euthymos, zoon van Atykles, uit Lokroi Epizephyrioi, waarna hij, zijn belofte schendend, nog éenmaal terugkeerde om Euthymos te doden, en toen niet meer. Onder deze waarheid schuilt natuurlijk een andere waarheid, maar hoe deze weer te geven wat Polites betreft? Hierover zou veel te zeggen zijn. Het waarschijnlijkst lijkt mij, dat hij, wetende dat Euthymos op hem stond te wachten, en door walging overmand om zulk een tegenstander, zich die nacht niet alleen niet heeft vertoond, maar ook het besluit nam voorgoed de handen van Temesa af te trekken, wat ook de gevolgen zouden zijn. Voor hemzelf lijken deze gevolgen niet vrij van eentonigheid, want hoe kan men hem zich anders voorstellen dan als verminderde schim werkeloos in de onderwereld, waar een duizendjarige slaap nog het beste is waarop hij kan hopen? Maar soms komt zeker gesprek met Lampriskos mij in de herinnering, en laat ik dan mijn bespiegelende driften de vrije loop, dan zie ik nog wel andere mogelijkheden voor een, die ten slotte door het leven hogelijk misdeeld was geweest, en die nog altijd rechten kon laten gelden op genoegdoening. Dan denk ik mij in hoe zijn schim in een aanval van moordende verveling het besluit neemt om het nog eens opnieuw te proberen, eenvoudig door wedergeboren te worden in een menselijk wezen, een kind,

[p. 331]

een jongetje, later een held, kortom een nieuwe Polites, die op zijn omzwervingen in Temesa komt, daar een meisje aanrandt, en door de bevolking wordt gestenigd. Daarna alles hetzelfde, alles, alles, getrouwe weerspiegeling in de kringloop van het heldendom, - totdat eindelijk een jonge vuistvechter uit Lokroi en een roodharige priester, die de eer van zijn dochter wreekt, een einde maken ook weer aan deze tweede periode. Zou dit niet kunnen? Tot zo lang moet het verhaal over de Held van Temesa worden opgeschort.

Men zegt wel, dat zelfs de bedelaars en de honden hun Erinyen hebben, en daar ik nooit een gewetenloos man ben geweest, zou de lezer wel eens willen weten hoe ik het er als moordenaar van Euthymos heb afgebracht, of het in mij knaagde en in mijn dromen spookte, en of ik iets gedaan heb om mij van deze schuld te zuiveren, en misschien wel naar Delphi ben gegaan, nadat het de Perzen te boven was gekomen. Het is misschien teleurstellend voor deze of gene, maar mijn antwoord komt neer op een overtuigd neen, - niets, - nooit. Een zekere angst voor Lokroi, dat reeds enkele malen aangekondigd heeft Temesa op Kroton te zullen veroveren, is het enige dat aan schuldbesef zou kunnen doen geloven, ware het niet dat ingekankerde afkeer van de bewoners van die stad een veel aannemelijker verklaring biedt. Komen zij ooit hier, dan trek ik met Mekionike weg, naar Syrakuse, waar mijn voortvarende broer en zijn kinderen nog steeds naar ons verlangen. Dan word ik een balling op mijn oude dag. Maar aan Euthymos zal ik dan evenmin denken als op het ogenblik nadat ik dit heb neergeschreven. Ik hoop, dat hij een ongemakkelijk leven heeft in de onderwereld, en dat er niet veel van zijn soort meer op aarde zullen verschijnen.

Neen, dan is mijn schuldgevoel tegenover Mekionike, omdat ik haar aan schande en vernedering blootstelde, veel ingrijpender. Het is goed afgelopen, maar het had ook anders kunnen zijn. Maar nu ik alles naar mijn beste weten heb opgeschreven, ben ik mij toch wel bewust van een geheel andere drijfveer dan een wraakzucht, die vermoedelijk ook zonder haar hulp te bevredigen was geweest. Het is zeer wel mogelijk, dat ik handelde zoals ik gedaan heb om haar op de proef te stellen. Haar gevoelens voor Euthymos, haar gevoelens voor mijzelf, zou ik ze zonder het bloedbad in het heroön ooit te weten zijn gekomen? En het mag

[p. 332]

dan overdreven zijn te beweren, dat een vader en een dochter alleen dan veel van elkaar kunnen houden, wanneer ze samen een moord hebben gepleegd, in mijn geval gaat dat misschien toch wel op. Mekionike heeft zich aan mij alleen kunnen openbaren in de handeling. Daarom is zij ook altijd bij mij gebleven, want handelingen binden meer dan de diepste genegenheid. Zij bleef ongetrouwd. Daar heb ik het, lezer, werkelijk niet op aangelegd, een aanstaande schoonzoon zou ik waarachtig niet de keel hebben afgesneden, en dat ik geen kleinkinderen heb, beschouw ik als een gemis; maar ik kan niet zeggen, dat ik haar niet begrijp. Zelf heb ik het beste deel van mijn leven aan de Held Polites gewijd, en er was weinig plaats voor iets anders. Zo dreef ook bij haar de ene liefde de andere uit. Want geen naijveriger godheid dan Eroos, de zoon van de Chaos, die in deze verwekker orde pleegt te scheppen door éen ding te behouden en de rest te verwerpen.

Mijn slangen, nu eerst recht de mijne, heb ik nog jarenlang mogen verzorgen. In het verwaarloosd heroön kon men mij wel in de voorhof zien zitten, met een boek, of zonder boek, het oog gericht op het grasveld zonder beeld, of op de muren, waar de laatste dierenschedels tot stof vergingen. De hoge bomen rondom het heiligdom wedijverden met de verre Sabbatos in het ruisen, en ik stelde mij dan wel voor hoe Polites bij de poort op wacht stond, geleund op zijn zwaard, het gelaat half onder de helm verborgen. De slangen gedijden goed, de eerste tijd; maar of zij in mijn afwezigheid gestoord werden, of dat zij voelden, dat dit het ware toch niet was, het eindigde ermee, dat er een verandering over hen kwam, waar ik machteloos tegenover stond, en waar ik ook niet tegenin wilde gaan, omdat ik hen zo goed begreep. Zij werden kwaadaardiger, beten elkaar, en wilden weg. Toen ik de poort voor hen geopend had, waren zij binnen enkele dagen allemaal verdwenen. Allemaal kronkelend op weg naar grotten en gaten in het bos in de onmiddellijke nabijheid, om af te dalen naar de onderwereld, waar Polites hen wel tot zich zal hebben genomen.

Doorn, mei - juni 1960