Verzamelde romans. Deel 37. De held van Temesa

[p. 291]

9

Op dit pad langs de rivier, vanwaar ik de brug gemakkelijk in het oog kon houden, bevond ik mij op de vastgestelde tijd. Ik was thuis geweest om te eten, om mij te verkleden, ik had Mekionike zwijgend omarmd, en ik had mijn zuster te woord gestaan, die alweer met een ander voorstel kwam tot redding van de schipbreukeling. De nieuwe afgezante had niet de goede smaak van mijn broer van enige uren te voren, die er zich een feest van had gemaakt mij twee werkkringen tegelijk aan te bieden. Mijn zuster, bedenkelijk, zuinig afgemeten, toch zonder enig leedvermaak, had er maar éen, hoofdzakelijk bestaande uit reisjes naar Kroton, om mijn zwager aldaar in onze belangen te verstrikken. Uitvoerig gekonkel onder zusters moest hieraan vooraf zijn gegaan: men had dus van te voren met Polites' nederlaag en de mijne rekening gehouden.

Kwam het door deze onbedoelde krenking, dat ik, op weg naar het punt van samenkomst, al niet meer zo vast overtuigd was van het blijvende der verandering? Hoeveel onzekers was er nog! Rampen waren nauwelijks te verwachten, als gevolg van iets waar Apolloon zijn goedkeuring aan had gehecht; maar lag het niet voor de hand te veronderstellen, dat Polites opnieuw zou beginnen de bevolking van Temesa lastig te vallen, zoals vlak na de steniging, voordat het orakel van Delphi ingegrepen had? Deze regeling door Delphi zelf ongedaan gemaakt zijnde, keerde hij eenvoudig tot zijn oorspronkelijke gedragslijn terug. Dat zou ik tenminste gedaan hebben in zijn plaats. Euthymos mocht hij dan beloofd hebben zijn graf niet meer te zullen verlaten, voor een schim uit de onderwereld waren er genoeg andere wegen om in Temesa te komen. Wij waren nog niet van Polites af, leek mij.

[p. 292]

De huizen feestelijk versierd, iedereen in zijn mooiste kleren, muzikanten, liederen, vrolijk gejubel, - 's middags een wapendans in het stadion, Euthymos aan de rechterhand van de archont, een krans op het hoofd, - verdeling van offervlees, spelen, wedstrijden, dagenlang, - en dat kon zo ongemerkt in de Thesmophoriën overgaan, tenzij Polites plotseling ingreep en zich op onze reidansende meisjes wierp. Men speelde met vuur, maar misgunnen deed ik deze onschuldige vreugde mijn stadgenoten allerminst; en ik verbaasde mij er niet over, dat er niemand over de brug liep om naar het heroön te gaan kijken, en dat er ook niemand vandaankwam. Over enkele dagen, gingen de vermakelijkheden eenmaal vervelen, zouden de nieuwsgierigen wel komen opdagen; er hoefde er maar éen op de gedachte te komen. Ik vroeg mij af wat er met de slangen gebeuren moest. Deze makkers hoefden niet te lijden onder wat van het dierenrijk uit gezien toch maar bangheid en kleinzerigheid was geweest. Ik nam mij voor hen te verzorgen zolang dit mogelijk was, of het Krokinas te laten doen, tegen betaling. Over het gesprek met Euthymos brak ik mij het hoofd niet. Ik had het hem lastig gemaakt met de Styx en het zwaard van Polites; vermoedelijk zou hij mij vragen dit niet weer te doen. Dat kon ik hem grif beloven. Voor mij was de zaak afgedaan.

Het was smoorheet daar bij de Sabbatos, waar halfwilde geiten tussen de rotsblokken liepen als in een klein labyrinth. Aan de overkant van de rivier graasden vijf bruine paarden: de kleine paarden van Temesa, die bij ons weinig gras vinden en distels en brandnetels niet versmaden. De bergen trilden, over de stad lag dunne zeenevel, netjes geschikt in diskosvorm, en van de tempels daar bovenuit waren de kleurige voorgevels blauw beschaduwd, want de zon stond al niet hoog meer. Temesa was mooi. Het leek mij een uitverkoren plek op aarde, het verheugde mij er geboren te zijn. Als Hermespriester zou ik een belangrijke rol in het stedelijk leven kunnen vervullen. In dat grappige tempeltje op de agora komen vele draden samen: bestuur, handel, mijnbouw, veeteelt, raad bij iedere zakelijke onderneming, verloren voorwerpen, het verstrekken van phallische talismans aan kapiteins, aanwijzingen geven bij het plaatsen en verplaatsen van hermen. Kleine en grote opgaven vroegen er om aandacht. Toch zou ik nog wel eens naar de bespiegelende rust van het heroön terugverlangen.

[p. 293]

Euthymos herkende ik pas nadat hij het pad in mijn richting was ingeslagen. Om in de straten geen aandacht te trekken had hij zich vermomd in een donkere reismantel; een vilten hoed hing tot over zijn ogen, en hij steunde op een lange stok, zoals onze bergbewoners die gebruiken. Na enige tijd nam hij de hoed af, en ik zag zijn ernstig, thans niet meer zo nors gezicht. Toen ging de mantel open, en in de zon glansde en schitterde zijn pronkgewaad. Verder was er niets meer te onthullen. Toen hij vlakbij was, schoten zijn ogen over mijn kleren: het natuurlijke antwoord van iemand, die ongewoon uitgedost weet te zijn.

Daarna stelde hij mij voor tussen de rotsen een koel plekje te zoeken. De geiten verjoegen wij met handbewegingen. Eerst toen wij naast elkaar op een rotsblok zaten, drong het tot mij door, dat wij elkaar geen hand hadden gegeven.

‘Ik moet u iets zeggen, Plexippos, dat voor ons beiden van belang is. U heeft mij vanmorgen bij de archont tweemaal op een leugen proberen te betrappen. Of misschien dacht u niet eens, dat ik loog...’

‘Dat dacht ik inderdaad niet,’ zo onderbrak ik hem, ‘het was mijn plicht om naar onjuistheden te zoeken, omdat ik de eredienst vertegenwoordig. Zo moet iedereen het begrepen hebben.’

Hij knikte een paar maal, en toen ik hem van opzij gadesloeg, gleed er een ironisch lachje om zijn lippen, dat meer droevig leek dan bitter. Hij leek in gedachten verzonken. Eindelijk zei hij, met een peinzende blik naar de rivier, het spaarzame schuimen, de droogliggende zandbanken:

‘Het was allemaal gelogen.’

Ook ik keek naar de rivier. Het was zo warm, dat ik graag zijn hoed had willen hebben. Ik voelde mij zacht en weerloos worden, bijna tevreden. Misschien heb ik het geweten, dacht ik. Hij heeft het allemaal gelogen. Er is niets veranderd. Vaarwel, Hermesdienst...

‘Ik heb Polites niet gezien,’ vervolgde hij, terwijl zijn rechterhand lang de stok gleed, telkens op en neer, ‘en ik vraag mij zelfs af, of iemand hem ooit heeft gezien. Toen ik zekerheid had, ben ik weggegaan. Heeft u het niet vermoed? U bent zo slim, - met dat zwaard, maar dat bewees niets. Maar wanneer ik hem werkelijk had gezien, en hem had overwonnen, zou ik dan weg zijn gegaan en dat meisje onbeschermd hebben achtergelaten? Over u spreek ik niet.’

[p. 294]

‘En toen heeft u in Temesa dat vehaal opgedist.’

‘Ja,’ zei hij, ‘en niet omdat ik er zo op gesteld ben vereerd te worden en naar de ogen gekeken te worden in een stad, die dommer is dan Lokroi en de meeste andere steden. O neen, geloof dat niet, Plexippos. Ik had veel tijd gehad om na te denken, en ik was tot de overtuiging gekomen, dat Temesa, de meisjes van Temesa, van deze schim Polites nooit iets te vrezen hebben gehad, - op zijn minst de laatste vijftien jaar. Wat daarvóor gebeurde weet ik niet, maar dat doet er ook niet toe.’

Ik hield mij muisstil. Waar hij heenwilde, ik had er geen flauw vermoeden van, maar vooral door dat ‘over u spreek ik niet,’ en ondanks zijn zachte, gelijkmoedige manier van praten, begreep ik, dat hier een vijand naast mij zat, - geen verbitterde vijand wellicht, maar eenvoudig wat hij altijd al geweest was: tussen vijand en tegenstander in.

‘Ik had daar dus lang gestaan, en er kwam niets. Hij kon tegen de ochtend komen, daarom bleef ik wachten. Toen hoorde ik opeens gerucht in de cella achter mij. Ik draaide mij om, en daar zag ik iets vreemds. U was opgestaan van het rustbed, en u liep met de ogen dicht en de handen vooruit naar het andere rustbed. U deed het in uw slaap, of misschien ook niet in uw slaap, dat zult u zelf het beste weten. Bij het andere rustbed bleef u staan, en uw handen tastten naar het slapende meisje, haar borst, haar keel, haar gezicht. Misschien heb ik mij toen bewogen, misschien schrok u in uw slaap, want u ging terug, u ging op het rustbed liggen, en verder gebeurde er niets. Dit had ik nooit verwacht. Toen ging ik erover nadenken, en toen begreep ik al veel meer...’

‘Wanneer dat waar is,’ viel ik in, ‘dan moet ik in mijn slaap het verlangen hebben gehad om het meisje te beschermen. Zij heeft mij vroeger zeer na gestaan. Dat ik slaapwandel wist ik niet... Maar dit was toch geen reden om in Temesa leugens te gaan vertellen?’

Geduldig schudde hij het hoofd, een diepe rimpel tussen de wenkbrauwen. - ‘Ik dacht: hoe moet het nu. Ga ik naar Temesa om te vertellen, dat Polites niet gekomen is, en nooit meer komen zal, omdat hij nooit is gekomen, dan gelooft niemand mij, en ik word uitgelachen. Vertel ik, dat u naar het meisje toeging, dan wordt u erin gemengd. Dit moet iets blijven tussen Plexippos en mij, dacht ik bij mijzelf. Ik had dus geen andere keus dan

[p. 295]

om iets te verzinnen. Ik krijg van Temesa geen geldelijke beloning, en zou die ook niet willen hebben zo ik het verdiend had, - zo'n stad van domoren.’

‘Daar kunt u mij ook onder rekenen, want ik begrijp er niets van. Wat is het verband tussen mijn opstaan van het rustbed en de onschadelijkheid van de Held?’

‘O, u bent slim genoeg, Plexippos, maar nu houdt u zich van de domme. Het verband is, dat u altijd de Held bent geweest, de laatste vijftien jaar.’ - Langzaam draaide hij zijn gelaat naar mij toe, en ik zag het afgodachtig staren in zijn ogen, dat geen loeren was, en nauwelijks gadeslaan. - ‘Misschien ging het vroeger ook zo toe, misschien waren alle priesters wel slaapwandelaars... Nu was ik van te voren op zo iets voorbereid, al had ik niet verwacht, dat Polites weg zou blijven. Ze hadden mij gezegd, dat sinds u priester geworden was, de meisjes weer gewurgd werden.’

‘Had Krokinas u dat verteld?’

‘Er zijn er meer dan Krokinas. Ze hebben u nooit willen verraden, maar na vandaag zullen ze wel minder bang voor u zijn.’

‘Krokinas moet u dan ook verteld hebben, dat vóor mijn tijd op aanstichten van mijn voorganger de meisjes vergiftigd werden. Dat deed Krokinas zelf. Het is alleen maar begrijpelijk, dat toen dit gestaakt werd, de Held de offers weer ging wurgen.’

‘Dat weet ik niet. We vinden verschillende dingen begrijpelijk, schijnt het. De Held is er nooit geweest, Plexippos, - zo denk ik erover. Of alleen in het begin, toen het nog eerlijk toeging. En wanneer iemand u zou aanklagen, dan is het wurgen niet eens het ergste.’

‘Aanklagen? Wie zou mij aanklagen?’

‘Vraagt u liever: wie zou mij veroordelen. Heel Temesa zou dit doen, Plexippos. Gestenigd zou u niet meer worden, maar er zijn andere straffen. Vijftien meisjes gewurgd, van wie zes van de eerste families: dat is erger dan twee meisjes verleiden, die graag verleid wilden worden.’

‘Hoor eens, Euthymos,’ zei ik op strenge toon, ‘u spreekt niet als een vuistvechter, maar als een afdreiger, en geen slimme. Mocht ú zich met die aanklacht willen belasten, dan zou u ook uw leugens moeten bekennen, en wat zal Temesa dan zeggen?’

‘Wat Temesa zegt laat mij onverschillig, Plexippos. Over enkele dagen ben ik in Lokroi. Maar het is ook niet waar wat u zegt.

[p. 296]

Ik blijf gewoon volhouden, dat ik Polites verjaagd heb. Ik zou er nog bij kunnen vertellen, dat hij zich bij mij beklaagde, omdat u hem de laatste vijftien jaar altijd te vlug af bent geweest, maar dat zullen ze in Temesa ook zó wel begrijpen. Dat u het meisje dit keer níet wurgde, komt omdat ik erbij was: ook dat is begrijpelijk. Ik had alles van te voren overwogen, Plexippos. Denk maar aan de open deur en de fakkel. Dat moest en dat zou gebeuren, niet waar? Dat was om u te kunnen bespieden. Ik lijk misschien dom, en laf, niet waar, maar ik heb meer verstand dan heel Temesa bij elkaar. Vijftien meisjes gewurgd, Plexippos, uw vrienden zullen de handen ineenslaan. Maar dat is niet het enige. U heeft ze ook verkracht.’