Verzamelde romans. Deel 37. De held van Temesa

[p. 277]

7

Met het gevoel een onherstelbaar verzuim te hebben begaan ontwaakte ik: een nare gewetensknaging, zoals alleen priesters die kennen. Het verzuim lag overigens niet bij mij: men had mij niet op tijd gewekt. Waarom? Toen eerst herinnerde ik mij alles.

Ik keek om mij heen: de cella was leeg. Het milde ochtendlicht toonde aan de overkant een rustbed, waarop het laken was gladgestreken. Geen koorden, - geen fakkel meer aan de muur. Ook die hadden de beambten meegenomen; ik herinnerde mij nu, dat het hun eigen fakkel was. Geen briefje voor mij. Alleen de lege beker op de grond naast mijn rustbed bewees, dat dit een offernacht was geweest. Was Pherenike gered? En Euthymos? Lag hij misschien op het grasveld, zieltogend tussen nieuwsgierige en bevredigde slangen? Met éen sprong was ik van mijn rustbed; daarin was ik wel geoefend, als was ik dan nu ook te laat.

Allereerst zocht ik in de voorhof naar het zwaard. Het was er niet. Het grasveld zocht ik werktuiglijk af, waarna ik de poort opende om te zien, of vlak daarachter zich niemand verborgen hield, een of andere held of god of athleet, de vuisten gebald, een machtige waanzin in het oog. Men kon zich van alles voorstellen. Men kon zich zelfs voorstellen, dat de nacht verlopen was als altijd: Pherenike gedood, het lichaam weggehaald; medelijdende bewakers, die mij niet hadden willen wekken; en Euthymos, die voor dag en dauw verveeld was weggelopen, met zijn zwaard. Polites had zich eenvoudig onzichtbaar gemaakt. Hermes had hem het kunstje gauw nog geleerd, of hij kende het uit zichzelf al.

Na de slangen melk gegeven en zelf water gedronken te hebben, liep ik in mijn gekreukeld priestergewaad naar Temesa terug. De hemel was lichtbewolkt, de zon school nog achter het Silage-

[p. 278]

bergte, schuin boven mij was de omgekeerde maan op weg naar de zee. Het was bladstil. Bij de Sabbatos wilde ik opnieuw drinken, maar het water was te modderig. Gezeten op een steen, niet ver van de plek waar de oude Timokreon de dood had gevonden, trachtte ik door ingespannen nadenken vast te stellen, niet alleen wat er gebeurd was, maar in welke toestand ik Temesa zou aantreffen. Maar ik kon niet denken, ik was te slaperig. Ik kon alleen om mij heenkijken, naar een landschap, dat alles deed om mij tot onverschilligheid te manen, en mij juist om die reden in hoge mate verontrustend voorkwam. Ergens op een grasveld, dat schuin omhoogliep, stonden koeien naar mij te kijken, ontzaglijk dom, wat nu ook weer niet betekende dat ik slimmer was dan zij. Een goed stuk rechts daarvan, meer in de laagte, omgeven door zacht verkleurend groen, waren de lage muren van het hippodroom te onderscheiden, - daarnaast, onzichtbaar, lag het stadion. Onzichtbaar en onhoorbaar. Dat was niet zoals het zijn moest. Ik was opeens klaarwakker. Het bewees iets. Daar in het stadion had op dit ogenblik de stoet der jongelingen gevormd moeten worden, die later met de optocht van de meisjes, de raadsleden, de priesters, de offerdieren, naar de tempel zouden trekken, om eerst in de namiddag naar het stadion terug te keren voor de spelen. Dus was er geen feestdag?

Maar op weg naar de agora hoefde ik al niet meer te denken, en ook niet om mij heen te kijken, en nauwelijks iemand te vragen. Feest in de gewone betekenis vierde men zeker niet, maar een dankbaarder blijdschap zonder opstandigheid had zich nimmer in de stad Temesa geopenbaard, in iedere straat, voor ieder huis. En overal werd ik beleefd gegroet. Sommigen lachten mij zelfs toe. Vrouwen met kinderen op de arm stonden lui en tevreden op drempels. Iedereen scheen iets gedronken te hebben van een ochtenddrank met wonderbare vermogens, en men leek moe en zat van het herhalen van steeds hetzelfde heerlijke, onvatbare. Hij heeft het gedaan, hoorde ik steeds maar, hij heeft het gedaan. De Held is weg, voorgoed. De Held is in zee gedreven. De jonge vuistvechter zal beloond worden. Er zal een altaar aan hem worden gewijd in de tempel van Zeus Polieus. De Held komt nooit meer terug... Nu, ik glimlachte maar tegen hen, wat kon ik anders doen? Ik had niet de minste reden tot zwartkijkerij. Wanneer Polites weg was, dan was hij weg. Niet dat ik dit goed van

[p. 279]

hem begreep, maar ik hield mijzelf voor, dat Phoibos Apolloon een machtig tegenstander was, zij het ook een uitvaardiger van uitermate duistere orakels. Het was niet aan mij de staf daarover te breken.

Het enige waar ik onderweg naar vroeg was het lot van Pherenike. Zij leefde. Zij was thuis. Xenokles was op de agora, bezig iedereen te omarmen. In het heroön waren de slangen al weg. Hij kwam nooit meer terug, nooit meer terug. Vissers hadden hem in het holst van de nacht over de moerassen zien vluchten, Euthymos met getrokken zwaard achter hem aan. Er was een grote, zwarte vogel gezien, waarvan het gevederte droop van het bloed: dat was de Held geweest, die niet meer terugkwam, die, eerlijk gezegd, nergens meer heen kon. Deze dwaasheden hoorde ik in de benedenstad, van de mensen die daar woonden; hetgeen niet wil zeggen, dat op die dag niet de meest ongerijmde fabels geloofd zijn door iedereen. En steeds weer opnieuw viel het mij op, dat niemand mij scheen te beschouwen als een, zij het ook slapende getuige van Euthymos' wonderdaden. Ik was eenvoudig een rijk heer met rood haar, die in een wit gekreukeld gewaad op het rumoer afkwam, een langslaper, een halve onwetende.

Op de agora, waar alle waardigheidsbekleders zich hadden verzameld, ook alle priesters (op die van Apolloon na; later vertelde men in Temesa, dat Kallimachos pas iets geloofde, wanneer drie beëdigde getuigen het hem in zijn tempel kwamen berichten), droegen de inlichtingen uiteraard een ander karakter. De blikken, die mij bereikten, waren onderzoekend; en ontving ik al een paar handdrukken, dan was dit niet zonder schuwheid, alsof men eerst zekerheid wilde hebben, dat mijn hart niet gebroken was. Wat men mij vertelde was van zakelijke aard. Euthymos was in het prytaneion, en werd daar onthaald. Xenokles had men naar huis gebracht. Lampriskos had een renbode naar Kroton gestuurd. Theagenes had Euthymos omarmd, en in de Hermestempel was door blijde gedachteloosheid brand uitgebroken. Euthymos had zich in een purperen gewaad aan de menigte vertoond... Een purperen gewaad: waar had hij dat nu weer vandaan? Ik wist het al: hij had het altijd bij zich gehad, in voorraad. Toen ik het prytaneion binnen wilde gaan, schoot mijn op éen na oudste broer op mij af:

‘Plexippos, hoe is het gegaan? Wij hebben ons vreselijk ongerust over je gemaakt!’

[p. 280]

‘Dat was onnodig,’ zei ik.

‘Er werd verteld, dat de Held het heiligdom binnen was gegaan, en voordat Euthymos hem te lijf ging jou van het rustbed had gesleurd. Als een wild dier moet hij huis hebben gehouden, de goden zij dank leeft dat meisje nog. Natuurlijk moet men niet alles geloven...’

‘Men moet beginnen met alles te geloven,’ zei ik, ‘en aangezien ik alleen maar geslapen heb, is het voor mij niet moeilijk om dit te doen.’

‘Je wist dus van niets? Maar je zult het binnen wel horen. Wanneer alles zo gegaan is als hij het vertelt, dan is het een heldendaad, ook al betreur ik het persoonlijk, dat het juist een Lokriër heeft moeten zijn. Maar jij: wij leven helemaal met je mee, Plexippos! En maak je geen zorgen. De mijnen, de smederij, toezicht houden, alles wat je maar wilt. Je hoeft dat natuurlijk niet écht te doen.’

‘Het is heel moeilijk om iets echt te doen,’ zei ik, ‘ik ben nog wat slaperig, maar ik ben in staat om in te zien, dat je goede hart heeft gesproken.’

Hij glimlachte. - ‘Dat je zo spreekt, is voor mij de beste geruststelling. Ik herken mijn oude Plexippos. En...’ - Hij kwam heel dicht bij mij, en raakte mijn borst met de wijsvinger aan: ‘En als je dat niet wilt, dan is er iets anders. Theagenes heeft het mij zelf verteld, - bij Zeus, het was hier voor zonsopgang al een geloop en een gedraaf; opgewonden jongelieden liepen door de straten om iedereen uit zijn bed te halen. Ja, Temesa kan vlug handelen, als het wil.’

‘Op het ogenblik lijkt Temesa mij eerder wat vermoeid.’

‘Dat zou je tegenvallen... Maar luister nu: Theagenes heeft mij verteld, dat de Hermespriesters, daar achter ons, dadelijk hebben aangeboden om jou aan te stellen. Eén of twee jaar om je in te werken, en dan word je opperpriester. De offers brengen minder op dan je gewend bent, maar je hebt een vast inkomen. Je hebt hier ook veel meer afwisseling dan daar in de bossen, je blijft van alles op de hoogte. Denk erover na, maar spreek er niet met Theagenes over, want die is het allang weer vergeten. Je gaat over enkele dagen gewoon naar de overkant. Als ze voor die tijd al niet bij je geweest zijn.’

‘Het is een edel aanbod,’ zei ik, ‘maar vertel eens: is Pherenike geheel ongedeerd?’

[p. 281]

‘Dat meisje? Zeker, natuurlijk. Ze wist van niets, nu ja, ze heeft ook geslapen. Op het ogenblik slapen ze trouwens allemaal, daar in het huis van Xenokles, daar is sterk op aangedrongen, al moet men maar afwachten wat ervan terechtkomt... Onder het volk gaat het gerucht, dat Euthymos met haar trouwen zal.’

‘Dat is een goede gedachte,’ zei ik.

‘Vind je? Laat het onder ons blijven, maar ik houd niet van die vuistvechter. Jij wel?’

‘Ik houd van geen enkele vuistvechter,’ zei ik, ‘maar ik ben altijd bereid mijn vooringenomenheden te herzien. Maar ik moet nu eerst gaan horen wat hij tijdens mijn slaap heeft uitgericht. Groet iedereen, en blijf goed over mij denken.’

Kijk eens aan, Hermes, dacht ik bij mijzelf, terwijl ik voortging mij een weg naar binnen te banen, - deze god doet altijd het onverwachte... Intussen had de hartelijke bejegening van de kant van mijn broer mij toch goed gedaan; en het was zeker raadzaam de Politesdienst zo spoedig mogelijk te vergeten, en niet te blijven mokken als Achilles in zijn tent. Daar stond tegenover, dat de aanraking met mijn gelijken tijdens mijn tocht over de agora mij weer iets wantrouwender had gestemd tegenover gebeurtenissen, die iedereen op zijn manier als vaststaand aannam. Ik had misschien vijftig leden in het gezicht gezien, van wie ik wist, dat zij niet voetstoots alles geloofden. Hun woorden mochten van goedgelovigheid getuigd hebben, de gezichten logenstraften dat, - ernstige, spottende, met de rimpels der veelervarenheid, - en dat bleef op mij niet zonder uitwerking. Zo weet ik nog, dat ik, de deur van Theagenes' werkkamer openend, bij mijzelf dacht: van dat purperen gewaad is natuurlijk gelogen. (Dat was het ook; er was een vergissing in het spel, waarschijnlijk had iemand gezegd, dat Euthymos zo'n gewaad aan zou moeten trekken.)