De oude strijd

[p. 216]

Het album van de Nederlandsche Etsclub

Het album van de Nederlandsche Etsclub is verschenen: het tweede. Het bevat twaalf etsen, waaronder een van Mauve en een van Blommers. De overige zijn van leden van de Etsclub: van Derkinderen, Mej. van Houten, Koster, Van der Maarel, Mej. Moes, Tholen, Veth, Witsen, Zilcken en De Zwart.

Beminnelijk-fijn is het etsje van Mauve: een ruig achteraf-hoekje van een bosschige bezitting met twee slank-opstijgende zilverige boomstammen, schaars betakt omhoog en bladerloos, vóór een lossige houten heining, en daarachter in een hoek wat boompjes- en takken-gewemel: - een mannetje werkt in den grond heel rustig, in de vochte fijne atmosfeer, waar alles in staat: - een stil uurtje-buiten uit de geziene dingen van een begrijpend kunstenaar, die groot is van liefheid.

De ets van Tholen is een stuk erf, met rietdakige schuurtjes en een zwijn in den rommel op den voorgrond, links een boom met breed-uitloopend

[p. 217]

gebladerte, door de lucht uitgegooid. - Als deze etser een schrijver was zou ik zeggen: Tholen is iemand die een ruimen, makkelijken stijl schrijft, den stijl van een, die niet een scherp begrensd, fijn afgerond, tot in kleinigheden over en weer gevoeld, maar een ruim, gevoelig, gelukkig begrip heeft van de dingen, waarover hij het woord voert; iemand, die onder het praten heen en weer loopt en zijn armen onder zijn jaspanden doorslaat en toch altijd praat, in hoofdzaak juist, altijd gevoelig, altijd met volzinnen die afloopen. Tholens werk is als die boom op zijn ets, het lijkt meer gegroeid dan gemaakt; het is gevonden, niet gezocht; maar men moet lang gezocht hebben om zóó te doen als iemand die gevonden heeft.

De ets van Witsen is een heuvelig stuk grond, omhekt van den weg af, met een zwarten stam, zwaar-knoestig in de harde aard, die doorgleufd is met volwaterde spleten. De zware stamtakken, zwart, knoestig uitgeduwd, staan met hun donkerte op voor het donkere webwerk en 't warrige getak van buiten het hek staande boomen, en de zware bruine donkerte van dien heelen heuvelhoek komt uit voor een avondlijken horizont van wazige duinen en bleekigen hemel, waar het licht van valt door de takken en een helsche slagschaduw slaat op den

[p. 218]

grond en spiegelt in het geulwater. Dit werk is het krachtige doen van een voortgestuwde inspanning, als van een knuist zwaar, met niets van de beminnelijke vriendelijkheid van Mauve, niets van Tholens ruime achteloosheid. - Deze man is een artiest met massieve verbeeldingen, loodzwaar om uittespreken, maar die hem machtig inspireeren met een grooten wil, en een begeerte naar uiting, door den heerlijken opglans van hun rijke gloring.

Anders is de ets van De Zwart, een doorkijk tusschen de rompen van twee donkere schepen, waar een man uit een schuitje kijkt, voorover, uit het donker naar het licht van den haven waar scheepsilhouëtten met boegen en zeilen inronden en opschuinen met fijn-puntige masten, en daarachter de horizontelijke stadstopjes en dommetjes, stil, in de groote lucht van een kalmen avond, - wijl het weggaande licht laag valt in het open water en glimmert op het boord van een donker achterdek. Deze ets lijkt het werk van iemand die niet verlangt te zoeken naar buitengewoonheden, die het dagelijksch leven van luchten en steden en wateren gaat zien en het mooi vindt, en het meeneemt in zichzelf om het ernstig-gelukkig weertegeven, rustig doende wat hij niet laten kan.

De ets van Veth is meer singulier. Een ophaalbrug

[p. 219]

die met haar schemerig voorvlak en grillig bovenwerk, met rechtlijnige behouting, staat tusschen donkere huizenrijen en opsteekt in de lichte lucht van een laten avond. Maar de schemering van dat voorvlak en de lichting van dat bovenhout zijn delicate fijnheden van kleur en de lucht is van een uitgezochte gevoeligheid, die geen vlekje velen kan. En onder de brugboog door zijn de rijen huizen zwart, maar een koket torentje staat stil in een driehoekje van dien fijnen hemel.

De ets van Van der Maarel is een dametje in een tram, waar het licht, dat door het raampje valt, een geheel van mooie, gevoelige reflets maakt, met het sterkste licht op den voile voor het scherpe silhouet van het gezicht.

Die van Derkinderen is een groot-gevoeld begrip van een schuur in de zon, en een arbeider aan het werk, gevoelig, maar wat vaag.

Deze etsen zijn de voornaamste. Ik heb niet meer bedoeld dan een weinig karakteristiek te geven van die enkelen. Anders dan voor zoover hieruit valt op te maken is dit stukje geen beoordeeling.

Aug. '87.