Vanonder de koperen ploert

[p. 202]

Terug in Jakarta

Bij de ingang van het vliegtuig naar Jakarta neemt een steward een paar krissen af van een medepassagier, die deze impulsaankoop in zijn handbagage heeft meegenomen. Na de reis zal hij ze terugkrijgen wordt hem vriendelijk beloofd. De reiziger kijkt wat verbaasd, het duurt even voordat hij begrijpt dat hij nu geen hijacker meer kan zijn, en grinnikend zoekt hij zijn stoel op.

Na een vlucht van anderhalf uur landen we op het Halim-vliegveld. We hebben de goede tip gekregen dat we alleen meter-taxi's moeten nemen in Jakarta, dat wil zeggen taxi's met een zichbare meter in plaats van de particuliere taxi's waar je moet tawarren. Via een ingewikkeld systeem van selectie en eliminatie hebben Maja en ik een lijstje opgesteld van de hotels die in aanmerking zouden komen, want het geld raakt langzamerhand op en als je even niet oplet zit je in Jakarta zó in een duur toeristenhotel waar je honderd gulden per nacht betaalt voor een double-room. Ons eerste adres blijkt meteen al een succes te zijn, voor vijftig gulden kunnen we een kamertje krijgen waar net drie bedden in kunnen. Goed, de lakens zijn wat gescheurd en vol bruine vlekken waar ik voor de zekerheid toch maar even aan ruik (niks aan de hand), de bedden schrikken merkbaar als ik plaats neem en zakken tot de bodem door. Ook is de airconditioning alleen merkbaar als je er vlak voor gaat zitten. Maar het is een onderdak en even later, als men gemerkt heeft dat we Hollanders zijn en geen Australische hippies blijkt er plotseling zelfs een ruimere kamer beschikbaar te zijn voor hetzelfde bedrag.

Het hotel, Taruma in de Jalan Budi Kemulian, is van het

[p. 203]

vooroorlogse type, een enorme voorgalerij met de bekende pilaren en een grote marmeren trap naar beneden. Binnen in de lounge is het koel en stil. Wij zijn de enige blanken, de rest van het hotel wordt bewoond door Indonesische zakenlieden en ambtenaren die 's ochtends in een drom het hotel verlaten, aktentasje onder de arm.

's Avonds gaat men vroeg naar bed, al wordt er eerst collectief tv gekeken in de voor dat doel totaal verduisterde lounge. Dat het hotel vroeger Nederlands eigendom was is nog te zien aan de sneeuwlandschappen die aan de muur hangen.

We storten ons meteen na aankomst in het verkeer, via het avontuur van de helitjak, een gemotoriseerde betja waar je voorin zit en met een snelheid van dertig à veertig kilometer door het verkeer wordt geraced. We moeten naar een reisbureau in hotel Indonesia, één van de pronkprojecten van Sukarno, gelegen aan de Jalan Thamrin. Het is een uiterst moderne straat vol wolkenkrabberhotels, en ook een belangrijke verkeersader, auto's rijden in dichte menigte heen en weer.

Hotel Indonesia is zo'n superdeluxe hotel waar je je alleen kunt thuisvoelen als je stikt van de Amerikaanse dollars. Dure bars en nightclubs en restaurants tref je erin aan, ook enkele luxewinkeltjes, een bankfiliaal, travel agency, enzovoort.

Als we onze vliegreis geregeld hebben gaan we naar het warenhuis Sarinah, waar een hele verdieping gewijd is aan kunstnijverheidsartikelen van de diverse eilanden van de archipel. We kopen er nog wat cadeaus voor de thuisblijvers maar moeten toch tot de conclusie komen dat het maar slecht gesteld is met de vaardigheid van de Indonesische kunstnijverheid. Ik krijg bijna tranen in mijn ogen als ik zie hoe armetierig het Moors aandoende houtsnijwerk van Celebes (een combinatie van houtkerven en verven) er nu uitziet. Wáár heb ik ooit die fraaie houten vogel verloren die mijn ouders in 1947 kochten?

[p. 204]

Ik besluit om véél zuiniger te zijn op de beeldjes die ik al zo'n twintig jaar vrij achteloos van de ene naar de andere plek verhuis.

Jakarta is de plek waar Maja's voorouders begraven liggen. We hebben al een keer langs het Tjielkini-ziekenhuis gereden, een terrein dat vroeger familiebezit was voordat een overgrootvader het door goklust verspeelde. Niets aan te doen, en geen reden om eerbetoon aan de overledenen te weigeren.

We leggen de taximan precies uit waar we heen willen. Het is een ritje van zo'n anderhalve kilometer, voor Jakartaanse begrippen een klein eindje. De taxichauffeur houdt zich van de domme en brengt ons naar drie, vier kerkhoven waar we geen boodschap aan hebben, en pas als het bedrag genoeg opgelopen is wil hij begrijpen dat we naar Tanah Abang wensen te gaan. Intussen hebben we een goede indruk gekregen van de zuidhelft van de stad, een soort Rotterdam in het kwadraat, een woestijn van steen met een massaal verkeer. Er is niets te bespeuren van de Amsterdamse eethuisjes- en winkeltjes-gezelligheid die opstijgt uit de stukjes die de veelbetreurde Tjalie Robinson jaren geleden schreef. Integendeel, zo'n vervelende dorre, warme en drukke stad hebben we nog nooit gezien, maar wat wil je: vijf miljoen inwoners.

Kregelig stappen we uit de taxi en melden ons bij het kantoortje van het kerkhof. De buitenmuren bestaan uit de bovenstukken van grafzerken uit de zeventiende eeuw, binnen wordt met enige moeite het adres van Maja's voorzaten gevonden. Omringd door vier sterk op knil-oudgedienden lijkende heren, worden we naar het graf gevoerd. Eerst komen we langs vader Jas, een achttiende-eeuws graf aan de voet van een prachtige boom. Het is een heilig graf, al weet niemand precies wie er ligt, er hangen kruisbeelden en Mariabeelden in de boom en er liggen bloemen bij.

[p. 205]

Tien meter verder treffen we het groepje Indorfs, die liggen onder een saai-grijze plaat en een al even onopgesmukt hoofdeind waarop de vitale gegevens van de vier bewoners vermeld staan. Plichtmatig fotografeer ik het, het zal niet het plaatje van het jaar worden. Intussen bewegen zich de vier oudgedienden nogal dicht om ons heen en na enige tijd komt het hoge woord eruit: hebben wij er geld voor over om het graf door hen te laten verzorgen?

‘Tidah usa’ (niet nodig), zeg ik prompt en schrik een beetje van mijn eigen durf, wat zullen de doden er niet van denken? De heren kijken teleurgesteld, een van hen haalt een paar enveloppen voor de dag waaruit moet blijken dat andere mensen uit Nederland hem regelmatig een ‘poswesel’ sturen voor het onderhoud van een bepaald graf. We geven onszelf de houding van beleefde ongeïnteresseerdheid die bij dit soort gelegenheden de enige oplossing is en drijven langzaam van hem vandaan. Het lijkt me een machtig interessant kerkhof, zo grofweg vanuit de verte gezien, maar zoals zo vaak in Indonesië blijven we achtervolgd worden door de naar ons geld verlangende heren, die ongevraagd allerlei toelichting verschaffen. Ik kan daar nu eenmaal niet tegen zodat we het snel voor gezien houden. Ik geef ze een fooi en we schieten de poort weer uit.