Vanonder de koperen ploert

[p. 112]

Van Semarang naar Surabaja

Na vijf dagen Semarang besluiten we richting Surabaja te reizen. We zullen nu de nachttrein eens proberen, het pronkstukje van de Indonesische spoorwegen, airconditioned, speciale slaap-zitplaatsen, ontbijt inbegrepen. Luxer kan het niet. De voor Nederlandse begrippen zeer goedkope kaartjes zijn geregeld door de attente mevrouwen van het Telemoyo hotel en 's nachts om twaalf uur zitten we op het station. De trein zal om één uur vertrekken, maar liever te vroeg dan te laat. Ondanks het nachtelijk uur is het gezellig druk op het stationnetje. De restauratie biedt allerlei drinkwaren en snoepgoed en we slaan heel wat in, want je weet nooit waar we morgen terechtkomen in Surabaja. Het wordt één uur, twee uur, drie uur. De kinderen darren verdwaasd rond, geheel over hun slaap heen, af en toe maken we een wandeling met ze. Driemaal ga ik met Marco naar het toilet, dat me een huiselijk gevoel geeft omdat er ‘bezet’ en ‘vrij’ op de deurknop staat. Uit de stortbak groeit een schaduwplant, dat is dan weer typisch Indisch.

Zo tegen drie uur raken we zelf toch wel erg vermoeid. Grappend komen we tot de conclusie dat dit toch geen fascistisch land is, anders reden de treinen wel op tijd. Haha. Via de kinderen raken we in gesprek met een zeer dikke mevrouw die naast ons zit te wachten. Ze reist zelf niet mee, maar is hier om mensen op te vangen die met de trein uit Jakarta komen. Ze waarschuwt ons ernstig voor de diefachtigheid van de Surabajanen (iedereen waarschuwt voor de steellust van de bewoners van de volgende plaats) en met name voor de Madoerezen: nóóit in een betja van een Madoerees gaan zitten, ja mevrouw, wild zijn ze, zó gevaarlijk.

[p. 113]

We durven haar niet te vertellen dat we geen Madoerees van een Soendanees of Javaan kunnen onderscheiden, want dat klinkt zo van: ‘Alle Chinezen lijken op elkaar.’

Eindelijk, om halfvier, komt de trein aan. Slaperig klimmen we naar binnen, de lucht is te snijden. Als dit airconditioning heet, dan liever een gewone trein met de raampjes open. Onze keurig genummerde kaartjes blijken te behoren bij reeds bezette plaatsen en de inzittenden houden zich zorgvuldig slapend. De conducteur kan er ook niets aan doen, ze zijn tweemaal verkocht zegt hij, en mijn suggestie of er niet eens gekeken kan worden naar de nummers op de kaartjes van de mensen die er nu zitten, negeert hij fijntjes. Hij wijst op de lege plaatsen die hier en daar nog te vinden zijn. Normaal zou ik me niet druk maken, maar over hun toeren geraakte kinderen zomaar midden tussen vreemden zetten, dat lijkt me niks. Maja, Bouke en ik laten om beurten zo luid als we durven blijken dat we problemen hebben, maar de hele omgeving van ons gadeslaande passagiers valt onmiddellijk in een diepe slaap. Wonderlijk, dat in een land waar men zo op kinderen gesteld is en niemand de onze ooit kan passeren zonder ze over het hoofd te aaien, in een dergelijke situatie geen hulp te verwachten valt, terwijl er met een kleine reorganisatie makkelijk een paar plaatsjes naast elkaar vrij te maken zouden zijn. Na een paar minuten vruchteloos bekvechten met de conducteur nemen we ons verlies en proberen het maar. We zetten Marco naast een dame, Eric en ik vinden goddank nog twee lege plaatsjes naast elkaar, Bouke en Maja zitten in de buurt. Tot onze stomme verwondering levert het geen enkel probleem op, Marco valt onmiddellijk in diepe slaap en Eric doet hetzelfde, liggend op de zitting, zijn kleine beentjes over de mijne.

Het is nacht, pikdonkere nacht en zeer benauwd. De airconditioning is uit, kennelijk omdat het toch nacht is en dus niet zo warm, maar dat houdt in dat er ook geen luchtver-

[p. 114]

versing is. Zwetend zit ik op mijn plaatsje, durf me niet te bewegen om Eric niet wakker te maken en onderga twee uur lang een gevoel dat angstig dicht de totale paniek van een fobie nadert. Eindelijk, om halfzes wordt het licht en tegelijk wat frisser: de airconditioning is aangezet. Ruim een uur later kan er ontbeten worden. Ik laat mijn beurt voorbijgaan, pas liever op de kinderen die nog onverdroten doorslapen, en haal diep en rustig adem.

Tegen elf uur komen we in Surabaja aan, de havenstad aan de oostkust van Java waar ik als jongen vijf jaar heb gewoond. Wijs geworden door de eerdere ervaringen halen we ditmaal zelf de koffers uit de trein en gaan rustig staan wachten op het perron. Al snel melden zich de vervoerders met hun kolossale prijzen. Waar willen we naar toe? Hotel Sarkies (een ritje van een minuut of tien). Drieduizend roepia (twintig gulden) moet dat kosten, ook voor Hollandse begrippen een fors bedrag. Tweeduizend roepia dan? Nee, we peinzen er niet over.

Wat willen we dan betalen? Duizend. Dat zet de heren aan het lachen. Ze vertrekken ostentatief, wij hebben ons voorgenomen om nu eens een keer niet zenuwachtig te worden. We blijven rustig wachten, en na enige tijd komen ze terug. Vijftienhonderd, vooruit dan maar, melden ze. Nee, duizend roepia, herhalen we koppig. Dat lijkt ons een redelijk bedrag voor zo'n ritje van niks. Ze lachen wat, het is toch godsonmogelijk om het eerste bedrag van de bieder te aanvaarden? Waarom spelen we het tawarspelletje niet gewoon mee, zoals het hoort? De aankomst van een nieuwe vervoerder versnelt het proces. Nou in godsnaam dan maar, duizend roepia (later blijkt dat je daarvoor een uur in een taxi kunt zitten). Zuchtend nemen de chauffeur en de onvermijdelijke bijrijder elk een koffer, wij dragen de rest en even later zitten we in een van die veteranen onder de bestelbusjes, die op Java in groten getale nog rondrijden.

Na enkele minuten hebben we Sarkies bereikt, we heb-

[p. 115]

ben dit hotel gekozen omdat de naam me bekend voorkwam en de in de officiële toeristenkaart vermelde prijzen nogal laag waren. Bouke en Maja gaan op verkenning uit, ik blijf met de kinderen en de koffers in de auto zitten en voer de bekende conversatie met de chauffeur: waar komen we vandaan, hoe lang zijn we al in Indonesië, zijn we al in Bali geweest?

Het wordt heter en heter in de bus, ik drijf van de transpiratie, Eric scheidt de bekende zoetige geur van een volle broek af, en Marco vraagt steeds benauwd waar zijn moeder is. Na een minuut of vijf komen ze terug. Sarkies zou ons ruim honderd gulden per dag kosten, inclusief de maaltijden. We weten allemaal dat dat boven ons budget ligt, toch kijken ze me hoopvol aan, als ik ja zeg is het mijn verantwoordelijkheid. Ik zeg nee, en we rijden naar het volgende adres, lms (het vroegere Oranje-hotel), gelegen op Tunjungan, de drukste winkelstraat van Surabaja. Opnieuw wachten in de bloedhitte, maar ook dit is te duur. Derde adres, hotel Pregolan, Jalan Pregolan Bunder. De prijs is oké, Maja en ik kunnen met de kinderen een kamer krijgen voor vijfendertig gulden, en Bouke een kleine kamer voor zeventien gulden. Eindelijk, ik heb langzamerhand een paar liters water verloren in het zinderende busje. De bijrijder komt afrekenen: drieduizend roepia, heren. Drieduizend? We hadden toch duizend afgesproken? Ja, dat was naar Sarkies, daarna nog duizend naar lms en vervolgens duizend naar Pregolan, dat maakt dus drieduizend roepia. De drie hotels liggen nog geen kilometer uit elkaar. Na enige schermutselingen betalen we tweeduizend roepia en gaan hoofdschuddend op weg naar onze kamers.