Kind van de Oost

[p. 80]

Bal na

In de gymzaal was men al vrij druk bezig met de laatste voorbereidingen. Anne-Lenta stond in een hoekje van het toneel diep in gedachten haar balletpasjes te repeteren, het hoofd een beetje gebogen, af en toe zag je haar benen onwillekeurig een kleine beweging maken. In het midden van de zaal hielden drie grote jongens Lily Buis vast. Ze lachte en spartelde, maar kon niet voorkomen dat een vierde haar lipstick op de mond smeerde. ‘Toe nou, Lily,’ riepen ze, ‘dat hoort erbij.’ Ze was blond en droeg een korte witte broek met een wit bloesje erboven.

In een hoek, bij de klimrekken, stond het laken opgesteld van de act waar ik aan meedeed en het viel me een beetje tegen. Het was een eenpersoonslaken, strak gespannen tussen twee staanders. Er was een notenbalk op geschilderd met zes noten en de rondjes van die noten waren uitgeknipt. Met zijn zessen stonden we erachter, elk nam een noot voor zijn rekening. Dat was voldoende voor ‘In een blauw geruite kiel’. Telkens als je noot aan de beurt was, stak je je hoofd door het gat en zong de bijbehorende lettergreep. Zo brachten we ‘In onze mooie oude school,

[p. 81]

hebben we allemaal veel jool, de gahahahahanse dag’. De tekst was van Laméris, een wat rood aangelopen leraar Nederlands die geen orde kon houden.

Tijdens de repetities, op het grasveldje achter het huis van Marjan Wahab, had het allemaal wel aardig geleken, maar nu viel het toch wat tegen. Het laken maakte een nogal kleine indruk en het was ook niet behoorlijk gestreken. De hele groep stond er wat bedremmeld bij, behalve Laméris die er nog wel in geloofde.

‘Dag Sol,’ zei hij vrolijk, ‘goed bij stem?’

‘Ja meneer,’ zei ik. Hij noemde ons al weken bij onze nootnaam. ‘Arno heeft wat moeilijkheden,’ zei hij. We keken naar Arno Wijffenbach. Hij was klein en mager en had een beslist niet kinderachtige bochel. Arno grijnsde verlegen met zijn slimme apengezicht. We hielden allemaal van hem, omdat hij zo allemachtig aardig mee kon doen ondanks zijn bult.

‘Probeer het nog eens, Arno,’ zei Laméris. Hij haalde een stemfluitje voor de dag en blies. ‘In onze...’

‘Mooie,’ zong Arno. Het klonk helemaal niet zo slecht al sloeg zijn stem bij de tweede lettergreep over.

‘Nou ja,’ zei Laméris, ‘het hoort erbij zullen we maar zeggen. Je zit in de overgang. Kom, laten we het doek maar vast achter het toneel zetten.’

Dat deden we. Daarna bleef er niets anders over dan te wachten. Het was half zeven en het begon snel donker te worden. Ik zocht Lenta op, samen liepen we naar de rivier voor de school. Je kon bijna niet meer zien dat het een bruine modderige stroom was, met veel geelkleurige drollen erin. Het was nu bijna donker. Rechts bij de brug zagen we de flikkerlichten van een paar eetstalletjes. De bomen ruisten niet, want het was windstil, zoals meestal.

‘Nog één dag,’ zei ik. Ik had voor het eerst een lange broek aan, een lange witte broek, voor aan boord. Bijna was ik er onderweg nog mee gevallen, toen ik slipte op de trambaan van de Palmenlaan.

‘Ja, nog één dag,’ zei Lenta. Ze zou zelf graag gegaan zijn,

[p. 82]

want ze droomde van een balletcarrière. Ik kon haar profiel nog net zien, het zwarte haar tot de schouders, het stompe neusje waar ik toch nooit verliefd op had kunnen worden, al scheelde het weinig.

‘Ik zal je schrijven hoe het daar is,’ bood ik aan.

‘Koud,’ zei ze giechelend.

We kenden allemaal de verhalen van schaatsenrijden en sneeuwballen gooien, frisse rode wangen en het gedempte geluid van paardenhoeven in de sneeuw. Het was een heel ander land. Veel kleiner, maar wel mooi. In de zomer rijpte het koren en stond alles in bloei.

‘Ben je zenuwachtig?’ vroeg ik. Het leek me van wel. Tenslotte ga je niet voor je plezier in een strak broekje en hemd staan ronddarren voor een paar honderd medeleerlingen.

‘Nee hoor,’ zei Lenta, ‘ik ben alleen bang dat ik duizelig word. Ik zie zo weinig zonder bril.’

O. Er restte alleen bewondering.

‘We moeten maar eens teruggaan,’ zei ik.

De zaal was al aan het vollopen, dat kon je zien als je het grasveld over liep. Vooraan zaten de leraren, daarachter de leerlingen, met een enkele vader of moeder. Alle medewerkers verzamelden zich achter het toneel en om precies half acht begon het.

Wij waren gelukkig nummer twee. Laméris aan de piano en wij achter het doek. Na de intro begonnen we dapper met ons lied, maar de eerste keer dat ik mijn kop door de notenbalk stak, merkte ik dat men plat lag. We waren niet meer te verstaan door het gelach. Ik wist wel dat het leuk bedoeld was, maar zo leuk? Achter het scherm keken we elkaar hulpeloos aan en elke keer als we aan de beurt waren, keken we een seconde panisch de zaal rond met ons hoofd. Bij het tweede couplet werd het stiller, totdat Arno's stem oversloeg. Er schoof een bulk hilariteit het toneel op.

‘Ik doe het wel,’ riep ik tegen hem en bij de volgende noten staken we tegelijk de hoofden naar voren om zijn tekst te zingen. Het applaus was hartelijk en we behaalden uiteindelijk de vijfde plaats van de tien deelnemers.

[p. 83]

Lenta zag ik vanuit de zaal in actie. Haar grammofoonplaat was vrij zacht, maar het was toch knap wat ze in haar eentje deed op de planken. Ze sprong heen en weer, draaide op één been, strekte haar handen smachtend naar links en naar rechts. Derde plaats en bloemen.

Het geheel duurde een uur, daarna werd er gedanst op grammofoonplaten. Guy Mitchell, Frankie Laine en anderen. Na een tijdje sprong de voorzitter het toneel op. ‘En nu... polonaise!’ riep hij. Er werd een vrolijk muziekje gedraaid, waarop je levendig kon stappen.

Aangezien ik niet dansen kon, was dit mijn kans en ik had er tevoren rekening mee gehouden. Lily Buis stond in een hoek met haar collega's te praten (van hun toneelstukje had niemand iets begrepen: achtste plaats). Ik stapte naar haar toe.

‘Lily, wil je de polonaise met me lopen?’

Ik denk dat ik het niet hard genoeg zei, want ze reageerde niet. Ik vroeg het nog eens. Toen keek ze me koel aan met haar blauwe ogen, draaide zich om en stapte weg.

Het was druk om ons heen en niemand had het gemerkt. Nou, dat was dat. Ik liep de zaal door en kwam Lenta tegen.

‘Kom, Lenta, zullen we?’ vroeg ik en ik nam haar bij de hand. We liepen de polonaise, onder uitgestrekte armen door, linksom en rechtsom, van elkaar af en weer naar elkaar toe. Daarna was het feest eigenlijk afgelopen, want echt dansen kon ik niet. Ik keek en praatte nog wat en om half tien kwam ik Paul tegen die zei: ‘Ga je mee naar huis?’

Ik knikte, keek de grote zaal rond en nam in gedachten afscheid. Over drie weken zou ik in Nederland zijn.

Naschrift

Op 13 mei 1953 gaan we aan boord van het MS Johan van Oldenbarnevelt. In het water van Tandjung Perak, de haven

[p. 84]

van Surabaya, vaart een zeilbootje met mijn drie luidkeels zwaaiende boezemvrienden: Hans Gerrits, Paul Snoep en Wim ten Wolde. Binnenkort zullen ook zij naar Nederland vertrekken, onze tropenjeugd is voorbij. Op 3 juni 1953 vaart de Oldenbarnevelt door het Noordzeekanaal naar Amsterdam. Ik sta aan de reling. Het regent mot, langs het kanaal fietsen mannen met hoeden op en lange regenjassen aan. Ik ben veertien. De heimwee begint.