|
| |
| |
| |
De eerste Mensch.
In Azie, waer zich de aerd' het hoogste heeft verheven,
Van water eerst ontbloot door zon en lucht verdreven,
Ontlastte zich Natuer van 't geen van eeuwigheid
Verw[...]rd in haren schoot zich wentlend had verspreid.
God, die het al bezielt, heeft dan dat deel geprikkeld
En door zyn scheppingskracht den zwangren klomp ontwikkeld
Schiep pluimen voor de lucht en vinnen voor het nat,
En lachte vriendlyk toe, nu alles leven had.
Maer God zag, staêg alleen, niets dat naer Hem zich beeldde,
('t Was of 't geschaepne, zonder Heer, hem dra verveelde)
| |
| |
Hy schiep zyn beeltenis, en ziet, hoe hy dat doet,
(Wat door Gods wil gebeurt is onnavolgbaer goed)
Als Vormer van 't heelal, nam hy de moeder Aerde,
Doorkneedde ze met vocht, dat haer weleer bezwaerde,
Doorbliksemt ze met vuer, dat nimmer zich verdooft,
En sprak: ‘ik noem u mensch, van d'aerde 't opperhoofd.’
Zoo werd de mensch. Hy leefde en zoog aen moeders borste;
Maer God werd straks beducht, dat hem die moeder torscht
En streelde met haer gif; hy stelt hem recht te been,
En wende 't scheemrend oog naer 's hemels woonsten heên.
Hierop daelt d'Almacht neêr omstraeld van vuerge schichten
En wil 's mans hersenen door wysheids glans verlichten,
De godsvlam treft zyn brein - ziet daer, hoe wetenschap
Van nietig stofzand reist op wysheids hoogsten trap.
En nu, nu rustte God: nog iet wat hem mishaegde
Daer al 't gedierte speelt, ziet hy den mensch die klaegde,
Hy ziet dat, waer natuer haer blyde plichten kwyt,
Hy zuchten liet, alsof hy zich te leven spyt:
| |
| |
‘Dit, sprak hy, zy geheeld, een vrouw zal hem geworden
En beider levensband wil ik met vreugd omgorden:’
De slaep bevangt den mensch. God schept een vrouw, maer ras
Ontwaekt hy, voelt geen rib, vindt, wat hem dierder was.
‘Ziedaer een' vrouw, sprak God, die lief en leed zal deelen
Die u, vol droefheid, ook 't gebroken hart zal heelen;
Ga, neem haer in den hof, dien ik van eeuwigheid
Tot uw en haer verblyf naest Kobi heb bereid.’
Dit is het Paradys, omringd met duizend bergen,
Wier hoofden met hun kruin de hoogste wolken tergen,
Zoo dat van eene zee van regen in de lucht
Niels neêrvalt dan de daeuw, die 't malsche land bevrucht.
Hun kruin met sneeuw bedekt, verkoelt de zonnestralen,
Een eeuwge lente doet van zelf de vruchten pralen,
Geen zwoegende akkerman, met paerden, os of koe
Gebreideld, ingetoomd, ploegt daer zyn leden moê.
Natuer geniet daer rust, de huisselyke dieren
Van vreugde en blydschap vol, ziet ge in de bosschen tieren;
| |
| |
Er heerscht noch twist, noch haet, blymoedig en in vrê
Speelt naest het lam de wolf, de tyger naest het ree.
Van boschkoralenzang weêrkaetsen hooge rotsen,
Waer bron en waterval langs bochten neêrwaerts klotsen,
En vormen een fontein, die hemelhoog haer vocht
Doet stralen frisch en koel, als zephyrs ademtocht.
Gelyk de volle maen, ter midnacht aengekeken,
Haer stralen dobbren laet in 't spiegelglas der beken,
Zoo glinstert ook het nat, dat van de heuvlen lekt,
En zich in 't meer vereent, met zwanen overdekt.
‘Niets, sprak God, zy u leed: Gy zult den schepter zwieren,
En 't aerdryk zal u straks als vorst en koning vieren;
De leeuw zal nedrig u zyn forsche klaeuwen biên,
Den arend zult ge, als kroon, met open wieken zien.
Gy hebt te willen en de takken zullen bukken,
En vallen zal de vrucht eer dat gy haer zult plukken;
En vloeyen zal de bron als gy den dorst gevoelt,
Een vrouw verwarme u als de nacht uw leên verkoelt.
| |
| |
Op 't einde van dit pad, te midden van de roozen
Verheft zich, boven de aerde een boom, wiens vruchten blozen
Veel schooner, dan het rood dat ge in de heemlen ziet,
Zy zyn zeer wrang van smaek en ruiken doen ze niet.
Dit is de levensboom, wiens wortelen verstokken
Van 't oosten tot aen 't west en aller harten lokken;
Maer, sterven zal hy, die het minste daer van eet
Hy wete: dat hy myn gebod en leer vertreedt.
Ja, de aerde, die voorheên zoo schoon was in zyn oogen,
En vruchten naer zyn wensch verschafte, zal dan droogen;
In plaets van weelgen oogst zal nevens zweet en pyn
Het onkruid en de doorn de loon zyns arbeids zyn.’
Op eens, het luchtruim blaekt een wolk daelt naer beneden,
En d'Almacht, scheppens moê, gaet 's hemels rust bekleeden,
Nog dondert zyne stem: ‘wee, die 't gebod veracht,
De dood zy hem tot straf, die naer die vruchten smacht!’
Maer, ziet, de poort ontsluit, de mensch vindt zich omgeven
Van al wat jeugdig is, oneindig' schoone dreven
| |
| |
Verbazen zynen geest, en waer hy de oogen schiet
Vertoonen zich geluk en heil en anders niet.
Gelyk de honden by des meesters wedervaren
Zich rond hem kronklen en als lagchend hem bestaren;
Zoo komt de vorst des wouds met kwispelende staert
Blymoedig tot den mensch, zyn meester hier op aerd'.
Deez' ziet in 't ryk verschiet een duizendtal van dieren
Elk op zyn beurt hem trouw en eer en lof toezwieren,
En hoort op 't groen geboomt' de vooglen; welkers borst
En zwellend toonen slaekt en naer het loven dorst.
Maer, kwynt hy, alles kwynt, gelyk of al wat leefde;
Een deel van zich aen hem by zyne schepping kleefde;
Hy peinst aen 't godlyk woord, begrypt waerom hy 't oog
Van de aerde als losmaekte en het richtte naer omhoog.
Hy wandelt dag op dag en gaet van veld tot velde;
En allyd was 't de vrouw, die hem hier vergezelde;
Maer, eens verkoren zy, heel afgemat van gaen
Tot hunne rust een plaets waer vele boomen staen.
| |
| |
't Was nacht; zy slapen in; de vrouw ontwaekt en voelde,
Dat haer een heimlyk vuer door bloed en boezem woelde,
Zy richt zich springende op en roept: ‘ô man, gy droomt,
Gy slaept, gy weet niet dat gy leeft, zie hier 't geboomt',
De kiem van ons geluk; kom, laet ons hiervan eten,
Had God dat niet gedaen hy zou het al niet weten
En niet zoo magtig zyn; neem wat ik u zal biên,
Gy zult in korten tyd aen God gelyk u zien’
De man ziet scheemrend op en voelt het harte jagen,
(De mannen weigren nooit wat vrouwen minzaem vragen)
Hy doet gelyk zy vraegt, en spilt geen langen tyd,
Maer eischt een tweede vrucht daer hy in de eerste byt,
Dat smack te goed: maer rust is vyand van vermaken,
Die deze viert en eert moet gene dra verzaken;
Want op een korte vreugd volgt dikwyls groote smart,
Die jaren lang den mensch in onheils kuil verwart.
Eens waren beiden bly in 't lommer neêrgezeten,
(De vrouw werd eerst gewaer dat zy begon te weten)
| |
| |
Maer, ziet! de hemel scheurt en opent: God verscheen
En daelde uit 't dondrend zwart grammoedig naer beneên.
De mensch verbleekt; hy wenscht zich aen zyn lot t'onttrekken
Beschaemd gaet hy zyn lyf met bladren overdekken -
De vrouw zwerft moedeloos, haer borst slaekt zucht op zucht,
Zy bergt angstvallig d'afgeplukte levensvrucht -
‘Vergeefs, roept God, vergeefs! gy zult uw straf ontvangen,
Het knagend naberouw zal vreugde 's plaets vervangen;
Gy, vrouw, gy zyt de schuld, voor myn geboden doof
Geeft ge aen de vlytael van den boozen geest geloof.
De kluisters der natuer zyn door dit feit ontbonden,
En door uw dwaze drift is 't woord des mans geschonden;
Gy zult uw nazaet zien, ja, maer een bittre pyn
Zal na een' droeven tyd 't gevolg der driften, zyn.
Gy slang, venyn der aerde! u zal de vrouw verpletten
En aen uw lokkend gif verstaelde palen zetten.
Met aerde zult ge u voên en kruipen langs den grond,
Men zal u haten en vervolgen 't aerdryk rond.
| |
| |
ô Man, ô dwaze man! hoor hier uw vonnis lezen,
(Aen myn doorgrondend oog kan niets verborgen wezen)
Gy hebt myn woord vertrapt, een vrouwengril voldaen,
Gy zult de straf, door my bepaeld, straks ondergaen:
Gy zult....’ Helaes! een vuer doorbliksemt veld en boomen,
Rolt van de bergen neêr, doet al 't gedierte schroomen,
En dondrend roept een stem: ‘verlaet, ô mensch! den hof,
Trek naer de woesteny, werk daer in 't brandend stof,
Speel daer met ramp en rouw, ploeg daer de dorre streken;
In 't zweet des aenschyns en door nooddruft schier bezweken,
En hebt gy dan de straf, u opgelegd, geboet,
Geef dan uw rif aen d'aerd', die 't eenmael heeft gebroed.’
God sprak: het menschenpaer trekt heên, wyl diepe zuchten,
En tranen en gekerm hun bange ziel ontvluchten;
Zy zien, dat achter hen een hof van wellust lacht,
En dat een aeklig pad steeds hunne schreden wacht,
Zoo trekt de mensch daer heên: hy ziet de heuveltoppen,
En 't zwart en donker groen van 't Paradys zich stoppen;
| |
| |
By elken stap benaeuwt een knagend vuer zyn hart,
En al wat hy ontmoet zyn teekenen van smart.
‘ô Vrouw! gy zyt de schuld, riep hy, ik ben bedrogen,
'k Heb aen uw woord geloofd, de gruweldaed geplogen,
'k Heb Gods gebod verzuimd, en nu, helaes! te laet
Gevoel ik wie ik ben en rouwt my fel de daed!
Doch, neen, ô vrouw! geduld; geen traen kan 't leed verligten,
Wat onherdoenbaer is dat zal 't geduld herstichten;
Al weert de roos zich af en steekt haer doren fel,
Haer zap en geur is zoet, ruikt boven andren wel:
Misschien......’ ‘Ach! lieve man, ga voort ik zal straks volgen,
Geduld zy onze troost is God op ons verbolgen’
Zy zet zich bukkend neêr - zy zucht, zy kermt - zy hygt -
De man springt angstig toe, ziet dat zy nederzygt;
Hy hoort een vreemde schreeuw, hy ziet een wichtje krielen,
Wat overgroote vreugd meest hem dan niet bezielen!
Hy werpt zich aen haer voet, kust haer den bleeken mond
En voelt, dat hare borst zich verder openwond;
| |
| |
Hy tuert op haer gezicht, hy prangt haer in zyne armen,
En voelt het heimlyk vuer zyn stramme lyf verwarmen;
Peinst op dien zoeten stond, toen hy in 't duister sliep
En met een vonklend oog zy hem tot 't leven riep;
Hy ziet het maegdlyk rood de bleeke lippen kleuren,
Hy ziet 't verstorven oog allengskens openscheuren
En daer 't verrekt gebeent' tot voorgen vorm zich sluit,
Ziet hy de vrouw hersteld, naest haer zyns ligchaems spruit -
‘Neen, riep hy, groote God! 'k wil naer woestynen trekken
En later mag my d'aerd', ja heel het al bedekken;
'k Wil werken in het stof om 't gruwel, dat ik deedt;
'k Wil 't ruwe en dorre land bebouwen in myn zweet.
Gun, zoo de jaren my en haer het ligchaem styven,
Dat dan myn vreugd, dit kind, ons altyd by mag blyven,
En heb ik ooit misdaen aen uw gebod en leer,
Straf my, vergeef myn kind, 't was niet geboren, Heer!’
|
|
Auteursrechtvrij