Voordrachten

[p. 81]

Davidsfeesten.

Lier, 1897.

Eminentie, Mijne Heeren,

Ik kome uit West-Vlaanderen, en brenge hier aan de nagedachtenis van Kanonik DAVID ander woord en anderen klank, maar denzelfden geest vol bewondering en hetzelfde hert vol dankbaar herdenken.

Een volk is gelijk een man.

Het hert van den man klopt in zijne borst; maar ook, niet waar, in de slapen van het hoofd, in polsen, in voet en vinger en versten aderdrang.

Vandaag jaagt het bloed door geheel het levend

[p. 82]

Vlaamsche lijf, en, zoo gij hier zijn kloppend hert wilt zijn, in het verste Vlaanderen tikt de aderslag en op uwe stem antwoordt ons blij gejubel:

Leve DAVID! en leve de stad Lier, die DAVID weet naar prijs te schatten en naar weerde te vereeren.

En waarom, op den naam van DAVID, die ontroering in geheel dat volk?

Waarom? - Omdat hij ons heeft helpen herworden. - Omdat hij een der mannen is geweest die het Vlaamsche Volk hebben wakker gezongen, wakker gesproken, wakker geschud, en dat volk den weg gewezen hebben naar eigenweerde en grootheid in het geheel en volmaakt eigen wezen.

Om DAVIDS werk te verstaan moeten wij een oogenblik overdenken:

-	Wat wij eertijds waren;
-	Wat wij zijn, nu;
-	Wat wij willen worden.

- Wat wij eertijds waren?

- Een volk dat zijn eigen kleinacht en misprijst in zijne taal, zijn onderwijs, zijn openbaar leven, zijne kunst, zijn recht, zijn bestuur en geheel zijn wezen; een volk dat daardoor van alle ander volk miskend wordt en veracht.

In mijn jonge jaren was het Vlaamsch weggevallen en wierd met den groven besem buitengevaagd.

Niemand die begeerde Vlaamsch te kennen:

Niemand die beschaamd was geen Vlaamsch te spreken, integendeel;

Niemand die dacht dat het Vlaamsch entwaartoe goed was en helpen kon;

[p. 83]

Niemand die dacht dat een Vlaming, als Vlaming, iemand was; tenzij een lompe dwaze vlegel. - Zoo wierd hij ook altijd en overal, in alle blijspelen en theatervertooningen, verbeeld en behandeld - door Vlaamsche kinderen, die dat van ouders en meesters afgeleerd hadden.

In het onderwijs was alles Fransch, sprak alles Fransch, leidde alles naar 't Fransch, en werd het Fransch geprezen, geloofd, opgehemeld.

Men bad in 't Fransch.

Men leerde in 't Fransch geschiedenis, aardrijkskunde, mathesis, Latijn, Grieksch, Engelsch, Duitsch, Fransch en ook Vlaamsch! en alzoo kregen, in 't algemeen, de studenten zelfs geen uurken Vlaamsch in het Vlaamsch; noch in 't zesde, noch in 't vijfde, noch in 't vierde, noch in 't derde Latijn.

Wij, halfwege de poësis, mochten Guido Gezelle voor meester hebben. Het was de zee, die door de duinen spoelde!

Daaruit kwam het misprijzen van het Vlaamsch. Ook wierd het Vlaamsch uit het openbaar leven gebannen.

In mijnen jongen tijd waren er, geloove ik, twee, (ik zegge twee) priesters in West-Vlaanderen, die Vlaamsche kaartjes hadden. Zij waren aanzien als aardigaards!

Geen drij die in de spoorhallen zouden, voor 't winket, een reiskaartje gevraagd hebben in 't Vlaamsch. Andere heeren ook niet. Dat was belachelijk en zot.

Alle brieven van fatsoenlijk volk spraken Fransch. De adressen nog meer. Ook nieuwjaarbrieven, doodbrieven, trouw- en doopmaren, uitnoodigingen tot prijsdeelingen en feesten, schoolprogrammas, drijmaandelijksche school-

[p. 84]

berichten en schoolkosten, zelfs aan ouders en volk, die geen Fransch kenden.

Het Vlaamsch was immers onbeleefd, onhebbelijk en beledigend.

De Vlaamsche beleefdheid was weg. Men wist noch hoe groeten, noch hoe zitten of staan, noch hoe spreken.

De kunst was verfranscht en speelde en zong Fransch in die schoone! lieve! Fransche liederen en romancen.

Het Gerecht sprak Fransch, pleitte in 't Fransch, oordeelde in 't Fransch en veroordeelde in 't Fransch den Vlaming, die geen Fransch verstond.

Het bestuur was Fransch; de wetten spraken Fransch; de Kamers, de provincieraden, de gemeenteraden.... die Fransch kosten.

Overal was het Fransch binnengedrongen.

Overal was het Fransch meester geworden.

Overal was het Vlaamsch buitengedrongen.

Het Vlaamsch verzonk, verstierf, bestond quasi niet meer.

Het Fransch heerschte almachtig.

DAVID kwam, die jongen uit Lier, en, gelijk de DAVID van het oud testament, raapte hij uit de groene Nethen zijne Vlaamsche keien, en slingerde den Franschen Goliath ten gronde!

- Wat zijn wij nu?

- Wij zijn een herwordend volk!

Onze taal achten wij, beminnen wij, schrijven wij, spreken wij.

Ons Vlaamsch dringt weder binnen in ons onderwijs; in onze scholen, collegiën en kloosterpensionaten.

[p. 85]

Lacy! traag genoeg; maar toch weder binnen. Het is de oude zee die binnenperst door nauw opengezette sluisdeuren, maar 't is toch dat oude water en wij mogen varen.

De kunst is vervlaamscht en herschept weêr hare prachtige beelden uit eigen geest en hert, uit eigen oog en hand, uit eigen zingenden mond en klank.

Het gerecht nu mag en kan Vlaamsch spreken, en doet het ook.... hier en daar.

Het bestuur vervlaamscht van onder tot boven. In alle raden en tot in de Kamers klinkt het Vlaamsche woord.

De Vlaming wordt Vlaamsch in geheel zijn wezen.

Hij herwordt.

Wat heeft DAVID daartoe gedaan?

Hij heeft met taaie volherding en werk de Vlaamsche taal doen herworden in hare natuurlijke, onvervalschte schoonheid!

Hij heeft ze geschreven in onvergankelijke boeken.

Hij heeft ze gesproken, bij groot en klein. Hij heeft ze gevoerd en gedragen van aan de nederige Nethen tot in de Hoogschool van Leuven.

Hij heeft de Vlamingen overal bijgeroepen en bijgestaan; overal aangemoedigd en geholpen; overal, met stil en welgezind gemoed, het Vlaamsch doen leven en roeren en rechtstaan en handelen.

Hij heeft de Vlaamsche ziel wakker geschud.

Hij heeft al de krachten van ziel en wezen doen herleven en door henzelven werken en voortzetten en overzetten en uitbreiden, bij de jonkheid, bij het studeerend volk, bij het grooter volk.

Hij is zelf een beeld geweest, een toonbeeld, een levend standbeeld van den geleerden, den wakkeren, den

[p. 86]

blijden, den vromen, den goeden Vlaming, den Vlaamschen Vlaming.

En daarom staat hij nu voort, vereeuwigd in bronzen lijf, een beeld nog, een toonbeeld, een standbeeld, eeuwig staande beeld der Vlamingen in zijne geboortestad.

- 't Is hij die ons gewezen heeft wat wij moesten worden.

Door hem is in ons die drang ontstaan naar eigen leven, naar eigen schoonheid, naar eigen edele grootheid, naar geheel en volmaakt eigen wezen.

Ja, wij willen het preusche, blijde, vrije, fiere volk herworden van het verleden.

DAVID heeft ons dat gewezen.

En wij, in onzen minderen kring, met mindere macht, maar vastberaden en welgezind, wij gaan er naartoe en roepen dat het klinkt door alle Dietsche gouwen:

Leve DAVID! en zijn trouwe volk!

Ja, wij zijn nog verre van daar - maar wij gaan! verre van daar - maar wij zingen den Vlaamschen Leeuw!

Ziet ge wel: die Leeuw, als ik hem bezie, schijnt mij nog dikwijls te zijn een leeuw met kop van hazewind, met pauwensteert en hanenpooten. Hij beziet zijn eigen en is preusch over vreemde schoonheid. Wij, Vlamingen, zijn nog te dikwijls preusch over vreemden tooi. Stillekens aan schudden wij 't vreemde af, wij gaan naar eigen wezen.

Verre van daar: - hinderpalen staan ons nog in den weg.

Maar wij breken ze door en ruimen ze uit den weg. Dag voor dag verkranken zij en vallen zij omver, en

[p. 87]

gesloten deuren gaan stillekens open. Tegenkanting bij hoog en leeg, in bestuur en onderwijs, verzoet; kwalijk verstaan klaart op; vrees en mistrouwen stillen en wentelen weg uit genegenwordende herten.

De Vlaamsche wet Coremans-de Vriendt heeft weêrom een steenen voute, die ons ternêer dwong, doen instorten. Licht en warmte stroomen binnen: het leven!

En vol leven en blijde hoop keeren wij naar die eerste groote mannen, die over Vlaanderen, over 't Vlaamsche volk, de zon hebben doen rijzen.

Wij huldigen hun durend levend werk in hun durend beeld:

Leve DAVID!

Eminentie,

Wij buigen voor uwe hoogheid neder, en herdenkende dat woord: ‘Deus fecit nationes sanabiles,’ wij vragen uwen zegen over dat Vlaamsche volk en over al dezen die medestreven tot het groote en grootsche doel en medewerken tot zijn herworden.

Ja, hier en daar kunnen er wel zijn die de palen der voorzichtigheid en wijsheid te buiten loopen; maar dat is rijkdom en overvloed van leven. Al dat groeit heeft overwassende macht en leefte. Daarover zendt God zijnen weldoenden regen en zonneschijn.

Zegen ons, Eminentie, en ons werk, en met dankbaar hert zal het jonge volk scharen rond het prachtig standbeeld van DAVID, en zijnen geest, zijn hert, zijne ziel voelen herleven, zijn werk zien groeien en zijn volk zien herworden.

Leve DAVID!