Van Zon-zaliger. Door hem zelf

[p. 17]

22 Juli 1893.

- Van de twee bijzonderste stonden zijns levens, zijn geboorte- en zijn stervensuur, weet de mensch niets te vertellen. Sinds ik echter dood ben, beseffe ik volkomen goed hoe een mensch op en van de wereld sukkelt.

Zoo begon de geest zijn verhaal en bleef van dan af gestadig aan 't woord.

Hoe dikwijls heb ik met mijne inbeelding de plukalmanakken der toekomstige jaren, blad voor blad afgepeld, op zoek achter een datum, mijn laatsten! En zie, daar, op 22^en Juli 1893, vond ik hem weggedoken tusschen 364 andere.

Omtrent Paschen legde ik mij neer. Vruchteloos wendde de wetenschap alle middelen aan om mij weer recht te krijgen. Ik dronk al de fleschjes leeg die men

[p. 18]

mij voorschreef, maar geen enkel hield langer leven in. Driemaal veranderde ik van doktoor, doch wat kon het baten? Immers ik zelve bleef, onveranderd, de t' enden geleefde man die, langs den weg neergezonken, niet meer op te richten was.

Als het ten allerslechtsten ging, vereenigden eens drie menschenlappers hun Fransch en Latijn, maar al wat er van kwam was dat de rekening van 't sterfhuis verzwaard werd met 75 fr.

Ten langen laatste zag men dat geen menschelijke hulp meer baten kon, en dat er hulp diende gevraagd aan den Hemel. Gelijk men 't peerd van den vriend loopt zadelen, als hij met geen middels zijn vertrek uitstellen wil, zoo haastten ze zich alles te bezorgen wat mij bij de groote reis kon behulpzaam wezen. De pastoor, mijn oude biechtvader, kwam me bezoeken en stelde mijn rekening met den Heer in orde. Reisveerdig, en klaar inziende dat mij niets anders overbleef, wachtte ik gelaten het wonderbare af.

Dat kwam op dien lang overpeisden Zaterdag avond. De beslommering in bakkerij en winkel door den Zaterdagschen dubbelwerkdag veroorzaakt, deed mij, armen sukkelaar, daar in de bovenkamer, eenigszins verwaarloozen. Mijn ziekte had ruim zes weken aangesleept en niet alleenlijk mij, maar ook mijne vrouw veel last aan de hand gedaan. Ik mocht er niet

[p. 19]

meer op rekenen haar door mijn afsterven de wanhoop in 't hert te jagen.

Onder 't wikken en wegen van hare toekomst droeg mijn levensgezellinne allerlei bekommernissen in haar gemoed. Doch als zij, met rijpen overleg, van 't geen zij eenerzijds door mijn afsterven moest verliezen, anderzijds aftrok hetgeen zij er bij winnen zou, was 't overschot van kleen bedied.

Mijn laatste wensch hier beneden was te weten welk uur het op den toren rammelde, maar nog vóór de zuster, die aan mijn ledekant stond, de vraag had beantwoord, wist ik dat de Dood zelve mijn stervensuur aan 't slaan was, op de klok van den tijd.

Daar kwam Zij, boog over mijn sponde en wilde mij in hare dorre armen drukken.

Hoe levensmat ook, verweerde ik mij, gelijk het kindje, doodmoe van spelen, vecht tegen den vaak.

De mare vloog door 't huis en elk spoedde naar boven. Zelfs de geburen kwamen aangeloopen. Ik alleen nochtans zou den zwaren kamp uitvechten tegen de onverbiddelijkheid.

Mijn vrouw, mijn knecht, de non, de buurvrouwen, konden slechts bidden en met angstige nieuwsgierigheid nagaan hoe dikwijls mijn borst nog snakken zou, en de laatste kloppen tellen van mijn hert, dat

[p. 20]

drie en zestig jaar de maat had geslagen bij het eentonig lied mijns levens.

Nu was het kloppen haast gedaan. Eens te meer zou het blijken dat op het menschelijk raderwerk daarbinnen, het perpetuum mobile nog niet werd toegepast.

Dit trouwe hert had deelgenomen in al mijn wel en wee. Het danste van vreugde telkens dat het geluk zijn helder licht wierp op mijn baan. Het kromp van angst ineen, iedermaal dat ramp of tegenspoed mij bedreigde. En nu viel het stil om den slaap niet te storen waarin de Dood mij sussen wou.

Toen het plechtig oogenblik kwam, huiverden de omstanders, bang voor den vreemden bezoeker en zijn lange zeis: hij moest bij verziens eens een verkeerden treffen!

Scherp was het staal, maar des te zoeter sneed het mijn levensdraad af.

Daar stond ik opeens tegenover heel mijn verleden, met zijn hoogten en leegten, zijn licht- en schaduwkanten, zijn verdienstelijke, zijn laakbare en zijn, verreweg talrijkste, nuttelooze stonden. 'k Zag alles zoo zonneklaar voor mij dat ik op het oogenblik zelve het lot kende door Gods gerechtigheid mij beschoren. Mijn hert werd met zoete rust vervuld, nu mijn

[p. 21]

levensbootje aan den wal lag, en het uit was met hopen en vreezen!

Tien jaar zou ik de wereld aanschouwen met de heldere oogen die de dood mij zooeven geschonken had.

Mijn eerste blik was voor mijn stoffelijk overblijfsel. Zoo moet de vlinder het popje bekijken waarin hij vleugelen verwierf.

Dan bezag ik de vrouw die twintig jaar lang mijnen naam had gedragen, en mij thans met moederlijke zorg wiesch, als ware ik zelf dat lang gewenscht nieuwgeboren kindeken geweest, zoo vruchteloos verwacht in ons barre huwelijksleven!

Het nonneken verveerdigde een soort altaar, stelde er het erfelijk kruisbeeld mijner familie en een oud koperen wijwatervat op, en overschaduwde met een vreedzamen palmtak, het gebogen hoofd Christi.

Nauw waren die zielroerende geplogenheden volbracht, zoo ging men in zeven haasten aan 't wegvluchten van al 't geen door den reeuw der dood kon beschadigd worden: de ladekas werd leeggeplunderd, de wollen sargiën van boven, de wollen matras van onder mij weggetrokken. En zie, het deed mij genoegen te merken dat ik, arme vreedzame bakker, levend nooit zooveel schrik had veroorzaakt als nu dat ik dood was.

[p. 22]

Twee wassen keersen spookten en kraakten wederzijds Ons Lieven Heer. Misschien hadden zij gehoopt hun leven op een kermistafel door te brengen, en vonden zij het jammer hunne klaarte te verkwisten voor iemand wiens oogen men eerst zorgvuldig had gesloten.

Het zusterken las een litanie voor, zoo klagend en slepend alsof zij zelve een zielken uit het vagevuur was. Dat klonk als kerkgezang bij mijn huwelijk met de Dood. De vrouwen, geknield en het hoofd gebogen, zeiden bid voor ons... bid voor ons... verhoor ons Heer.., behalve eene die bleef voortweenen.

- Kom... kom nu toch, sprak een buurvrouw, als 't gedaan was, gij moet er een reden van maken!

- Goeden nacht, Frans, kermde mijn sukkel, en ging, wepele bedgenote, luid snikkend aan.

De deur werd toegetrokken en ik was eindelijk alleen met mijn derve, dorre bruid, met de Dood, die zoo lang en zoo geduldig op mij gewacht had, wel wetende dat niemand haar den nacht die nu gekomen was, kon rooven.