Verzameld werk. Deel 5

[p. 5]

Een woord vooraf

[p. 7]

Deze tweede uitgaaf van mijn ‘Geschiedenis der Europeesche Plastiek en Schilderkunst’ (3 dln 1921, 1922 en 1925) heeft een diepgaande omwerking vereist, om met de jongste navorsing en eigen nieuwe gezichtspunten rekening te houden. Ik heb dit te baat genomen, om meer klaarheid in de indelingen te brengen, zo dat de algemene ontwikkelingsgang gemakkelijker kan gevat worden, en om meer nadruk te leggen op hetgeen het ‘begrijpen’ dan op hetgeen het enkel ‘weten’ dienstig is. Ik geef toe, dat het gevaar van wat schematisering dan niet altijd vermeden kan worden.

Dit boek tracht dus geenszins een volledige geschiedenis te zijn; het vermeldt slechts die typische verschijnselen, die me geschikt lijken om wording en vergaan van de opeenvolgende stijlen te kenmerken, in die Europese kunst die ik als een eenheid beschouw. Daarom ook wordt hier alleen behandeld, wat men ‘grote kunst’ gelieft te noemen: ivoorwerk, glasschilderkunst, grafische kunsten, miniaturen, tapijten, slechts waar ze voor het begrip der ontwikkeling van bijzondere betekenis blijken.

Bij den eersten druk had de uitgever gewenst, dat de tekst, die toch voor een uitgebreid publiek bestemd was, niet door bibliografische aantekeningen zou verzwaard

[p. 8]

worden. Een lijst van de geraadpleegde bronnen zou al te veel ruimte in beslag nemen. Men bedenke trouwens, dat grondslag van dit werk de nota's waren, tot voorbereiding van mijn colleges verzameld, - sedert 1901! - en ik kan me soms niet bepaald meer herinneren, wat ik daartoe gebruiken mocht. Maar ik ben blij, dat me nu de gelegenheid wordt geboden, althans die literatuur op te geven, waarvan ik weet, dat ik haar iets meer dan bloot feitenmateriaal verschuldigd ben. En ik meen daar te mogen aan toevoegen, dat ik, op enkele uitzonderingen na, al de kunstwerken, waarvan in dit boek sprake is, door eigen aanschouwing heb leren kennen.

De cijfers tussen haakjes verwijzen naar de Aantekeningen achter in het werk.