Twee vrienden

XLII

Een tijdlang is de herinnering aan zijn vader zoo levendig, dat Mark de illusie heeft in zijn eenzaamheid nog met hem te spreken; maar naarmate de beelden stilaan vergrijzen vreet de smart zich dieper in.

‘Ge moet weer probeeren te schrijven,’ heeft Frans hem gezegd. Alsof dat van zelf ging! De dichtende geest is geen naaimachine, begrijpt die Frans dan niets meer?

‘Ik probeer, antwoordde Mark; 't is ellendig: was ik maar niet bezeten door die passie die me alleen het volmaaktste laat begeeren, het onmogelijke! Ik lijd aan onuitspreekbaarheid; daar hebt ge geen geneesmiddel voor!’

Eens gaat hij de tentoonstelling van de Hongaarsche schilderes Melinda Karmán bezoeken. Hij treft er Sus in druk gesprek met haar en wordt haar voorgesteld: ze kan iets boven de dertig zijn, klein van stuk, lenig, meer zenuw dan vleesch, een soort zigeunerkind; de bruin-amberen huid zit knap op de fijne beenderen van het gezicht, waar twee groote diep-donkere oogen in leven, onder een aureool van gewaterd-zijden, rosachtig-bruin haar.

[p. 178]

Mark loopt met Sus de tentoonstelling rond: vereenvoudigde verbeeldings-landschappen, vlammend in tonen van gebrandschilderd glas, met hier en daar een giftig groen of paars; wat invloed van Gauguin wellicht, maar ongemeen flink en breed gedaan: ge zoudt nooit denken dat die van een vrouw zijn.

‘Ze is dan ook geen pimpelmees, hoor, waarschuwt Sus. Er steekt in dat ding eerder iets van een kleine Gorgo: hebt ge haar blik gevoeld? Pas op! Hij kan u versteenen...’ En met een luiden saterslach: ‘Gedeeltelijk toch...’

- Niet te vreezen! Ik zou haar oogen liefst zwarte manen noemen, als dat niet te precieus was, naar mijn smaak.

Ze komen weer bij de kunstenares, betuigen hun bewondering voor haar werk, wat ze onverschillig schijnt te laten. De krullende lijn van haar lippen neemt de uitdrukking van een verwend, pruilend kind. Ze kan den Sus blijkbaar niet goed lijden, ge weet nooit of die niet spot, en waarom heeft hij daar zoo gelachen? Ze valt hem in de rede, gedecideerd, en praat met Mark, zonder dien veel aan te kijken. Haar contraltostem is diep en warm, maar met soms een gebroken, ietwat schorren klank. Op de hand, lang en droog met lange puntige nagels, draagt ze een enkelen, kostbaren ring, waar een enorme bloedrobijn op gloeit. Zonder eenig sieraad omspant een uiterst elegant zwartzijden kleed haar jongemeisjesborst en haar smalle heupen.

‘Mijn broer heeft al een sonnet te uwer eere klaar, zegt Sus. Het begint met: De zwarte manen van uw oogen...’

Ze lacht haar schitterende tanden bloot:

‘Dat zou ik graag hooren! Maar als u van mijn landschappen houdt, ik heb er meer, komt u eens naar mijn atelier kijken; en breng uw sonnet mee!’

- Vluchten! roept Sus, of hij staat in lichter laaie!

[p. 179]

Ze drukt Mark de vingeren met een korten, fikschen schok.

‘Lichtvaardige jongeling, oreert op straat de Sus, pas op! Ik herhaal het: pas op! Het is tijd dat ik tusschenbeide kom. Ge zijt op een verkeerden weg. Ge moogt met haar wat gabberen en gekscheeren, als u dat aanstaat, maar word vooral niet op haar verliefd! Ge weet niet genoeg van het leven af, jonge vriend! Ik spreek als een bedaagd mensch...’

- Hoe kent ge haar?

- Wie ken ik niet? Ik heb ze bij de Levy's gezien. Geloof me, die Moriske is gevaarlijk. Hoed u voor een vrouw met zulk een benepen voorhoofd en harde jukbeendertjes die op een klein kinneken uitloopen. Een pas gespeende zuigeling als gij moet nooit met een dametje van veertig verkeeren...

- Veertig? Kom!...

- Op zijn minst! Ge merkt dat niet, omdat ze een sprinkhaan gebleven is, maar kijk eens haar neus aan, de neus is het eenige wat in een vrouw niet bedriegen kan. Wat malsch al, met heel fijne rimpeltjes: ze heeft een neusje van veertig. En dan die neerhangende plooi aan de mondhoeken, als ze niet vroolijk is: een plooi van veertig!

- Ze ziet er toch duivelsch interessant uit...

- Duivelsch is een juist woord, zoete lieverd, en pregnant. Maar niks voor u. Onder ons gezegd, ze heeft den roep, alleen van vrouwen te houden, al behoort ze waarschijnlijk tot de eclectische school. Ze zou wel een Jodin kunnen zijn, want ze toont zich erg antisemiet. Ze is heel jong met een Joodschen zakenman uit Rotterdam getrouwd, schandelijk rijk, heeft met hem overal gereisd, Constantinopel, Java, New Orleans, Rio de Janeiro, wat weet ik... Ik veronderstel dat ze hem kapot gemaakt heeft... Dat heeft geen belang. Na zijn dood is ze met de beruchte gravin de Houdeng

[p. 180]

naar Spanje getrokken. Hysterisch in den hoogsten graad. Niet aan te raden, voor u toch niet! C'est Vénus tout entière à sa proie attachée, zooals die andere zei.

Dat belet Mark allerminst, een paar dagen later weer naar de tentoonstelling te gaan. Melinda Karmán keuvelt nu veel vertrouwelijker, moederlijk bijna. Ze zegt hem zelfs: ‘Loop toch niet met dien gebogen rug, u zoudt u rechter moeten houden.’ Wat een vreemd wezen! Ze behandelt hem haast als een kleinen jongen, en kijkt daarbij ongedwongen naar dat hooge, bleeke voorhoofd, dat ze geniaal vindt, en naar dien bitteren mond. Ze proeft zijn hartstochtelijk en klaar begrip van kunst, en er wordt afgesproken, dat hij Dinsdagnamiddag haar atelier zal bezoeken. Weer die snok van haar handdruk.

Dien Dinsdag wordt hij met een vriendelijken kreet van vreugd ontvangen. Ze bewoont op Elsene een keurig huisje in modern-Hollandschen stijl, vol ongelijksoortige meubels, tapijten, bibelots, maar het zolderatelier, onder het koude licht, lijkt meer op een naakte kloosterzaal, met niets dan het schildersgerief, oningelijste doeken op den vloer tegen de wanden omgekeerd, een kachel, een oud kastje en een breeden Perzischen divan. Op den ezel het portret van een blond meisje. ‘Een kameraadje van mij,’ zegt Melinda Karmán zonder verderen uitleg en steekt het in een hoek weg. Dan worden de doeken 't een na 't ander op en tegen den ezel gesteld, en daar Mark zijn lof weldra niet varieeren kan, wordt het zwijgen slechts nu en dan door een woordje van hem onderbroken. Daarna kan hij haar blik niet meer ontwijken. Ze zegt: ‘Ik zou wel graag uw portret schilderen. Daar is iets goeds van te maken. Als u dat niet verveelt.’

- Van mijnen kop iets goeds maken? Och! Maar uw fantasie is oppermachtig... Wel dan, wanneer u wenscht.

- A la disposicion de Usted! We kunnen morgen-

[p. 181]

ochtend beginnen; ik zal u denkelijk niet lang in beslag nemen.

- Mij zal het nooit te lang zijn...

's Anderen daags is hij op het gestelde uur daar. Het atelier is al warm gestookt. Melinda Karmán draagt een soort van kimono met wijde mouwen, die ze telkens op haar mooie bloote armen terugslaat. Hij zit op den divan, ze zoekt met veel zorg de meest geschikte pose, richt zijn hoofd zooals het hoort, beschouwt hem heel nauwkeurig, van links en van rechts.

‘Praat maar wat, vertel iets van u zelf, of gelijk wat... Ik moet u toch beter kennen. En á propos, dat sonnet, met de zwarte manen?’

- Ik heb voorloopig maar het eerste vers.

- Gewoonlijk is het eerste vers helaas het beste, antwoordt ze raadselachtig, met een ontmoedigden zucht. Hij merkt nu die neerhangende plooi aan de mondhoeken, waar Sus van gewaagde; maar daardoor wordt ze voor hem nog aanlokkelijker: wat heeft die al van het leven meegemaakt? Hij zou er graag achter komen, raadt in haar het nooit bevredigd verlangen dat ook in hem brandt.

Ze begint een vluchtige schets te teekenen, in geboeide aandacht. Er wordt niet meer gesproken. Dan treedt ze weer dichtbij, om zijn trekken nauwer te bestudeeren; haar donkere oogen liggen op hem, haar neusvleugels trillen, hij voelt haar adem; en ineens heeft ze wild zijn mond gekust, hem met haar armen omklemd, die kus wordt als een beet en laat niet af, de punt van haar tong dringt tusschen zijn tanden, en zoo vallen ze in een wreede omstrengeling op den divan.

Zij is het, die hem overwint; daarna zinkt ze geknield voor hem, hakkelt zoete woorden, met lachjes zonder zin, wrijft zich tegen hem als een kat, haar hoofd tegen zijn borst. Het vervult hem met afschuw, het is ontzet-

[p. 182]

tend en toch schoon, van een demonische en dierlijke schoonheid.

‘Zie je, zegt ze eindelijk, zoo is het goed: we hebben geen phrases gemaakt, niets van eeuwige liefde en zoo... Je moet me nooit van eeuwige liefde spreken, dat brengt alleen ontgoocheling mee; ik hou van je, ik heb je, en daarmee is alles gezegd...’

Daar biggelen nu tranen van haar wimpers, stille, lauwe tranen, die Mark traag wegzoent: ‘Maar waarom ween je?... Zeg, waarom ween je nu?...’

- Weet ik het?... Je moet nooit vragen stellen, lieve, malle jongen...