Twee vrienden

XXXV

Frans is zoo pas de deur uit, of daar verschijnt Mathilde, met haar kindje in den arm. Wat is ze slank in haar tailor-made, zoo rozig en frisch, een glans van vreugd in de klare oogen! Fier toont ze haar jongen; een grijns, die in dat onbenullig snoetje even het mondje vertrekt, verklaart ze als een glimlach: ‘Ziet ge, hij kent u al, hij lacht u al toe!’

Ze legt het wicht in zijn wieg, ontdoet zich van hoed en mantel, vlug in haar bewegingen, zoo licht als een vogel. ‘Ge krijgt alvast thee, een oogenblikje maar...’

- Neen, Mathilde, Frans verbiedt het, hij heeft me in behandeling genomen... de zenuwen...

Ze wil wat meer van zijn gezondheid vernemen. ‘Misschien dat ge u overwerkt... Ik vrees dat ook Frans te veel doet. Hij zou wat meer rustig bij mij moeten blijven... En die eeuwige zieken... Hij heeft

[p. 146]

geen verstrooiing meer... Ge eet vanavond toch met ons? We zien u in den laatsten tijd zoo weinig, ge zoudt meer moeten komen...’

- Neen, Mathilde... ik zou niet liever wenschen... maar ik geloof dat het voor Frans beter is als ik voorloopig wat... buiten zijn geluk blijf... Mijn invloed kan hem alleen schadelijk zijn... Hij heeft me niet meer noodig...

Hij verschuift koortsachtig de haarlok op zijn voorhoofd; hij heeft Mathilde vlak in 't gelaat gezien, ze merkt hoe zijn wat vermagerde trekken hard geworden zijn, pijnlijk gespannen, en ze ontwijkt zijn vurigen blik niet. Uit haar blauwe oogen straalt Mark zulk een moederlijke goedheid tegen, zijn intuïtie leert hem ineens dat zij weet, dat zij zijn geheim kent: hoezeer hij ze liefheeft! Ze hebben elkaar grondig begrepen, zijn geheel wezen dringt nu tot haar, als een vloed die hem optilt en tot haar draagt. Hij zal haar nu alles zeggen, en dan verdwijnen voor altijd!

Maar waarom? Waarom dien storm door haar geluk jagen? Haar licht droevige blik stilt zijn bloed, hij beziet haar bijna smeekend, getemd. Hij zal zwijgen. Hij zegt dat hij nu weg moet, hij drukt nog eens haar fijne hand, houdt die een oogenblik in de zijne, wellicht voor de laatste maal...

Op straat loopt hij eerst zinneloos, verbijsterd voort, en weldra breekt er een opstandigheid in hem op, hij wil al die gevoeligheid van zich afschudden, al die verwijfdheid, wat kan hij met die goedheid van Mathilde aanvangen? Ze maakt hem week en weepsch. Liever van haar geheel afzien! En wat heeft hij met Frans nog gemeens? Hij zal niet meer naar hen toegaan, 't is uit! 't is gedaan!...

Een gek idee ook om hem thans naar de Kempen te zenden! Er is nog geen zuchtje lente in de gure lucht, om halfvijf begint het al te avonden, als in een kelder.

Mark neemt een tram, kijkt voor zich uit in 't leege,

[p. 147]

zonder iets te zien. Maar waarom blijft die tram na een tijdje hier staan? Vóór dien wagen zijn er reeds verscheidene andere stopgezet. Wat is er gaande? O! de stoet van de betoogers die daarginder voorbijtrekt, een onafzienbare stroom. Mark is er dadelijk bij. Maar wat beteekent dit? De benden zijn op het Brusselsch grondgebied overgegaan, ze spotten met het verbod, ze zijn langs een omweg over Elsene de stad binnengevallen op een plaats waar ze zeker niet verwacht werden. Best! Zijn het dus nog wel de leiders van de Werkliedenpartij die de beweging in handen hebben? Of zijn die nu besloten, den revolutionnairen weg op te gaan? Maar wat den geweldigsten indruk maakt: zwijgend stappen die duizenden op, heel anders dan den vorigen keer, toen het dondergehuil van het opstandslied uit de steenen sloeg; nu geen muziek, geen kreten, alleen wordt er even gejouwd voor de ingeslagen spiegelruiten van een krant, anders hoort ge slechts al die stappen, dat voorwaartsdringende, onweerstaanbare gestuw, arbeiders uit de mijnen, de hoogovens, de glasblazerijen, in werkpak, een visioen van sombere gezichten, en stoere Antwerpsche scheepslossers, en de hardnekkige scharen uit de Gentsche textielfabrieken, van overal zijn ze gekomen, met hun bloedroode vlaggen, een leger dat voor zich uit alles doet deinzen, de wandelaars en de gapers op de voetpaden tot tegen de huizen drukt.

Mark laat zich daarin opnemen, hij loopt mee, onder onbekenden, als bedronken vergeet hij wie hij is, verloren in die massa, één met die overmacht die sinister zwijgend optrekt, onafwendbaar als een noodlot. Er is dan toch een eenige wil die ze voortdrijft, er is een wachtwoord gegeven, er is een plan! Waar naartoe? Naar de ministeries? Naar het paleis van den koning? Wat zijn ze van zins? Ditmaal sturen ze toch op daden af...

Stappen, stappen... Waar op den boulevard inge-

[p. 148]

slagen wordt, kan Mark in de verte de reusachtige roode vlag zien, die waarschijnlijk aan het hoofd van den optocht gedragen wordt. Maar wat nu?... Er loopt een huivering door die zee, een verwoed gedrang dat als door een dam wordt teruggestooten, er verheft zich een ontzettend geraas en gehuil. Er wordt daarginds gevochten, de roode vlag zinkt neer, duikt weer boven de golven op, zinkt opnieuw. Gendarmen te paard? Neen, de troep! wordt er geroepen. Wat gebeurt er?... Plots hoort Mark ergens een knal, dan nog twee schoten achter elkaar, dan, na een korte, benauwende stilte, als het wreed scheuren van een ontzaglijk laken, het losbranden van een salvo. Er wordt denkelijk over de hoofden heen gevuurd, want de drommen schijnen niet te willen wijken. Maar vreeselijk wordt ineens de lucht door een tweede salvo vaneengereten, er wordt wild gevlucht, Mark in een draaikolk meegesleurd, onder geschreeuw van angst en razernij. Als een flits schiet het door zijn hoofd: sterven! zóó sterven! als een held onder den kogel vallen, een offer voor de Idee! Maar hij kan tegen den stroom niet in, hij is alleen nog een willoos wrak dat meedrijft; hij denkt niet, en is zich toch bewust, dat de mogelijkheid, de nabijheid van den dood hem niet afschrikt, integendeel, hem van binnen een onvermoede kalmte schenkt, terwijl hij, door het instinct van zelfbehoud blind voortgeslingerd, toch wegloopt, wegloopt als een dier!

Van dit alles geeft hij zich eerst duidelijk rekenschap, wanneer hij, uit het gewoel geraakt, langs stillere straten de benedenstad bereikt heeft. In het centrum, bij de Beurs, merkt ge van een oproer niets. Veel volk op de been; iets later alleen eenige zenuwachtigheid, waar de pasverschenen kranten gevent worden. Naar de laatste berichten zijn er vier dooden en een twintigtal gekwetsten. Mark kijkt met afschuw naar die onverschillige menigten; ze zijn leelijk en laag; hoe zouden die ooit voor een hoogere gedachte gewon-

[p. 149]

nen worden? Niet één op de duizend! En hij zelf voelt zich zoo klein, hij schaamt zich, heeft een hekel aan zichzelf: zijn houding is potsierlijk geweest, zijn geestdrift én zijn vlucht even potsierlijk! Hij zal maar liefst wat in een restaurant gaan gebruiken, om bij het avondmaal thuis niet de commentaren van zijn vader en van Sus te moeten verduren.