Twee vrienden

XVIII

En hoe zou dien Zondagnamiddag zijn hart niet zonnig zijn van blijde verwachting! De bomvolle zaal van den schouwburg gonst als een bijenkorf, onder het licht van de kristallen luchters. Mathilde zit in een loge met haar ouders en Frans, Karel naast professor Kervaan en den Sus in de stalles. Doch Mark is nergens te ontdekken, waar blijft die dan?

Wat ze niet weten, is dat Mark, van bij den ingang van het parterre, heel achteraan, Mathilde wel gezien heeft, en Frans die zich over haar schouder boog om met haar te spreken. Hij kan zijn blikken van die loge niet afhouden, maar om den duivel zal hij zich niet vertoonen, hij huivert bij de gedachte aan die ontmoeting, hij is toch niet kalm genoeg, hij kan den angst niet bedwingen die in zijn handen beeft; er steekt als een bloedklonter in zijn keel.

Wat er in 't eerste gedeelte van het concert gespeeld wordt, Debussy, Richard Strauss, ruischt aan hem voorbij, feitelijk kan hij niet luisteren. In de pauze wil hij door den roezemoes van de gangen achter het tooneel geraken, maar Frans heeft hem opgevischt, troont hem onweerstaanbaar mee naar de loge, ontsnappen kan hij niet meer. Mathilde is getroffen door de bleekheid van zijn hoog voorhoofd: hij is nu toch gerust? De uitvoering zal naar zijn zin zijn? - Ja, Rommens heeft onmeedoogend laten repeteeren, totdat alles in de puntjes verzorgd was, de minste schakeering in de maat van het geheel...

[p. 84]

Doch daar verschijnt Rommens op het podium, met luid handgeklap begroet; - de zangeres als een witte zuil voor het orkest en de koren, - een onrustig gespannen stilte valt in, alleen hier en daar nog een schuchter gekuch, en dan, in de ademlooze holle zaal, verheffen zich de eerste tonen van het symphonisch gedicht: het ontwaken van Semelé uit het halfduister van den droom, haar voorgevoel van den god; zij rukt zich uit den troebelen twijfel, vertrapt alle kleinmoedigheid, in den brand van het oneindig verlangen, vastberaden vangt zij de reis aan naar de schoone vervulling, die haar vernietigen zal. De stem, door het orkest alleen maar gesteund, klinkt hoog als een zegepraal van zilverlicht boven een dof suizende zee. Een wonder, hoe de muziek en de verzen één enkele golving van aandoening geworden zijn, van elkaar niet af te scheiden! De muziek is als een magnetische stroom die de verzen doorzindert en ze meer ziel geeft, - verzen, aan geen schema gebonden, maar vrij zich ontrollend, breed en statig, edel-rein, hoog én vol te gelijk, en soms kort en aangrijpend als een kreet!... 't Is zoo mooi als de Prometheus van Shelley, denkt Frans, 't is zoo groot als Aischylos! Hij draait zich nu en dan naar zijn vriend om, met een blik die zegt: heerlijk!... De nagalm van het vers - uitstervende baar, - wordt door de snaren opgenomen en uitgebreid. Die zaal, met haar roode pluche en verguldsel, bestaat niet meer: hij is onder den hemel van Hellas, bij de blauwe zee, in de blanke ruimte, met Mathilde... en Mark...

Doch Mark weet nauwelijks nog wat er gespeeld wordt, het verzinkt buiten hem weg. Hij ziet van Mathilde slechts den slanken hals waar een dof-blonde donzigheid op krult, de rozige schelp van het oortje, en in gedachte ziet hij even duidelijk haar gelaat, haar oogen. En een verschrikkelijke zekerheid vestigt zich in hem, wreed helder nu: zijn liefde voor Mathilde is in hem geankerd, is zijn leven zelf, en

[p. 85]

niets meer kan aan die liefde nog iets veranderen, het is te laat, het is te laat!

Daar stijgt uit het orkest, omhoogrijzend als pilaren, het motief van den triomfantelijken dood, de vloed van de grenzenlooze liefde zwelt naar het verblindende licht, verreind in de extase van het vernielende licht, van den bevrijdenden dood, totdat de zang van de liefde en de zang van den dood in een al-omvattenden vrede versmelten. En wanneer daarna Dionysos uit dien dood geboren wordt en de koren hun hymnen aan den luister van een nieuwe aarde uitjubelen, hoort Mark toch alleen nog, in zich, den zang van den dood.

De laatste akkoorden zijn neergestreken, en in de geheele zaal breekt een storm van toejuichingen los, hij groeit tot een overweldigende ovatie. Rommens, door het uitbundig succes overvallen, weet niet meer naar welke zijde hij zijn buigingen maken zal. Van uit de stalles roept iemand: ‘De dichter!...’ En van overal klinkt het nu: ‘De dichter! De dichter!...’

De blikken zijn op de loge gericht; doch Mark is al weg; niet naar het podium, zooals Frans eerst denkt; te vergeefs houdt het geroep nog eenige oogenblikken aan, de dichter blijft onzichtbaar.

Want gevlucht in een donkere gang, die naar het tooneel leidt, beukt Mark met zijn vuisten en zijn hoofd wanhopig tegen den wand. Hij hoort nog het geroep in de zaal... Dat ze verrekken!...

Hij blijft daar een tijdlang, in het duister, onbeweeglijk, het hoofd en de vuisten tegen dien wand. Nevermore! Nevermore! Hij voelt den dood zoo vreeselijk stil in zich stijgen; hij weet dat hij voortaan den dood in zich draagt.