Twee vrienden

VI

Als Karel Morijn in het pensionnetje te Sint-Idesbald terugkomt, merkt hij dadelijk dat er weer een klein drama gebeurd is. Voordat ze aan tafel gaan, brengt zijn zuster hem op de hoogte. Papa had een onschuldigen borrel gedronken, mama verweet hem dat hij ‘zooals altijd’ naar den drank rook, en merkte dat hij zich drie nieuwe kravatten had aangekocht, nogal dure. Dat is nu eenmaal een liefhebberij van hem, zoo kieskeurig op zijn toilet te zijn. Hij had zich goedmoedig verdedigd: de oude was niet frisch genoeg meer en als hij er drie nam kreeg hij ze tegen verminderden prijs. - En wíj moeten een cent in tweeën bijten, terwijl meneer het geld met hamers breekt, om chic te schijnen en voor de dametjes te gaan pronken! En den 15en staan we weer voor een wissel van zooveel, dien we niet kunnen betalen! Ik zal nog al mijn schoone oude meubels zien verkoopen, enz. enz. Kortom, de gewone geschiedenis.

[p. 28]

Aan tafel zwijgt mevrouw Morijn hardnekkig; nu en dan slechts een eigenaardig kort geblaas door den neus, een teeken dat ze onder hooge drukking verkeert. Doch haar man laat het aan zijn hart niet komen. Met zijn welverzorgden baard lijkt hij Karel steeds een beminnelijke candidaat-aartsvader. Na het eten gaat hij met gerust gemoed een dutje doen, voordat hij met zijn vrouw naar De Panne tramt.

Kervaan ontvangt ze uiterst vriendelijk. Indertijd waren ze buren, de twee vrouwen zagen elkaar veel en de kleine Mathilde kwam dikwijls binnengeloopen, om zich die meetkundige problemen, die ze op school kreeg, - ze waren altijd zoo moeilijk! - door Mark te laten oplossen. Maar Kervaan houdt bijzonder van Jan Morijn. Hij weet dat hij hem genoegen doet door dadelijk de kruik oude klare naast de kop koffie te stellen; mevrouw Morijn weigert een likeurtje en kijkt wat hooghartig rond: Kervaan moet niet gelooven dat zij zich door zijn luxe laat verbluffen; en wat een rare schilderij daar, moderne kunst zeker; Kervaan is ook wel een beetje van Lotje getikt, net als haar man. Ze blaast door haar neus.

Mark en Frans verschijnen nu ook. ‘Komen Karel en Mathilde dan niet?’ vraagt onmiddellijk Mark. - ‘Ja, die liepen liever.’ Een poosje later zijn ze daar. Frans is benieuwd om het meisje: slank, een aangenaam gezicht; is ze niet prae-tuberculeus? Haar teint heeft wel iets van een rozige magnoliabloem, en haar oogen zijn grijs en stil, van een blauw zoo bleek dat het eigenlijk grijs aandoet; wat maakt die oogen mooi? Wellicht alleen de glimlach van den kleinen mond; ze heeft de dunne lippen van haar moeder; die oogen passen trouwens goed bij de teint, maar wat zijn ze koel!

Mark gaat haar dat boek toonen, waar hij haar van gesproken heeft, de verzen van Edgar Poe, in de pasverschenen vertaling van Mallarmé; een kostelijke

[p. 29]

uitgave, ze zal er natuurlijk zorg voor dragen; jammer dat zij Poe niet in 't oorspronkelijk kan lezen...

‘Ik versta wel een weinig Engelsch, zegt ze, maar Amerikaansch, daar ken ik niets van.’

Mark moet om die naïefheid even meesmuilen, maar smoort die dadelijk onder vlugger gebabbel: er is geen dichter waar hij meer van houdt dan van Poe, hij zou willen weten wat zij er van denkt.

Terwijl ze kalm met elkaar bij het venster keuvelen, heeft Kervaan den ongelukkigen inval, Morijn te vragen waar die thans mee bezig is. Een ontmoedigd gebaar van Morijn wil het antwoord ontwijken; zijn vrouw kijkt strak voor zich uit als kon ze daar hoegenaamd geen belang meer in stellen, en hij laat zich toch verlokken om van zijn jongste mislukking te spreken: een electrischen oven, nieuw procédé voor de behandeling van ijzererts; het is hem afgekaapt door een medewerker, een besten vriend. Hij schokschoudert even en drinkt zijn Bols uit. Waarop mevrouw Morijn zegt, dat hij nu op zoek is naar een spik-splinternieuw procédé, den koperen draad om Chester-kaas mee te snijden, ge begrijpt wat ik zeggen wil? Ze begeleidt die zoutelooze grap met een mismoedigen lach. Op dat oogenblik komt de Sus binnen, en het duurt niet lang of hij stelt voor, dat de jonge lui met hem een wandeling zullen maken, wat voetstoots aangenomen wordt. Mevrouw Morijn is niet erg tevreden, want haar dochter wordt door haar streng bewaakt en in mannen mag men nooit eenige fiducie hebben, ze zijn zonder uitzondering beroerde schurken; maar ze kan toch geen bezwaar inbrengen. Karel troont zijn zuster al mee, - hoe meer ze buiten de sfeer van het gezin komt, hoe beter! - en weldra slaan ze met hun vijven de richting van de boschjes in, met den onvermijdelijken Socrates, waar Sus zich nooit van scheiden laat.

De hemel is een hyacintblauwe ijlheid, waar enkele schapenwolkjes rustig op drijven. De doorschijnende

[p. 30]

verten zijn met zonneglans als op zijde geschilderd. De Sus verkondigt: ‘God heeft vandaag een klontje suiker op zijn adem laten smelten.’ In de boschjes, onder de zilvergroene dennen, sprenkelt de broeiende zon een kantwerk van warm licht, en er walmt een geur van hars en zongestoofd kruid. Op de smalle paden hebben ze zich, moeten verdeelen, Mathilde met Karel en Mark, Sus en Frans komen achteraan. Voor Frans zwelt de wereld van geluk.

Het haar van Mathilde is grijzig blond, wat dof, - ‘onpersoonlijk’ van kleur, denkt Frans, - maar zacht, met wazig krullend dons op den fijnen hals. Ze heeft bijzonder kleine oortjes, als rozige schelpen. Haar gang is eigenaardig. Mark heeft indertijd verteld dat ze lang ziek is geweest, een zwak gestel, en zoo is er in haar loopen iets even onbeholpen als van een kind, wat weifelend, ge merkt het haast niet, want daarbij schijnt ze toch zoo licht te bewegen.

Ze kruisen een jong paar, dat zich omstrengeld houdt en er niet aan denkt, zich ook maar eenigszins te schamen. Frans herinnert zich: Wat was Mitzi toch een aardige meid, met die vroolijke kijkers in haar glunder gezichtje!...

Sus vraagt hem juist: of de Weensche Mädel?... Frans snijdt wat op, als een don Juan, al heeft hij daar geen andere dan Mitzi gekend: ‘Zij zijn het mooiste wat God geschapen heeft, op een zomerzondag, uit Germaansche teederheid, Franschen geest, Zuidersch vuur en Oostersche poëzie...’

- Dan zou Mark maar eens naar Weenen moeten gaan, meent Sus; hier wordt hij nog ziek van cerebrale perversiteit, met zijn ascese; kunt ge hem niet eventjes op het pad der ondeugd brengen? Dat zou hem goed doen, hij heeft het noodig, hij zou anders van onze familie niet zijn, de pensieroso, tenebroso!...

Het groepje gaat rusten, langs een rullen kant, op het tapijt van als verbrande dennenaalden. Mathilde

[p. 31]

dwaalt rond om wat wilde bloempjes te plukken, die ze op haar gemoireerd-duivenhalskleurige blouse speldt, en gaat dan ook braafjes zitten, simpel tevreden. Een echt kind, meent Frans, wat zal die van Poe snappen? Haar licht opstekende jukbeenderen geven haar inderdaad iets bijzonder kinderlijks.

Maar feitelijk voelen zij zich állen als stoeiende kinderen: Frans bukt zich om een gevallen bloempje op te rapen, de Sus springt fluks over hem, gaat dan ook bokstaan, maar op 't oogenblik dat Frans over zijn rug den sprong wil nemen, laat de Sus zich plat ineenzakken en ze tuimelen beiden in het zand. Zelfs Mark moet er om lachen, en lacht zeer luid. Socrates knort als een bezeten nijdigaard.

En nu wandelen ze door de polders. De welige vlakte, met die verspreide witte hofjes en schel-roode daken in het groen, is nooit zoo wijd geweest, de hemel nooit zoo groot. Mathilde verwondert zich weer over het ‘zoo snoezig’ uitgesneden rad van een gewoon madeliefje. In de natuur interesseeren de vrouwen zich altijd voor het kleine, denkt Frans.

Ze komen langs de groote baan terug. Socrates is moe, Sus neemt hem op, vertroetelt hem, en dan willen Sus en Karel absoluut nog bij ‘Moeder Lambiek’ binnen, om koffie met koekebrood, maar als ze in het prieeltje zitten wordt voor hen, zonder eenige afspraak, die koffie door ‘geus’ vervangen. Karel zingt van:

Vive le geus
Is nu de leus!

Sus stopt Socrates vol stukjes suiker, haalt de dolste zottigheden uit, verkneutert zich in woordspelingen zonder zin; met zijn lange armen lijkt hij in het ongerijmde te klapwieken als in zijn element. Hij klopt Mark onmeedoogend op den schouder en meldt plechtig: ‘Vandaag, officieele heropening van het Ver-

[p. 32]

loren Paradijs!’ Mathilde vergenoegt zich met stil te glimlachen.

Frans merkt nu, dat ze ongemeen mooigevormde handen heeft, heel fijne vingeren; alles bijeengenomen is ze wel sympathiek, met die frissche stem en vooral die zonderling waterklare oogen.

Als ze de villa bereiken staat mevrouw Morijn ongeduldig te wachten. Sus, Mark en Frans brengen de Morijns naar de tram. Karel wuift met zijn zakdoek, als vertrok hij naar Amerika, en Mathilde zendt hun nog haar genegen glimlach na, die haar gezicht verheldert, een wat moeden, aarzelenden en toch rustigen glimlach, dien Frans aardig vindt en Mark in zich als een geheim warm geluk opneemt. Waar heeft hij dat ergens gelezen, naar aanleiding van de Mona Lisa: de dageraad van een glimlach?

...Op zijn kamer teruggekomen ligt Sus op handen en voeten voor Socrates, wrijft zijn kokkerd tegen den platten truffelneus van den dog: ‘Zoete schobbejak, wij alleen verstaan mekaar.’ En voelt zich weer zoo leeg, wanhopig leeg.