Twee vrienden

(1943)–August Vermeylen– rechtenstatus



[pagina 11]
II Dien ochtend gaat hij hem in zijn slaapkamer opzoeken. De vader is zich aan het scheren en trekt scheeve gezichten om zijn huid onder het scheermes te spannen. Zoo komt hij den zoon bijzonder leelijk voor, en weer veel ouder, met die twee magere pezen in zijn keel en die balken onder zijn oogen. Zijn bretellen hangen los over zijn broek. Frans gaat zitten en legt heel kalm uit, dat hij voornemens is, zich voorloopig nog niet als geneesheer te vestigen: hij wenscht verder aan zuivere wetenschap te doen, de praktijk zou hem daarvan afhouden, en hij is toch op weg om in die richting heel wat te bereiken, - hij spreekt van ‘uitvindingen’, - en na enkele jaren... De vader veegt de laatste zeep van zijn gezicht en schiet uit, windt zich steeds luider op, bijtend: ‘Na enkele jaren! Na enkele jaren! Hebt ge nu niet genoeg gekost? Zuivere wetenschap! Dokter zijn, is dat geen zuivere wetenschap? Kunt ge geen geld verdienen als dokter en u in uw ledige uren met de zuiverste wetenschap bezighouden als u dat plezier doet?’ - Neen, dat is onmogelijk, klinkt het beslist. Verdomd, het is de eerste maal dat een van zijn zoons niet voor zijn wil buigt, hem durft tegenspreken. ‘Zuivere wetenschap! Zuivere wetenschap! Waar leidt u dat naartoe? Ge zijt nu vijfentwintig, ge moet voor uw brood werken... Zie eens, uw broers... Jozef heeft een magnifieke betrekking, - ze zal magnifiek worden, - en August is goed getrouwd. Gij, gij hebt mogen studeeren, gij hebt het beter dan zij gehad. Dat kan zoo niet voortgaan. Wat heb ik niet allemaal voor u gedaan!...’ Zijn eigenliefde vooral is gekrenkt, denkt Frans. Hij kijkt naar hem niet op, uit vrees voor erger, maar
[pagina 12]
verklaart hortend, dat hij wel wachten kan, dat hij later misschien aan de universiteit kan geraken... ‘Ondertusschen is er toch niets dat u belet, u als dokter een naam te maken.’ - Nee! Nee! Ondertusschen kan ik tot assistent benoemd worden in het laboratorium van professor Hagers, dat is me beloofd... - Wat brengt dat op? - Bijna niets, maar te Weenen heb ik willen bewijzen, dat ik met weinig leven kan, ik heb me dat opgelegd, ik heb niet meer dan een honderdvijftig frank in de maand verteerd, alles inbegrepen... Ik heb willen bewijzen dat ik niemand noodig heb... De vader, verbluft: ‘Uw plan stond dus van 't begin af vast en ge hebt er niets van gezegd?’ Dat kan hij niet kroppen. Hij is om den tuin geleid. En hij wordt bitter, hij spot: ‘Een schoon leven! Honderdvijftig frank! Wat hebt ge dan gegeten? Dat kunt ge misschien zes of zeven maanden uithouden, maar dan? En als ge wilt trouwen?’ - Ik zal niet trouwen. Balders, ineens verlamd, begrijpt er niets meer van, tuurt zijn zoon aan, met hangende lip, mompelt: ‘Hij is zot geworden, stapelzot!’ - Luister, zegt Frans kortaf, maar wat beschaamd: ik wil niet leven alleen om geld te winnen... Ik heb een doel... Anders zou ik ongelukkig zijn... Nu hij zoo ver geraakt is, heeft hij lust om één voor allemaal alles voluit te verklaren, er zich eindelijk van te verlossen, geheel oprecht te zijn: dat hij zich aan een ideaal wil wijden, dat het een groote tijd is, een van de grootste in de geschiedenis, dat hij naast zijn wetenschap ook meewerken wil aan het ophouwen van een beter leven. Maar hij beseft het flauw romantische van zulke woorden, die zijn vader zelfs niet vatten zou. Nutteloos! Het zou hem alleen nog kwader maken. Tegenover hem staat hij als voor een muur.
[pagina 13]
En toch weet hij, dat zijn vader hem op zíjne wijze liefheeft, en hij wil hem sparen. Plots springt Balders weer op: ‘'t Is zeker die verduvelde Mark Kervaan, die u dien prietpraat in den bol gestoken heeft?...’ Frans liegt dadelijk, dat daar niets van aan is: hij heeft Mark Kervaan niet noodig om te weten wat hij doen moet. Maar Balders ziet nu heel bepaald in, dat Kervaan weer eens achter die gekke kuren zit. Wat heeft hij vroeger niet te vergeefs gepoogd, Frans met dien Kervaan te doen breken, dien pretentieuzen leegganger, socialist, communist, anarchist en wat niet al!... Er is een poos stilte. Balders sakkert even omdat hij last heeft met den knoop van zijn boord, en trekt knorrend zijn jasje aan. Dan besluit hij den grooten slag te slaan, zeker van de overwinning. Schamper spreekt hij: ‘Ge zijt geen kleine jongen meer, ge kunt doen wat ge wilt, - ik vraag u geen onmiddellijk antwoord, peins er eens over, het is geen klein ding: ge vestigt u als dokter, of ge hangt den stommerik uit, maar in dát geval moogt ge leven op hetgeen er van Weenen overschiet, als ge toch niemand noodig wilt hebben!... Van mij krijgt ge geen rooien duit meer te zien, voor mijn dood.’ Hij verlaat de kamer, sluit zonder meer, vastberaden de deur. Door zijn laatste woorden is Frans pijnlijk getroffen: dat zijn vader sterven zou, nadat hij, zijn zoon, hem ongelukkig heeft gemaakt... Maar wat kan hij doen? Zijn sociale denkbeelden, daar valt toch niets aan te veranderen. Hij zal hard werken, uit al zijn macht, en door de wetenschap beroemd worden, en dan zal zijn vader weer trotsch op hem zijn. Eigenlijk voelt hij zich vreemd opgelucht: hij is zoo lang bang geweest voor die uiteenzetting, het is nu gedaan, en de lichte knaging aan zijn hart wordt overjubeld door den zang van zijn bruisende jeugd. Dit is nu toch be-
[pagina 14]
reikt: hij is vrij! Hij zal nu zelf voor zijn bestaan zorgen, van niemand meer afhangen, vrij! vrij! Er stijgt in hem een onoverwinbare wilskracht; de heele wereld, een heroïsch leven gaat voor hem open. Hij zou nu dadelijk bij zijn vriend willen zijn.

Vorige Volgende

II