Bijdragen aan het Soerabaiasch Handelsblad (juni 1926-juni 1940)

Drievoudige ontgoocheling

Waardoor het kabinet Reynaud zoo'n slechte ontvangst te beurt viel

Parijs 28 Maart [1940]

Waarom het Kabinet-Reynaud een slechte pers, een slechte Kamer, een slecht publiek heeft is gemakkelijk te verklaren, en zonder al dat negatieve uit te duiden als een beslissend vonnis.

Daladier was gevallen, in een opwelling van baloorigheid veroorzaakt door de Finsche tragedie, omdat men meende dat zijn ministerie hinkte wegens gebrek aan mannen van daad en doortastendheid. Algemeen riep men om een andere formule, een nieuwer recept dan de mixtuur der gebruikelijke parlementaire doseering. Men wilde en men verwachtte een klein kabinet van weinige, competente, energieke gedecideerde persoonlijkheden, die door hun aantal en hun eindelooze meeningsverschillen niet gehinderd zouden worden in hun bewegingen. De Senaat, waar het ministerie Reynaud nog ijziger ontvangen is dan in de Kamer, was van deze oriëntatie een niet minder uitgesproken voorstander dan de pers en de volksvertegenwoordiging.

In plaats van vijf of zes markante kopstukken kwam Reynaud voor den dag met een ministerie van 33 leden. Eerste desillusie: men hield Reynaud voor een origineel en hij had zijn medewerkers bijeengescharreld volgens het traditioneele, aartsoudmodische recept. Tweede desillusie. Men had gehoopt, en zelfs in het parlement brak die wensch door, dat hij geen concessies zou doen aan de parlementaire keuken, waar geen mannen gevraagd worden doch portefeuilles.

Als Reynaud 33 ministers onmisbaar achtte laat hij ze dan ten minste kiezen volgens hun waarde, hun beteekenis, en niet uit andere, min of meer bedenkelijke, routineerende overwegingen. Tegen deze beschuldiging weliswaar heeft Reynaud zich verdedigd. Maar geenszins overtuigend.

De vervanging van Guy La Chambre aan Luchtvaart door Laurent-Eynac, van Rucart aan Openbare Gezondheid door Marcel Heraud, van Reynaud aan Financiën door Lucien Lamoureux, van Pernot aan Blocus door Georges Monnet, de benoeming van verschillende sous-secrétaires d'Etat, om slechts enkele voorbeelden te citeeren, kan enkel politieken zin hebben in de meest ongunstige opvatting van dit woord. En wat zeer merkwaardig is met betrekking tot deze zuiver-parlementaire mengelingen: het parlement, dat dikwijls gehekeld werd wegens zijn neiging tot politicasterij, het parlement dat naar logica de handige en snelle combinatievermogens van Reynaud had moeten verwelkomen met instemming, heeft den Premier in die ouderwetsche banen niet willen volgen zonder onbewimpeld voorbehoud.

De socialisten

De derde desillusie, en niet de minst ontnuchterende was de toetreding van de socialisten tot de regeering. Maar volstrekt niet om hun socialisme, zooals men oppervlakkig zou kunnen argwanen om 't met kunst te insinueeren. Neen. De groote meerderheid der Franschen redeneert realistisch genoeg om een partij die 166 leden telt in het parlement, welke jammerlijke fouten en dwalingen zij ook bedreven moge hebben, niet haar rechtmatig aandeel in het gouvernement te betwisten. De ontgoocheling kwam uitsluitend voort uit de keuze welke Reynaud gedaan had onder het beschikbare personeel. Blancho, die in de glorie-dagen van het bankroeteerende Front Populaire de officieren der Marine wilde dwingen om te salueeren met opgestoken vuist, Georges Monnet, die de jeugd der Roode Valken dresseerde voor de jacht op patriotten en ‘reactionnairen’, konden moeilijk plaats nemen in een Cabinet zonder tegenover een ruim deel van Kamer en Senaat den indruk te wekken eener noodelooze uitdaging of eener onverdiende rehabilitatie. Met een greintje diplomatie zou Reynaud eveneens de keuze van een socialist vermeden hebben voor Justitie zoolang de processen der communisten duren, en van een anderen socialist aan Information, zoolang Léon Blum zich niet wil laten roskammen als het orakel dat zich altijd vergiste. En wanneer het nuttig of noodig kan zijn om de socialisten sommige koerswijzigingen te laten endosseeren in de buitenlandsche politiek, de relaties met Italië b.v. (in dit opzicht is de toetreding der socialisten misschien een meesterzet van Reynaud) dan zal het menigeen des te betreurenswaardiger moeten toeschijnen dat de manoeuvre niet verricht en gecautionneerd wordt met meer representatieve vertegenwoordigers der antifascisten van weleer.

Drie desillusies behoeven ondertusschen niet te beletten dat de ééne stem meerderheid waarmee het Cabinet-Reynaud begon, geleidelijk of eensklaps uitdijt tot unanimiteit. Het is een ministerie dat - wanneer het de korte Paasch-vacantie overleeft - zonder genade geoordeeld zal worden naar zijn resultaten. Daladier struikelde over een échec. Reynaud hangt af van een succes dat hij behaalt of mist, en als stimulans tot actie wordt deze zwevende positie tusschen zinken en drijven wellicht zelfs een voordeel, hoe verwijderd het verband ook is met de voering van den oorlog.

[verschenen: 11 april 1940]