Bijdragen aan het Soerabaiasch Handelsblad (juni 1926-juni 1940)

Aanval op de Ligne-Maginot?

Hoe de Duitsche generaal Guderian zich een mechanischen massa-aanval voorstelt en wat de Franschen ertegen denken te doen

Parijs, [ca. 22] Januari [1940]

Kort voor den oorlog in Polen verscheen onder den titel ‘Achtung, Panzer!’ een boek van Generaal Guderian, inspecteur der geblindeerde troepen van de Duitsche legers, dat niet lang daarna doordrong in Frankrijk en in de cantonnementen, waar men tijd had tot lezen, gecommenteerd werd met een hartstocht die zeldzaam is voor technische literatuur.

De inhoud van Guderian's geschrift verklaart deze gepassionneerde aandacht. Behalve een historische uiteenzetting over het ontstaan der Duitsche tankafdeelingen, een motiveering waarom de Duitschers meer overhellen tot het Engelsche systeem van autonoom optreden dan voor de Fransche methode van ondersteuning en baanbreking der infanterie, en andere actueele beschouwingen, is ‘Achtung, Panzer!’ ook een handleiding voor het gebruik der strijdwagens op de verschillende soorten van slagvelden en geeft een nauwkeurig, volledig inzicht in de ideeën welke het Duitsche commando zich maakte omtrent de aanwending van geblindeerde divisies tegen veldversterkingen en tegen permanente of half-permanente vestingen.

Sensationeele resultaten

Ieder weet welke successen de Duitsche tankbrigades behaald hebben aan den Weichsel, de Narew en de Bug. Met manoeuvres, welke langen tijd wegens de vage berichten geen theoretische waardeering toelieten, en die de militaire vaklieden vandaag pas, hoewel nog grosso modo, kunnen reconstrueeren, hebben de Duitsche pantserwagens herhaalde malen alle terugtochtwegen en alle achterhoedeverbindingen afgesneden aan Poolsche legergroepen, waardoor deze in elk der bekende gevallen onfeilbaar tot capitulatie genoopt werden. Hoeveel sympathie en deernis de Franschen ook koesteren voor hun dappere en ongelukkige Poolsche wapenbroeders, en hoeveel rekening zij ook houden met het feit, dat die grove fouten, begaan door het Poolsche opperbevel, de strategische denkbeelden der Duitsche aanvoerders zichtbaar in de hand werkten, zij verhelen niet, dat het reeds van opmerkelijk talent getuigt om partij te trekken van de vergissingen der tegenstanders, en verzwijgen geenszins, dat de diverse bewegingen der gepantserde colonnes zijn uitgevoerd met een groote zekerheid, met een onmiskenbare superioriteit. Tot hun niet geringe verrassing vonden zij in ‘Achtung, Panzer!’ een schematische schets van operaties welke genoeg analogie met de krijgsverrichtingen in Polen vertoonden om tot equivalent voorbeeld te dienen, dat zijn deugdelijkheid bewezen had door de proef op de som. Vanzelf moest zich derhalve de vraag opdringen welke en hoeveel kansen van welslagen in Frankrijk de theorieën konden hebben van een auteur wiens instructies ten opzichte van de Poolsche situatie tot zulke sensationeele en radicale resultaten geleid hadden.

Het is goed om van den vijand te leeren, zeiden de Romeinen. Als de Polen (ten overvloede gewaarschuwd door de Franschen) konden weten wat hen boven 't hoofd hing, ook Frankrijk mag zich voor ingelicht houden, want het boek van Generaal Guderian bevat een hoofdstuk, dat stipt toepasselijk is op de Ligne-Maginot, van welken kant men haar ook aanvalt, vanuit Lotharingen, of vanuit Zwitserland, Luxemburg, België.

Nooit heeft de specialist der Duitsche pantserwagens geloofd, dat het conflict van 1939 aan 't Westfront zou beginnen gelijk in 1914, na den val van Luik, met een bewegingsoorlog, en altijd heeft Guderian, die een beetje vermetel oordeelt, dat er tijdens den oorlog van 1914, na een vierjarige bloedige worsteling, geen enkele beslissing verkregen werd, de geblindeerde divisies beschouwd als het onweerstaanbare doorbreek-wapen bij uitnemendheid. Hij kon het probleem niet ontwijken, dat de Franschen hem opgaven langs hun grens. Hij moest het behandelen en oplossen.

De visie van den Duitschen Generaal

‘Daar het onmogelijk is, zegt hij, om met de totnutoe gebruikte procédé's een decisief succes te behalen, beproeven wij dus, door de vliegtuigen en de pantserwagens tot den rang van hoofd-wapenen te verheffen, om langs nieuwe wegen een snelle tactische beslissing te verkrijgen en haar onverwijld te exploiteeren op strategisch plan. Zal deze poging bekroond worden met succes? Alleen de oorlog kan dit uitmaken. Maar wij stellen als beginsel, dat wij een schitterend succes willen, een indeuking van het front, gevolgd door een oprolling der vleugels die nog weerstand bieden en dat wij de samenwerking der andere wapens zullen bestudeeren door uit te gaan van de voorwaarden, die vereischt zijn voor een aanval der pantserwagens.’ En Generaal Guderian ontplooit zijn aanval in vier echelons.

De eerste moet de actie der vijandelijke reserves en strijdwagens verlammen, de generale staven en de organen van het commando buiten gevecht stellen. Op zijn weg zal hij zich bepalen tot vernietiging der vijandelijke antitank-wapens, zonder zich in andere gevechten te laten wikkelen.

De tweede echelon heeft tot taak de vernietiging der vijandelijke artillerie en der antitank-wapens welke zich in haar nabijheid bevinden.

De derde echelon moet aan het voetvolk en aan de hulpwapenen der pantserwagens veroorloven om de posities der vijandelijke infanterie te doortrekken.

De vierde echelon ten slotte, welke slechts kan optreden, wanneer de in den strijd geworpen geblindeerde krachten belangrijk zijn, zal door het commando benuttigd worden als reserve, en om de fronten te omsingelen die standhouden.

Deze machtige aanval moet over een breed front doordringen in de vijandelijke linie en de golven moeten elkaar volgen zonder onderbreking, tot aan het doelwit. Alle echelons, na zich van hun eerste zending gekweten te hebben, moeten voorwaarts stooten om gezamenlijk beschikbaar te zijn voor den kamp tegen vijandelijke pantserwagens, waarop gerekend moet worden. De eerste echelon moet bijzonder sterk zijn om deze laatste taak te vervullen welke hem stellig te wachten staat. De aanval zal voorafgegaan worden door een verkenning van vliegtuigen en gemotoriseerde verkenningstroepen; voorts ingeleid door een minimum van artillerievoorbereiding om den tegenstander niet te alarmeeren en om den opmarsch der pantserwagens niet te bemoeilijken door de kuilen der bommen.

Wat de Franschen ervan zeggen

Tot hiertoe was het woord aan den Duitschen Generaal. Wat denken de Fransche vaklieden van deze tactische fantasie op rupswielen en op papier?

Zij stelt hen volmaakt gerust. Ten eerste. antwoorden zij, verwart de Duitsche pantserwagen-specialist het doel en het middel. Een forceering der vesting-Maginot kan hoogstens tusschen-doel zijn, want achter de hypothetisch gebroken cementen linie zal de aanvaller op een intact leger stuiten, dat het hoofddoel blijft.

Van een strategische exploitatie der doorbraak van de Ligne-Maginot, aangenomen dat zij lukt, kan dus geen kwestie zijn. Achter de overweldigde muren begint een andere en nieuwe strategie in al haar omvang en met al haar problematische wisselvalligheden.

Ten tweede redeneert Generaal Guderian alsof de verdediger niet bestaat of zich beperkt tot een expectatieve non-activiteit. Vanaf den aanvang wil hij, dat de vijandelijke positie in haar geheele diepte bestreken en bezet wordt door de inrichting van den aanvaller. Hij houdt geen rekening met de bijkomstige verdedigingswerken der hoofd-stelling. Hij rolt zonder ongerief en zonder verliezen door de mijnenvelden, valstrikken en versperringen. Met een enkele phrase vernietigt hij het gansche antitankgeschut en de complete artillerie. De geheele infanterie is in een paar woorden vermorzeld alvorens het vijandelijke voetvolk in geforceerde marschen aanrukt. Zijn vliegtuigen circuleeren ongehinderd in den hemel gelijk zijn pantserwagens tusschen het dynamiet, meliniet en toliet. De Fransche pantserwagens verroeren zich pas wanneer de vijandelijke wagens ettelijke kilometers achter de gebroken linie opduiken. Dat alles is een beetje simplistisch en een beetje te gemakkelijk bedisseld. Maar wanneer alles niet zoo toeristisch gebeurt als Generaal Guderian zich schijnt te verbeelden (en daar een brigade pantserwagens allesbehalve geruischloos is, kan van een overrompeling geen sprake zijn), wanneer de verdediger zich weert met de middelen waarover hij beschikt, in welken toestand van verslijting of verwoesting zullen zich dan de geblindeerde, gemechaniseerde formaties bevinden na een inspanning welke zich zeer zwaar, zeer moorddadig laat aanzien?

Dat blijft de kardinale kwestie. In Polen hebben de Duitschers niet enkel buitensporig gunstige omstandigheden aangetroffen, doch zij bezaten daar bovendien een verpletterende overmacht. Elke vergelijking met Frankrijk is absurd.

Tegenover de Ligne-Maginot zal de droom van Guderian een droom blijven, met al zijn begoocheling en bedrog, een droom, die volgens de opinie van alle Fransche vaklieden tot een nuttelooze slachting zou leiden gelijk de wereld er nimmer een beleefde, wanneer iemand per ongeluk mocht trachten een dergelijke fantasie in werkelijkheid te brengen.

[verschenen: 14 februari 1940]